Brak snu – konsekwencje, których nie możesz lekceważyć

Brak snu jest powszechnie spotykanym zjawiskiem u nastolatków i dorosłych. W świecie nasyconym natychmiastową nagrodą, nadmierną stymulacją i brakiem cierpliwości podstawowe potrzeby, takie jak sen, często pozostają na drugim planie.

Analogicznie rzecz biorąc brak snu mogą dodatkowo być spowodowane przez ciągłe zmiany godzin pracy oraz różnorodne sztuczne oświetlenie i nowinki technologiczne.

Konsekwencje tych zmian objawiają się na różnych poziomach, takich jak poznawczy, emocjonalny i biologiczny. Obecnie jest to czynnik wpływający na powstawanie nowych problemów, jak na przykład zespół niewystarczającego snu. W naszym społeczeństwie prawie wszystko jest priorytetem, ale niestety sen nie jest jednym z nich.

„Pozbawienie możliwości snu jest nielegalną metodą tortur, zakazaną przez konwencje genewskie i sądy międzynarodowe. Ale większość z nas aplikuje ją sobie w pełni dobrowolnie”.
-Ryan Hurd-

Brak snu a proces spania

Sen jest niezbędnym stanem fizjologicznym. Oznacza on zmniejszenie czujności i świadomości w celu przeprowadzenia licznych procesów integracji aktywności mózgu i modyfikacji procesów fizjologicznych. Ponadto rytm dobowy pomaga nam przełączać się między stanem przebudzenia a snem.

Ważne jest również, aby wiedzieć, że istnieją dwie główne fazy snu, które zawsze powinny występować w tej samej kolejności.

Pierwszym etapem jest sen określany jako NREM, w którym nie występują szybkie ruchy gałek ocznych. Dzieli się on na cztery fazy:

• NREM1. Jest to lekki sen, w którym dana osoba może łatwo się obudzić i nadal odczuwa bodźce wewnętrzne i zewnętrzne.
• NREM 2. W tym przypadku w organizmie występuje blokada dostępu sensorycznego, która obniża napięcie mięśniowe i częstość akcji serca. Również fale mózgowe zaczynają słabnąć, więc mózg „kalibruje” w ten sposób swoją aktywność.
• NREM 3. W tym przypadku fale mózgowe nadal słabną, a blokada sensoryczna jest jeszcze większa. Zauważalnie wzrasta produkcja hormonu wzrostu.
• NREM 4. Ten i poprzedni etap są fazami najgłębszego snu, w trakcie których dominują fale delta.

Druga faza to tak zwany sen REM. Obecność szybkich ruchów gałek ocznych jest jego główną cechą.

W jego trakcie napięcie mięśni zmniejsza się, a rytm oddechowy i serca stają się nieregularne. Jest to ten moment podczas snu, w którym mózg jest najbardziej aktywny, a ponadto pojawiają się u osoby śpiącej świadome sny z wyraźnymi wątkami i przebiegiem wydarzeń.

Aktywacja mózgu kontra brak snu

Za pomocą obrazowania mózgowego naukowcy zdołali zaobserwować globalne zmniejszenie aktywności mózgu, gdy skrócił się czas snu danej osoby.

Ponadto badacze stwierdzili, że największy spadek tej aktywności nastąpił w korze przedczołowej i płacie ciemieniowym. Pomiar ten dał interesujące wyniki szczególnie w przypadku działań werbalnych. W efekcie tego naukowcy uważają, że jest to konsekwencja dodatkowej pracy mózgu podczas próby zachowania stanu czuwania i czujności.

Czy brak snu wpływa na Twoje funkcje poznawcze?

W dzisiejszych czasach jasne jest, że sen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania poznawczego w ciągu dnia. Naukowcy odkryli, że zmniejszenie o w trakcie tygodnia dobowej długości snu o średnio 1,3 godziny powoduje spadek poziomu czujności aż 32%. Ma to istotny wpływ na naszą aktywność fizyczną i poznawczą.

Pamięć i uczenie się

Pamięć i uczenie się to procesy związane z właściwym snem. Naukowcy odkryli, że informacje gromadzone przez ludzi w ciągu dnia konsolidują się podczas snu. Sen jest niezbędny również do nauki.

Z tego powodu zmniejszenie liczby godzin przeznaczanych na codzienny sen wpływa negatywnie na te funkcje. Istnieją różne obszary mózgu odpowiedzialne za pamięć związane z różnymi fazami snu, co wykryto w ramach tych badań.

Na przykład konsolidacja i kodowanie nowych informacji w pamięci zależą od fazy REM i fazy NREM 2. Dlatego też niemożność „przeprowadzenia” wszystkich tych faz w trakcie snu stwarza problemy dla procesu konsolidacji wspomnień. Efekty tego mogą na przykład przełożyć się na słabe wyniki w nauce.

Istnieje również związek z uczeniem się nowych informacji. W tym przypadku brak snu zmniejsza aktywność hipokampa, istotnej struktury do kodowania danych w pamięci. Jest to zatem przeszkodą również dla zatrzymywania informacji na dłużej.

Uwaga i koncentracja

Podobnie naukowcy odkryli, że brak snu prowadzi do poczucia senności w ciągu dnia, która bezpośrednio upośledza uwagę człowieka. Tutaj zdolność monitorowania zmniejsza się, więc osoba niewyspana zwykle traci lub pomija istotne elementy potrzebne do wykonania danego działania.

Trudno też będzie jej długo koncentrować się na tej samej aktywności. Jeśli dodasz do tego wydłużenie czasu reakcji, może to spowodować problem, taki jak wypadek drogowy lub nieudane podejście do testu.

Czas reakcji

Gdy brakuje snu, czas reakcji zwykle znacznie się wydłuża. Ponadto osoba taka częściej popełnia błędy podczas wykonywania niektórych czynności. Potrzebuje ona zatem więcej czasu, aby coś zrobić i nawet wtedy może mieć problemy z odpowiednią jakością wykonywanych przez siebie działań.

Wpływa to na wiele aspektów ich życia, takich jak wyniki w nauce, ponieważ może to prowadzić do niezrozumienia lub niewłaściwego wykonania określonego zadania. Ponadto można zaobserwować podobne problemy w zautomatyzowanych czynnościach, takich jak prowadzenie samochodu.

Dzieje się tak dlatego, ponieważ osoby niewyspane mogą nie reagować wystarczająco szybko w typowych, codziennych sytuacjach.

Czy brak snu wpływa na sferę emocjonalną?

To kolejny istotny aspekt powodowany przez brak snu. Naukowcy odkryli, że niedobór snu powoduje przejściowe zmiany nastroju, wywołując u niewyspanej osoby depresję i lęk.

Podobnie brak snu wpływa negatywnie na inteligencję emocjonalną i konstruktywne myślenie. To przekłada się na kilka efektów. Pierwszym z nich jest funkcjonowanie interpersonalne. Dzieje się tak dlatego, że brak snu zmniejsza asertywność, poczucie niezależności i rozwój osobisty.

Drugim jest to, że brak snu wpływa na funkcjonowanie interpersonalne, ponieważ zmniejsza się wtedy poziom empatii wobec innych ludzi, a także jakość Twoich relacji międzyludzkim. Naukowcy zauważyli też, że zmniejsza się w ten sposób poziom rozpoznawania przekazów emocjonalnych związanych z radością i złością.

W konsekwencji znacząco wpływa to na Twoje relacje z innymi ludźmi.

I na koniec występują problemy z właściwym zarządzaniem stresem. Dlatego też osoba pozbawiona snu ma na przykład trudności z kontrolowaniem niektórych swoich impulsywnych zachowań w takich sytuacjach. Ponadto opóźnienie w aktywacji systemu nagradzania może zwiększyć stres podczas rozwoju niektórych takich sytuacji.

Związek między brakiem snu a czynnościami fizjologicznymi

Sen jest ściśle związany z czynnościami fizjologicznymi. Pełni ważną rolę pozwalając regulować aktywność poznawczą, emocjonalną i fizyczną organizmu. Wśród głównych układów i systemów, na jakie ma wpływ wyróżniamy przede wszystkim:

• Układ odpornościowy. Niedobór lub brak snu osłabia układ odpornościowy i zmusza organy do cięższej pracy, zwiększając ryzyko wystąpienia jednej z wielu chorób.
• Układ sercowo-naczyniowy. Naukowcy odkryli, że osoby z problemami ze snem są bardziej narażone na nadciśnienie, choroby serca i niewydolność tego organu.
• Układ wewnątrzwydzielniczy. Brak snu zwiększa poziom kortyzolu i obniża poziom hormonów tarczycy. Dlatego też u takiej osoby istnieje większe ryzyko otyłości, cukrzycy i chronicznego zmęczenia.

Zespół niewystarczającej ilości snu

Jest to zaburzenie, w ramach którego dana osoba po prostu nie śpi w nocy. Nawet pomimo tego, że potrzebuje snu, aby zachować odpowiedni poziom czujności w ciągu dnia. Ten problem nie ma pochodzenia organicznego, ale występuje z powodu czynników zewnętrznych.

Głównie wynika to z dobrowolnego ograniczenia godzin snu motywowanego innymi zainteresowaniami, takimi jak dobra zabawa lub praca do późna w nocy.

Jest to powszechnie spotykane zjawisko wśród nastolatków i studentów, ponieważ wielu z nich jest często zmęczonych w ciągu dnia. Potrzebują także pomocy w wstawaniu rano, aby nie zrobić tego zbyt późno.

Niektóre czynniki powodujące zazwyczaj brak snu to między innymi:

• Zmiany w okresie dojrzewania.
• Nałogowe korzystanie z urządzeń elektronicznych.
• Wymagające plany zajęć i obciążenie nauką w ramach roku szkolnego lub akademickiego.
• Zastosowanie stymulantów.
• Problemy emocjonalne lub stres.

Kilka słów tytułem podsumowania

Na koniec podkreślmy potrzebę snu przez tyle godzin, ile tylko potrzebujesz. Jak widać, zaniedbanie tego czynnika pociąga za sobą istotne, negatywne konsekwencje emocjonalne, poznawcze i fizyczne. Dlatego też sen jest podstawą Twojego skutecznego funkcjonowania na wielu różnych poziomach, nie tylko fizycznie, ale także psychicznie.

Jak widać, musisz pomyśleć o ryzyku, z jakim wiąże się brak wystarczającej ilości snu. Dlatego też spraw, aby priorytetem był dla Ciebie sen przed innymi zajęciami. Na dłuższą metę poczujesz wynik takiego wysiłku w swoim ciele i poczujesz się dzięki temu naprawdę świetnie.