Neuropsychologia jest wyspecjalizowaną gałęzią psychologii odpowiedzialną za badanie funkcjonowania ludzkiego mózgu i jego związek z naszym zachowaniem. Ta gałąź nauki wciąż poszukuje usilnie potencjalnie istniejących korelacji między funkcjami mózgu a ludzkim zachowaniem.
W celu uzyskania coraz to nowszych i dokładniejszych informacji naukowcy wykorzystują do tego różne metody i zdobycze techniki. Należy do nich między innymi badanie za pomocą nowych rozwiązań technologicznych. Należą do nich tomografia komputerowa (oznaczana skrótami TK lub CT) oraz obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI, NRM lub RM).
Wymienione powyżej dwie metody należą do najczęściej używanych badań obrazowania neurologicznego we współczesnej medycynie. Ich popularność bierze się przede wszystkim z uwagi na wyniki, które jedno i drugie badanie jest w stanie zapewnić. Drugim ważnym aspektem jest także ich dostępność i łatwość użycia.
Czy jednak zdajesz sobie sprawę z podobieństw i różnic między tymi dwoma metodami i tym, do czego są one używane? Jeśli nie czujesz się zbyt pewnie w tej kwestii, nie martw się. W naszym dzisiejszym artykule znajdziesz wszystkie niezbędne, podstawowe informacje na ten właśnie temat. Zapraszamy zatem do lektury!
Badanie MRI i TK – na początek idą podobieństwa
Skanowanie mózgu lub innych obszarów naszego ciała metodą tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego służy przede wszystkim do zlokalizowania, a także ilościowego i jakościowego zdiagnozowania struktur ciała, które zostały dotknięte potencjalnym urazem. Ponadto specjaliści na podstawie wyników takiego badania dokonują oceny ilościowej urazów krótko po ich wystąpieniu. Mogą w ten sposób poznać ogólną objętość tkanek objętych badaniem.
Pozytywnym aspektem obu rodzajów tych badań jest ich doskonałe obrazowanie przestrzenne, które jest niezwykle cenne z makroskopowego punktu widzenia. Na przykład badanie metodą tomografii komputerowej cechuje się dokładnością rzędu 1 mm. Natomiast dla rezonansu magnetycznego wskaźnik ten wynosi 0,5 mm. W kategoriach mikroskopowych rozdzielczość uzyskiwana dzięki obu metodom jest jednak zauważalnie skromniejsza.
Mimo tego, że wymóg taki nie ma zastosowania we wszystkich przypadkach, to jednak lekarze zalecają ogólnie rzecz biorąc ścisły post na od 4 do 6 godzin przed wykonaniem badania metodą tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Co więcej, jeśli osoba, której dotyczy badanie cierpi na klaustrofobię lub ma tendencję do odczuwania przemożnego uczucia paraliżu w zamkniętych przestrzeniach, zaleca się jej, aby porozmawiała z lekarzem o możliwych rozwiązaniach tymczasowych, takich jak choćby znieczulenie ogólne.
Podstawowe różnice między badaniem metodą tomografii komputerowej, a rezonansem magnetycznym
Obie metody badania cechują się kilkoma istotnymi różnicami. Nie tylko z uwagi na różnego rodzaju rozwiązania technologiczne, na których opiera się dane badanie. Najważniejsze z nich prezentujemy poniżej:
Tomografia komputerowa
Była to pierwsza technika obrazowania neurologicznego dostępna na rynku. Została ona wprowadzona na rynek dosyć dawno temu, bo w 1972 r. Jej debiut oznaczał umowną granicę między dwoma epokami neuropsychologii, ponieważ wcześniej istniały prawie wyłącznie tylko techniki natury patologicznej, a więc badania przeprowadzane po śmierci pacjenta.
Obrazowanie metodą tomografii komputerowej to badanie przeprowadzane za pomocą specyficznego typu skanera w kształcie rury. Może się on obracać się o od 180 do 360 stopni wokół obszaru, który ma zostać zbadany. Urządzenie to emituje promieniowanie rentgenowskie w postaci wielu wiązek jednocześnie i pod różnymi kątami. Jego celem jest wykrycie części ciała, które absorbują wspomniane promieniowanie rentgenowskie w nieprawidłowy sposób.
Detektory tego urządzenia są wrażliwe na zmiany w gęstości tkanek miękkich już w zakresie 1% (w porównaniu do 10-15% w przypadku konwencjonalnych prześwietleń metodą RTG). Po wyemitowaniu wiązki i przechwyceniu wykrytych zmian gęstości tkanek komputer składa następnie uzyskane wynik w serię obrazów. Obrazy te są współosiowe i prostopadłe do osi ciała biegnącej po linii serce – pochwa – głowa lub stopy.
Obszary hipodensyjne (czyli o zmniejszonym współczynniku osłabienia promieniowania) są zaznaczane jako ciemne plamy (na przykład płyn mózgowo-rdzeniowy i tłuszcz). Z kolei obszary hiperdensyjne (o zwiększonym współczynniku osłabienia promieniowania) są zaznaczane jako jaśniejsze. Mogą to być na przykład kości lub krwotoki wewnętrzne .
W przeciwieństwie do tradycyjnego światła, promieniowanie X penetruje całe ciało. Ta jego właściwość okazuje się wielką zaletą, jeśli chodzi o obserwację wewnętrznych struktur ludzkiego organizmu. Dlatego też komputerowa tomografia osiowa jest bardzo przydatną techniką wykrywania między innymi nowotworów, obrzęków lub niedokrwienia mózgu. Poza tym może zlokalizować kości i zmiany wewnętrzne oraz niektóre choroby jelitowe, takie jak zapalenie uchyłka i zapalenie wyrostka robaczkowego. Na koniec można w ten sposób także wizualizować swoją wątrobę, śledzionę, trzustkę i nerki.
Rezonans magnetyczny (MRI) lub spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR)
Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego pozwala na zyskanie zauważalnie większego kontrastu między tkankami miękkimi (tymi, które nie składają się z kości), takich jak mięśnie, łąkotki i ścięgna. Odkrycie tej metody w 1946 r. znacznie poprawiło możliwości wizualizacji anatomicznej, szczególnie podkreślając różnicę pomiędzy szarą i białą substancją ludzkiego mózgu.
Jedną z głównych różnic, jakimi cechuje się badanie metodą tomografii komputerowej i rezonansem magnetycznym jest to, że ta ostatnia cechuje się wysoką wrażliwością na ruch płynów. Pozwala to na uzyskanie skutecznych wyników badania angiograficznego (czyli obrazowania naczyń krwionośnych) bez użycia substancji kontrastowych. I chociaż obrazowanie metodą tomografii komputerowej to ogólnie rzecz biorąc o wiele szybciej przeprowadzane badanie, to jednak jego rozdzielczość przestrzenna jest niższa niż w przypadku rezonansu magnetycznego.
W przeciwieństwie do skanowania metodą tomografii komputerowej, badanie za pomocą rezonansu magnetycznego pozwala na uzyskanie obrazów w trzech płaszczyznach przestrzeni (poziomej, czołowej i strzałkowej). Pozwala to z kolei na użycie atlasów stereotaktycznych, dla których konieczna jest obecność tych trzech współrzędnych przestrzennych. W ten sposób można zidentyfikować uszkodzone struktury, które nie są widoczne gołym okiem w normalny sposób.
Szkodliwe efekty skanowania metodą tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego
Badanie w postaci obrazowania metodą rezonansu magnetycznego, jak sama nazwa wskazuje, realizowane poprzez wykorzystanie właściwości pola magnetycznego i fal radiowych. Oznacza to, że w trakcie rezonansu magnetycznego urządzenie nie emituje żadnego rodzaju promieniowania w przeciwieństwie do tomografii komputerowej (które to badanie wykorzystuje emisję promieniowania rentgenowskiego).
Jednak badanie za pomocą rezonansu magnetycznego może okazać się o wiele bardziej nieprzyjemne dla pacjenta z racji hałasu pochodzącego z maszyny i konieczności pozostania w bezruchu przez cały czas trwania badania.
Należy także pamiętać o tym, że nie można wykonać u pacjenta obrazowania ani za pomocą tomografii komputerowej, ani też rezonansu magnetycznego, jeśli pacjent ma jakikolwiek metalowy przedmiot w ciele. Wynika to z tego jego obecność może przeszkadzać w trakcie pracy urządzenia. Badanie jedną lub drugą metodą jest także przeciwwskazana u pacjentów z implantami ślimakowymi, zastawkami serca, zaciskami naczyniowymi, stymulatorami serca i biostymulatorami.
Dodatkowo warto mieć na uwadze to, że badanie za pomocą rezonansu magnetycznego nie powoduje jatrogenezy. Oznacza to, że nie powoduje ono żadnego uszkodzenia organizmu, ani też nie wpływa w jakikolwiek negatywny sposób na zdrowie pacjenta. Przykładowo, gdy chirurg rozcina jamę brzuszną pacjenta, powoduje dodatkową ranę. W takim przypadku powstaje ona po to, by móc wyleczyć lub usunąć inny problem zdrowotny. W przypadku rezonansu magnetycznego taka prawidłowość nie zachodzi.
Tytułem podsumowania dzisiejszych rozważań
Jak widać, każdego rodzaju badanie opisywane w naszym dzisiejszym artykule ma swoje zalety oraz wady. Wszystko jednak sprowadza się do tego, aby po prostu wiedzieć, które z nich jest najbardziej odpowiednie dla naszego przypadku. Przede wszystkim w zależności od celu i rodzaju organów lub tkanek, z którymi wiąże się nasze schorzenie.
Badanie metodą tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego to dwie nowoczesne, zupełnie nieinwazyjne metody diagnostyczne. Pokazują one, jak wielkie postępy zostały dokonane w medycynie w ostatnich latach. Co więcej, są to także postępy, które doprowadziły do przełomowych odkryć w innych dziedzinach, takich jak na przykład psychologia.