Badania twierdzą, że pszczoły potrafią liczyć

Co by było, gdybyśmy Ci powiedzieli, że pszczoły potrafią odróżnić liczby nieparzyste od parzystych? Ich mózgi mają zaledwie milion neuronów, ale ich możliwości nigdy nie przestają zadziwiać naukowców.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 04 marca, 2024

Pszczoły to małe i bardzo przydatne owady. Dużo osób lubi patrzeć, jak ich pokryte pyłkami ciała przemieszczają się z jednego kwiatka na drugi. Pszczoły to owady błonkoskrzydłe, które są niezbędne do przetrwania naszych ekosystemów. Na świecie istnieją tysiące gatunków, z których wszystkie działają jako zapylacze i najskuteczniej spełniają tę rolę. Czy wiedzieliście jednak, że pszczoły potrafią liczyć?

Wiele osób kocha te owady. Niestety, nie dbamy o nie zbyt dobrze. Zmiany klimatu, w połączeniu z intensywnym stosowaniem substancji toksycznych, takich jak pestycydy i insektycydy, stopniowo je niszczą. Te kluczowe stworzenia są również pewnym wyzwaniem dla nauki.

Ponieważ z biegiem czasu poznajemy je lepiej, ich inteligencja oraz złożona i zuchwała organizacja społeczna nigdy nie przestają nas zadziwiać. Co więcej, od dawna wiemy, że pszczoły miodne są biegłe w zadaniach matematycznych. Niedawno śledztwo ujawniło kolejny, jeszcze bardziej zaskakujący fakt. Potrafią odróżniać liczby parzyste od nieparzystych.

Wierzcie lub nie, ale pszczoły potrafią liczyć

Możesz być sceptycznie nastawiony do tego twierdzenia. Jak owad z zaledwie milionem neuronów (my mamy ich blisko 86 miliardów) może mieć tak wyrafinowane zdolności wykonawcze? Scarlett Howard, stażystka na Uniwersytecie w Tuluzie, która od dłuższego czasu uczy pszczoły matematyki, stara się to wyjaśnić.

Twierdzi, że te eusocjalne owady potrafią dodawać i odejmować, a nawet rozumieć pojęcie zera. Poprzez różne eksperymenty, w których nagradza pszczoły, uczy je opanowania podstawowych pojęć matematycznych. Pomaga w odkrywaniu ich zdolności poznawczych. Obejmują one zarówno zdolność rozróżniania ludzkich twarzy, jak i przechodzenie przez złożone labirynty.

Scarlett Howard opublikowała swoje badania w 2019 roku. Twierdzi, że chociaż pszczoły i ludzi dzieli ponad 400 milionów lat ewolucji, mamy wiele elementów wspólnych. Pszczoły potrafią liczyć, uczyć się zasad i wykonywać zadania arytmetyczne, których inne zwierzęta z większymi mózgami nie potrafią.

Pszczoły potrafią odróżnić liczby nieparzyste od parzystych

Jak trudne było dla Ciebie nauczenie się różnicy między liczbami nieparzystymi i parzystymi? Może przyszło Ci to z łatwością. Jednak z pewnością nigdy nie wyobrażałeś sobie, że owady, takie jak pszczoły, również mogą poradzić sobie z tym zadaniem. Deakin University w Australii opublikował w 2022 roku badanie na ten temat.

Badania wykazały, że pszczoły miodne mogą nauczyć się pojęć liczb nieparzystych i parzystych. Naukowcy podzielili pszczoły na dwie grupy. Pierwsza grupa została przeszkolona w kojarzeniu liczb parzystych z wodą z cukrem, a liczb nieparzystych z cieczą o gorzkim smaku (chinina). Druga grupa została przeszkolona w łączeniu liczb nieparzystych z wodą z cukrem, a parzystych z chininą.

Naukowcy szkolili pojedyncze pszczoły. Używali porównań liczb nieparzystych i parzystych (z kartami z wydrukowanymi liczbami od jednego do dziesięciu), aż pszczoły wybrały poprawną odpowiedź z 80% dokładnością.

Wyniki pokazały nie tylko, że pszczoły potrafią liczyć, ale także potrafią identyfikować liczby nieparzyste wcześniej niż parzyste. Jest to sprzeczne z naszymi doświadczeniami jako ludźmi.

Kiedy jesteśmy mali, łatwiej uczymy się liczb parzystych (2, 8, 6, 10…), ale wydaje się, że te małe owady mają skłonność do uczenia się liczb nieparzystych jako pierwszych.

Dlaczego pszczoła musi znać matematykę?

Mózg pszczoły jest mały i, w przeciwieństwie do człowieka, nie ma kory przedczołowej. Region ten, który pozwala nam wykonywać bardziej złożone zadania, takie jak matematyka, nie występuje u tych owadów. Jak więc mogą wykazać się tą wyrafinowaną kompetencją? Co więcej… dlaczego pszczoła miodna musi znać się na matematyce?

Owady są bardziej inteligentne niż nam się wydaje

Pszczoły potrafią liczyć i są mądrzejsze niż nam się wydaje. Aby jednak zrozumieć tę cechę, musimy pamiętać, czym jest inteligencja. To umiejętność wyciągania wniosków, interpretowania ich i wykorzystywania do rozwiązywania problemów. Jest to zarówno proste, jak i złożone.

Oczywiście na co dzień pszczoły nie identyfikują na przykład, które kwiaty mają parzyste, a nieparzyste liście. Ale w sytuacjach eksperymentalnych, w których są szkolone i otrzymują wzmocnienie (wodę z cukrem), uczą się szybciej niż inne zwierzęta.

Nauka przetrwania

To oczywiste, że pszczoła nie musi wykonywać zadań matematycznych, aby się wyżywić. Wykazano jednak, że w wyjątkowych sytuacjach potrafią zintegrować nową wiedzę, aby przetrwać. Nie robią tego inne owady ani duża część kręgowców.

Powyższe badania wykazały, że pszczoły posiadają niezwykle zaawansowane zdolności poznawcze. Pozwoliłoby im to np. na zdobycie pożywienia w okolicznościach wymagających rozwiązania podstawowych problemów.

Świat do odkrycia

Podczas tych eksperymentów ujawniono jeden interesujący fakt. Nie trzeba mieć kory przedczołowej, żeby myśleć matematycznie. Wystarczy mieć nieco ponad milion neuronów i mały mózg, aby wykonywać proste operacje. Ta szczególna zdolność uczenia się jest wyjątkową cechą pszczół i wciąż musimy się o niej dużo dowiedzieć.

Na koniec jest jeden fakt, którego nie można zignorować. Świat, nasza planeta, jest o wiele lepszy, gdy żyją wśród nas pszczoły. Potrzebujemy ich. Co więcej, to jedne z najbardziej fascynujących istot w naszych ekosystemach.