Aktywacja behawioralna – korzyści w leczeniu depresji

Jesteśmy nieustannie bombardowani negatywnymi informacjami. Nic więc dziwnego, że liczba osób cierpiących na depresję stale rośnie. W rzeczywistości Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) sklasyfikowała depresję jako epidemię. Co więcej, według niektórych prestiżowych ekspertów jest to prawdopodobnie najbardziej rozpowszechnione zaburzenie psychiczne.

Według WHO w 2017 roku na świecie było 300 milionów ludzi cierpiących na depresję. Stanowi to 4,4 procent wszystkich ludzi żyjących na ziemi. Liczby są niepokojące i z roku na rok rosną. Rzeczywiście, w ciągu ostatnich 15 lat ilość chorych na depresje wzrosła o 18,4 procent. Ponadto jest to zaburzenie, które nie rozróżnia wieku, płci, klasy społecznej ani rasy. W niektórych wypadkach może być nawet śmiertelne.

Depresja a aktywacja behawioralna

Depresja to nie to samo co smutek, bez względu na to, jak bardzo możemy ją utożsamiać w języku potocznym. W rzeczywistości depresja wykracza daleko poza smutek. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) stwierdza, że aby postawić diagnozę, co najmniej pięć z dziewięciu objawów musi wystąpić przez okres nie krótszy niż dwa tygodnie. Depresję diagnozuje się na podstawie następujących objawów:

• Wyraźnie zmniejszone zainteresowanie lub ograniczona zdolność odczuwania przyjemności ze wszystkich lub z prawie wszystkich czynności.
• Utrata lub znaczny wzrost apetytu, a co za tym idzie, wagi.
• Brak snu lub notoryczne spanie.
• Zachowania pobudzone lub spowolnione.
• Trwałe zmęczenie lub uczucie braku energii.
• Nadmierne poczucie  bezwartościowości lub winy.
• Zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji.
• Nawracające myśli o śmierci.

Jednym z największych problemów depresji są jej nawroty. W psychologii nawrót to ponowne pojawienie się epizodu depresyjnego u osoby, która wyzdrowiała i nie miała objawów przez ponad dwa miesiące. W przypadku depresji częstość nawrotów jest niezwykle wysoka. Ponadto przewlekłość choroby często wiąże się z zaburzeniami osobowości, intensywnym lękiem, uzależnieniami czy cechami psychotycznymi.

„Od 50 do 85 procent pacjentów, którzy wyzdrowieli, ma nawroty, co stanowi średnio 75 procent (do 30 procent w pierwszym roku)”.

-Belloch-

Aktywacja behawioralna

Robienie czegoś przeciwnego do tego, co podyktowane jest depresją, wymaga ogromnego wysiłku. Jednak jest też niezwykle skuteczne, jeśli jest przeprowadzane pod nadzorem ekspertów-profesjonalistów. Wykazano, że leczenie depresji metodą aktywacji behawioralnej (BA) poprawia objawy depresji na trzech frontach:

• Aktywacja bezsilnej jednostki.
• Kwestionowanie automatycznych myśli, które nie pozwalają im iść do przodu. Na przykład „Jestem bezużyteczny”, „Nie powinno mnie tu być” lub „Nie ma sensu, żebym w ogóle dzisiaj wstawał”.
• Modyfikowanie przekonań, które karmią te myśli.

Liczne badania dowiodły, że zmiany wywołane przez aktywację behawioralną utrzymują się w czasie przez okres do dwóch lat. Ponadto podejście to zakłada, że dana osoba tak naprawdę nie cierpi na depresję, ale jest pogrążona w sytuacji depresyjnej. Oznacza to, że może przejąć kontrolę nad swoimi działaniami, a także ich konsekwencjami.

Aktywacja behawioralna

BA to terapia składająca się z 15 indywidualnych sesji. Składa się z trzech kroków:

• Ustalenie harmonii między jednostką a terapeutą. Połączenie terapeutyczne jest kluczowym składnikiem każdego procesu terapeutycznego.
• Szczegółowa analiza codziennych czynności danej osoby, aby zaobserwować, w jaki sposób są one powiązane z jej nastrojem.
• Znaleźć i zastosować nowe strategie radzenia sobie oraz, przed zakończeniem terapii, przejrzeć poprzednie sesje, aby zająć się zapobieganiem nawrotom.

Aktywacja behawioralna polega nie tyle na wykonywaniu przyjemnych czynności, co na wykonywaniu tych, które są wartościowe i nie wiążą się z zachowaniami unikowymi. A właściwie takich, które mają realny wpływ na poprawę objawów depresyjnych.

Na przykład chodzenie do kina może być zachowaniem unikowym, jeśli dana osoba powinna pracować. To dlatego, że tylko dzięki pracy jest w stanie uzyskać dostęp do rzeczy, które są dla niej cenne. W związku z tym zarabianie pozwala jej na niezależność, co może być czynnikiem, który wyciąga ją z sytuacji depresyjnej.

BA opiera się na analizie funkcji zachowań, jakie jednostka wykonuje w określonej sytuacji depresyjnej. W psychologii nazywa się to funkcjonalną analizą zachowania. Ta metoda terapii polega na akceptacji i realizacji planów działania, które zachęcają pacjenta do pozostania aktywnym niezależnie od nastroju.

Skuteczny zabieg

Liczne badania wykazały skuteczność i wszechstronność BA. W rzeczywistości okazało się, że jest to najskuteczniejsza i najtańsza alternatywa do zastosowania w dziedzinie zdrowia publicznego. Jest skuteczna w wielu populacjach (młodzież, różne grupy etniczne, ludność wiejska itp.), a nawet można ją zastosować online i uzyskać do niej dostęp ze smartfona.