Jak pokonać strach przed jazdą samochodem?

Według badania przeprowadzonego przez Fundację CEA, strach przed jazdą samochodem, czyli amaksofobia, dotyka 28 procent kierowców. W poniższym artykule podpowiemy, jak go pokonać. Najpierw jednak powinniśmy wyjaśnić, że fobie są zaburzeniami lękowymi i jako takie zostały sklasyfikowane w DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) (2014).

Czasami strach przed prowadzeniem samochodu ma logiczny i zdrowy powód. Może tak być, jeśli kierowca ma niewielkie doświadczenie, miał drobny wypadek lub odczuwa duży niepokój. Jest wiele takich osób. W takich przypadkach, niezależnie od tego, czy dana osoba szuka profesjonalnej pomocy, czy nie, jej sposób działania będzie inny niż w przypadku, gdyby cierpiała na amaksofobię.

Poniżej zamierzamy dogłębnie zbadać najczęstsze sposoby leczenia tej fobii. Podamy również kilka ogólnych rad, jak zmniejszyć strach przed jazdą samochodem. W końcu prowadzenie samochodu to przydatna umiejętność, która daje nam dużą niezależność, więc nie powinniśmy tracić tej umiejętności przez nasze lęki.

Amaksofobia

Strach przed jazdą samochodem charakteryzuje się intensywnym, irracjonalnym i nieproporcjonalnym lękiem przed prowadzeniem pojazdu. Zwykle pojawia się w wyniku określonych zdarzeń, takich jak wypadek drogowy. Podobnie jak w przypadku wszystkich fobii specyficznych, cierpiący unika obiektu strachu z powodu uczucia, jakie przedmiot lub zjawisko w nim wywołuje. Co więcej, powoduje u jednostki ogromne cierpienie lub upośledzenie w ważnych dla zdrowego funkcjonowania obszarach życiowych.

Zgodnie z ogólną zasadą, jak wskazano w Caballo (2002) i Przewodniku po skutecznym leczeniu psychologicznym autorstwa Péreza, Fernándeza, Fernándeza i Amigo (2010), najczęściej stosowanymi (i skutecznymi) metodami leczenia fobii specyficznych są terapia ekspozycji i terapia poznawcza (w szczególności restrukturyzacja poznawcza).

Pokonanie strachu przed jazdą

Jak wspomniano powyżej, dwoma najczęstszymi metodami psychoterapii mającymi na celu przezwyciężenie lęku przed prowadzeniem samochodu są terapia ekspozycji i terapia poznawcza. Przeanalizujemy je obie.

Terapia ekspozycyjna

Terapia ekspozycyjna jest terapią par excellence, jeśli chodzi o leczenie fobii specyficznych. Polega na stopniowym wystawianiu osoby cierpiącej na obiekt lub sytuację fobiczną poprzez hierarchię pozycji. Obejmują one zakres od najmniej do najbardziej anksjogennych wyzwalaczy. Terapeuta sporządza tę listę wspólnie z pacjentem.

W przypadku amaksofobii na liście znajdą się sytuacje związane z prowadzeniem pojazdu. Pierwsze do wypróbowania będą te, które powodują mniejszy niepokój u pacjenta. Może to być na przykład podejście do samochodu, siadanie do niego, łapanie za kierownicę i wrzucanie pierwszego biegu. Następnie jednostka jest stopniowo narażana na więcej sytuacji wywołujących niepokój. Jes to na przykład jazda po ulicy, wybieranie trudniejszych tras, najpierw z towarzyszem, potem samotnie – opcji jest naprawdę dużo.

Ostatecznym celem przezwyciężenia strachu przed prowadzeniem pojazdu jest umożliwienie danej osobie wystawienia się na sytuację za kierownicą bez odczuwania niepokoju. Aby to osiągnąć, musi ona nauczyć się opierać lękowi, który generuje ta sytuacja. Celem jest, aby ten opór ostatecznie przekształcił się w poczucie kontroli i opanowania, aż niepokój zniknie.

Jeśli terapia zadziała, związek między objawami psychofizjologicznymi a bodźcem fobicznym powinien zniknąć. Dlatego w wielu przypadkach najlepszą strategią radzenia sobie ze strachem przed prowadzeniem samochodu jest systematyczna jazda. Jeśli jednak jest to naprawdę upośledzająca fobia, osoba cierpiąca powinna skonsultować się ze specjalistą.

Techniki redukcji lęku

Ponieważ celem leczenia jest, aby osoba doświadczyła sytuacji bez odczuwania wysokiego poziomu niepokoju, terapeuta zapewnia strategie uzupełniające, dzięki którym pacjent może nauczyć się zmniejszać swój lęk. Najpopularniejsze to techniki oddechowe, techniki relaksacyjne i wizualizacja pozytywnych obrazów.

Fizjologicznie niepokój jest nie do pogodzenia ze stanem relaksu. Systemy aktywowane w tych dwóch stanach są różne. W przypadku wyżej wymienionych technik celem jest, aby te same bodźce (zapinanie pasów bezpieczeństwa, ruszanie, jazda ogólnie) generowały reakcję niezgodną z lękiem. Ten proces jest znany jako systematyczna desensytyzacja. Po raz pierwszy został zaproponowany przez Wolpe’a w latach pięćdziesiątych XX wieku.

Terapia poznawcza

Kolejnym narzędziem stosowanym w psychologii do przezwyciężenia lęku przed prowadzeniem samochodu jest terapia poznawcza. Według Caballo (2002) i wspomnianego już przewodnika Péreza i in. (2010) terapia ekspozycyjna jest najskuteczniejszą metodą, ale można ją łączyć z terapią poznawczą.

Terapia ta często wykorzystuje technikę restrukturyzacji poznawczej. Dzięki temu procesowi jednostka pracuje nad swoimi nieprzystosowanymi myślami generowanymi przez strach i niepokój. Z reguły mają one katastroficzny i irracjonalny ton. Niektórzy pacjenci mają na przykład tendencję do myślenia, że będą mieli wypadek, jeśli wyjadą na drogę. To dodatkowo potęguje ich strach.

Celem restrukturyzacji poznawczej jest nauczenie pacjenta zastępowania tego rodzaju katastroficznych myśli innymi, bardziej realistycznymi, adaptacyjnymi i funkcjonalnymi. Na przykład: „Będę mógł prowadzić bez denerwowania się”, „Nie będę miał wypadku podczas jazdy”, „Potrafię skorzystać z GPS, jeśli się zgubię”.

Niezmiernie ważne jest, aby pomóc pacjentowi, ale także zadbać o to, aby przez cały proces terapeutyczny zachowywał aktywną postawę.

Strach przed jazdą samochodem

Czasami strach przed prowadzeniem samochodu nie staje się fobią, ale ogranicza się do konkretnych sytuacji. Może to być na przykład lęk przed początkującymi kierowcami. Jeśli tak jest w Twoim przypadku, oto kilka ogólnych wskazówek, które mogą być przydatne w walce z tym.

Rozpoznaj swój problem

Pierwszym krokiem do rozwiązania problemu jest jego rozpoznanie. Zmierz się ze swoim strachem, zaakceptuj jego obecność i nie próbuj przed nim uciekać. Nie powinieneś czuć się winny ani mniej wartościowy niż ktokolwiek inny.

Zracjonalizuj swój strach

Lęki (tym bardziej fobie) zawsze kojarzą się z irracjonalnymi i katastroficznymi myślami. W związku z tym musisz spróbować zidentyfikować, co naprawdę powoduje, że odczuwasz strach podczas jazdy. Być może boisz się raczej wypadku lub zgubienia się.

Po zidentyfikowaniu przyczyny spróbuj zastąpić irracjonalne myśli bardziej realistycznymi. Pomyśl też o najgorszym, co może się wydarzyć. Czy to naprawdę możliwa sytuacja? Jeśli tak, jakie rozwiązania mógłbyś zastosować? Zastanów się i spróbuj zinternalizować swoje rozumowanie.

„Strach jest tchórzliwy: jeśli się z nim zmierzysz, znika”.

-Cisco García, tenisista paraolimpijski-

Wsiądź do samochodu

Właśnie na tym opiera się terapia ekspozycyjna. Narażenie się na swój irracjonalny strach jest jedyną rzeczą, która pokaże Ci, że nie miałeś racji, obawiając się danej rzeczy. Rób to stopniowo, eskalując sytuacje tylko wtedy, gdy zmniejszysz lub wyeliminujesz niepokój.

Unikanie jazdy prawdopodobnie wzmocni Twój strach. W rezultacie za każdym razem, gdy będziesz chciał wsiąść do samochodu, Twój lęk będzie się nasilać. Oznacza to, że wpadasz w samonapędzający się cykl, w którym jazda staje się coraz bardziej przerażająca, ponieważ stale jej unikasz.

Uwierz w swoje możliwości

Wszyscy posiadamy siłę do przezwyciężenia fobii. Chociaż możesz nie wiedzieć, jak korzystać z tych mocnych stron, one gdzieś w Tobie są. Być może poradzisz sobie sam. Alternatywnie możesz potrzebować wskazówek profesjonalisty.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, nie bój się prosić o pomoc psychologa, zwłaszcza jeśli Twój lęk jest upośledzający lub zrodził się w wyniku traumatycznego wydarzenia (takiego jak wypadek). Nikt nie powinien samotnie kroczyć ścieżką strachu, więc nie wstydź się przyjąć pomocy.

„Zaufanie jest owocem związku, w którym wiesz, że jesteś kochany”.

-William Paul Young-