Niewiele jest chwil tak radosnych dla rodziców, jak widok pierwszego uśmiechu ich dziecka. Rzeczywiście, pierwszy uśmiech dziecka jest źródłem ogromnej radości. Gdy dziecko się uśmiecha, rodzice czują, że zaczęli się z nim komunikować na głębszym poziomie. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy ciekawą ewolucję uśmiechu dziecka.
Uśmiech jest centralnym aktem komunikacyjnym człowieka. Pomaga nam budować bliskość z innymi, pokazuje, że jesteśmy dobrymi ludźmi i wyraża dobre samopoczucie. Nic więc dziwnego, że ten wrodzony nawyk jest jednym z pierwszych, jakie rozwijamy, na długo przed umiejętności mowy i niezależnie od środowiska kulturowego.
Odblaskowy uśmiech dziecka
Jeśli masz maleńkie dziecko, prawdopodobnie widziałeś, jak w pewnym momencie robi mały grymas podobny do uśmiechu. Może się nawet zdarzyć, że podczas ostatniego USG przed urodzeniem przyłapałeś je na uśmiechu. Rzeczywiście, ekspresje te można obserwować u płodu w łonie matki od 23 tygodnia ciąży.
Z reguły tego typu uśmiechy nie są uważane za świadome lub zamierzone gesty, ale raczej za automatyczny odruch. Rozumie się, że nie mają one intencji komunikacyjnej, ale stanowią odruch automatyczny. Nie jest to jednak do końca jasne.
Jest również możliwe, że są to wyrażenia emocjonalne, które pojawiają się w wyniku dobrego samopoczucia. Niektóre badania wykazały, że najmniejsze dzieci uśmiechają się w odpowiedzi na pieszczoty lub w reakcji na określone zapachy i smaki. Ponadto zaobserwowano, że podczas czuwania uśmiechy są liczniejsze i różnią się morfologicznie od tych, które pojawiają się podczas snu. Sugeruje to, że mogą one mieć znaczenie społeczne.
Uśmiech społeczny
Kiedy dziecko ma cztery do pięciu tygodni, możemy uznać jego uśmiech za autentyczny. W tym czasie gest jest wykonywany w odpowiedzi na bodziec z otoczenia. Z reguły opiera się on na kontakcie i interakcji z drugim człowiekiem. Tak więc, jeśli matka, ojciec lub inna osoba podchodzi do dziecka, patrzy na nie i się do niego uśmiecha, dziecko odpowiada. Dzieci mogą się też uśmiechać w odpowiedzi na głosy i dźwięki, które są im znajome lub przyjemne.
Interesującym faktem jest to, że ta reakcja z czasem staje się coraz bardziej selektywna. Na początku dziecko uśmiechnie się do każdego, ale w miarę dorastania uczy się odróżniać znajomych od nieznajomych. Ostatecznie będą się uśmiechać tylko do tych, którzy najbardziej mu się podobają. Zwykle zaczyna się to dziać około piątego miesiąca życia.
Wzrośnie też jego zdolność komunikowania się poprzez uśmiech, a pierwszy uśmiech zwykle pojawia się między czwartym a szóstym miesiącem życia. Dziecko zaczyna się wtedy głośno śmiać z zabaw, piosenek lub innych intensywnych bodźców zewnętrznych. Może nawet towarzyszyć, co będzie widać po wyrazie twarzy oraz ruchu stóp i dłoni.
Rozróżnienie uśmiechu odruchowego i towarzyskiego
Istnieją indywidualne różnice, jeśli chodzi o ewolucję uśmiechu dziecka. Nie ma dokładnego momentu, w którym zmieniają uśmiech odruchowy w społeczny. Jak więc możemy rozróżnić, czy jest to prawdziwe działanie komunikacyjne? Odpowiedź leży głównie w kontekście.
Jeśli dziecko uśmiecha się towarzysko, nawiązuje kontakt wzrokowy, a uśmiech trwa dłużej. Z zainteresowaniem i uwagą obserwuje swojego rozmówcę i czeka na jego reakcję. Może również uśmiechać się w odpowiedzi na interakcję zainicjowaną przez osobę dorosłą. Krótko mówiąc, istnieje zamiar nadawania przekazu.
Jest to szczególnie widoczne w przypadku uśmiechu wyczekującego. Powstaje on, gdy dziecko chce zwrócić uwagę na jakiś przedmiot lub podzielić się z rozmówcą tym, jak bardzo coś mu się podoba lub jak bardzo je zaskakuje. Aby to zrobić, uśmiecha się, patrząc na obiekt, następnie patrzy na swojego rozmówcę, po czym wraca wzrokiem do przedmiotu.
Znaczenie reakcji na uśmiech dziecka
Fakt, że uśmiech dziecka jest wrodzony, nie jest przypadkowy. Jest to ważny mechanizm przetrwania. Dzięki uśmiechowi dziecko może przyciągnąć uwagę innych i nawiązać z nimi więź społeczną i emocjonalną. To rodzaj roszczenia, które pozwala im mieć dorosłych blisko siebie, podobnie jak płacz. Tyle tylko, że w tym przypadku komunikuje radość, dobre samopoczucie i satysfakcję.
Ważne jest więc, aby druga strona uczestniczyła w interakcji zainicjowanej przez dziecko. Innymi słowy, niezwykle ważne jest, aby matka, ojciec lub opiekun reagowali na uśmiechy swojego dziecka.
W słynnym eksperymencie o nazwie The Still Face (niereagująca twarz) poproszono kilka matek, aby nie wchodziły w interakcje ze swoimi rocznymi dziećmi i nie odpowiadały na ich uśmiechy i gesty komunikacyjne. Po kilku chwilach dzieci próbowały wszystkich sposobów, aby odzyskać kontakt z matkami. Gdy to się nie udało, większość zaczęła płakać. Nie jest to zaskakujące, ponieważ dzieci są istotami społecznymi, a ich uśmiechy są jednym z najlepszych sposobów komunikowania się. Z tego powodu należy zwracać uwagę na ewolucję dziecięcego uśmiechu i wiedzieć, jak odpowiednio na nie reagować.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
- Adamson, L. B., & Frick, J. E. (2003). The still face: A history of a shared experimental paradigm. Infancy, 4(4), 451-473.
- Cecchini, M., Baroni, E., Di Vito, C., & Lai, C. (2011). Smiling in newborns during communicative wake and active sleep. Infant Behavior and Development, 34(3), 417-423.
- Kawakami, F., & Yanaihara, T. (2012). Smiles in the fetal period. Infant Behavior and Development, 35(3), 466-471.
- Steiner, J. E. (1974). Discussion paper: Innate, discriminative human facial expressions to taste and smell stimulation. Annals of the New York Academy of Sciences, 237, 229–233
- Wolff, P. H. (1959). Observations on newborn infants. Psychosomatic medicine.