Ulric Neisser, biografia ojca psychologii poznawczej

Ulric Neisser jest znany lub uznawany za ojca psychologii poznawczej, podejścia, które bada procesy umysłowe związane z wiedzą. W przeprowadzonym okresowo przeglądzie psychologii ogólnej z 2002 r. zajął 32. miejsce wśród najczęściej cytowanych psychologów XX wieku.

Ulric Neisser poświęcił większość swojego życia na badanie pamięci, nie zaniedbując jednak innych procesów umysłowych. Zostawił po sobie bardzo istotny wkład w tej dziedzinie. Wiele jego postulatów w tym zakresie ciągle jest aktualnych w dzisiejszej psychologii.

Ten psycholog i badacz zaczynał od zasad Gestalt, ale potem poszedł własną drogą. Książka, która uświetniła jego idee i uczyniła go sławnym, publikowana w 1967, nosi tytuł Cognitive Pschology, czyli Psychologia poznawcza. Co ciekawe, pomimo tego, że był założycielem psychologii poznawczej, również mocno skrytykował ten nurt w swojej pracy Cognition and Reality, w 1976.

„Zwracanie uwagi to nie tylko uważna analiza; jest to raczej akt konstruktywny… To, co budujemy, ma jedynie te wymiary, które mu nadaliśmy”.

-Ulric Neisser-

Ulric Neisser i jego pochodzenie

Ulric Neisser urodził się w Kilonii (Niemcy) 8 grudnia 1828 r. Jego ojcem był Hans Neisser, błyskotliwy i zamożny ekonomista, który przewidział eskalację Hitlera w Europie i jego plany, emigrując do Anglii, a następnie do Stanów Zjednoczonych.

Matką naukowca była Charlotte Neisser, bardzo aktywna socjolog w niemieckim ruchu kobiecym. Była katoliczką, ale po ślubie przeszła na judaizm. Miała dwoje dzieci: Ulryka i Mariannę, o cztery lata starszą od niego. Wszyscy wyjechali do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkali na stałe.

Rodzina doskonale wpasowała się w przybrane społeczeństwo, choć ich niemieckie pochodzenie zawsze było tematem tabu. Ojciec bardzo lubił baseball i mówi się, że wpłynęło to również na zainteresowania jego syna Ulryka. Opisywano go jako pulchnego chłopca o dobrym humorze i praktycznej inteligencji.

Wykształcenie Ulryka Neissera

Ulric Neisser studiował psychologię na Uniwersytecie Harvarda. Ukończył studia z najwyższym wyróżnieniem w 1950 roku. Pasję do baseballu odziedziczył po ojcu; choć oprócz swojej pasji nie wykazywał wielkich uzdolnień do tego sportu.

Powiedział kiedyś, że to sprawiło, że zainteresował się Gestaltem, który w tamtych czasach był najmniej znaczącą szkołą psychologii.

Neisser uzyskał tytuł magistra w 1952 roku w Swarthmore College, świątyni Gestalt. W 1956 r. zdobył doktorat na Harvardzie, broniąc pracę z niezwykłej dziedziny: psychofizyki. Następnie przez rok pracował jako profesor na tej samej uczelni, a później w innych ośrodkach akademickich, ostatecznie osiedlając się w Cornell.

W tamtych latach wielki wpływ na niego miały tak ważne postacie psychologii, jak George A. Miller, Hans Wallach i Abraham Maslow. Poznał też młodego informatyka o nazwisku Oliver Selfridge, który zaważył na jego ścieżce rozwoju, wprowadzając go w temat sztucznej inteligencji. Później wyjechał na Uniwersytet  Pensylwanii, gdzie napisał swoje arcydzieło.

Ulric Neisser i jego spuścizna

Największy wkład Ulryka Neissera dotyczył rozumienia pamięci. Postulował i przetestował koncepcję, która przetrwała do dziś: pamięć ludzka jest rekonstrukcją zdarzeń, a nie migawką tego, co się dzieje. W tym sensie pamięć jest twórcza, w przeciwieństwie do maszyn. Zbiera wspomnienia i przetwarza je, zamiast odtwarzać je z niezwykłą wiernością.

Neisser ukuł także pojęcie pamięci epizodycznej, związanej ze wspomnieniami autobiograficznymi. To, wraz z pamięcią semantyczną, tworzy pamięć deklaratywną. Nazywa się ją również pamięcią jawną i to ona pozwala wywoływać określone zdarzenia, w przeciwieństwie do pamięci proceduralnej, w której zapamiętywane są sposoby działania.

Aby rozwinąć swoje teorie, Ulric Neisser zawsze wykorzystywał eksperymentalne przypadki lub badania. Pojęcie pamięci epizodycznej powstało na podstawie analizy jego rozmów z Johnem Deanem, asystentem Richarda Nixona, na temat Watergate.

Zasłynął ponadto dzięki swoim badaniom nad wspomnieniami ludzi z trzęsienia ziemi w Kalifornii w 1986 roku i katastrofalnego lotu promu kosmicznego Challenger.

Zmarł 17 lutego 2012 roku w Nowym Jorku z powodu choroby Parkinsona. Ulric Neisser nadał kształt i formę psychologii poznawczej, jednemu z podstawowych filarów dzisiejszej psychologii.