Fobie specyficzne – co pomoże nam je zrozumieć?

Fobie specyficzne wiążą się ze skrajnym i irracjonalnym lękiem przed określonym obiektem lub sytuacją. Istnieje prawie niezliczona liczba fobii specyficznych, od najdziwniejszych, takich jak koulrofobia (lęk przed klaunami), po powszechne, takie jak klaustrofobia.

Tradycyjnie fobie specyficzne dzieli się na cztery kategorie: fobie zwierzęce, fobie przed ranami od wstrzyknięcia, fobie związane ze środowiskiem naturalnym i fobie sytuacyjne. Aby postawić diagnozę fobii prostej lub specyficznej, specjaliści opierają się na kryteriach diagnostycznych DSM-V lub ICD-10.

Fobie specyficzne należą do najczęstszych zaburzeń lękowych. Jeśli chodzi o wpływ, jaki mają na życie człowieka, dostrzega się olbrzymie indywidualne różnice. Są ludzie, których fobie bardzo ich ograniczają, a dla innych są tylko niewielkim utrapieniem.

Jakich cechy muszą wystąpić, aby pojawiły się specyficzne fobie?

Jedna z trudności w diagnozowaniu fobii specyficznych dotyczy granicy między lękiem adaptacyjnym a lękiem fobicznym. Istnieje mniej lub bardziej ogólna zgoda, jeśli chodzi o szereg cech wskazujących na fobiczną reakcję strachu:

• Strach jest nieproporcjonalny do sytuacji.
• Nie może być wyjaśniony ani uzasadniony przez jednostkę.
• Pozostaje poza jego świadomą kontrolą.
• Lęk pobudza do unikania przerażającej sytuacji.
• Utrzymuje się w czasie.
• Jest nieprzystosowawczy.
• Nie jest specyficzny dla określonego etapu lub wieku.

Jakie są więc najważniejsze spośród wymienionych cech, które pomagają odróżnić lęk fobiczny od adaptacyjnego? Lęk fobiczny charakteryzuje uporczywość, wielkość i nieprzystosowawczy charakter, które nie występują w lęku adaptacyjnym.

Wiek zachorowania, rozpowszechnienie i dystrybucja według płci

Częstość występowania istotnych fobii specyficznych waha się od około 3% do 12% w populacji ogólnej. Wiek zachorowania może się znacznie różnić. Najwyższa częstość występowania fobii specyficznych u dzieci występuje między 10 a 13 rokiem życia.

Fobie specyficzne występują u 2-4% dzieci. Jednak tylko niewielka liczba dzieci zgłasza się na konsultację. Ponadto fobie specyficzne występują częściej u dziewcząt niż u chłopców, a objawy pojawiają się u dziewcząt w młodszym wieku niż u chłopców.

Cechy kliniczne

W przypadku fobii specyficznych pacjenci nie szukają pomocy tak często, jak w przypadku innych fobii. Z drugiej strony poziom dotkliwości może być minimalny, zwłaszcza jeśli szanse na konfrontację z obiektem fobicznym są niskie.

Większość osób, które szukają pomocy w przezwyciężeniu fobii, robi to z powodu trzech poniższych czynników:

• W życiu pacjenta zmieniło się coś, co sprawia, że ​​bodziec fobiczny nabiera większej obecności lub znaczenia.
• Nagłe wydarzenie spowodowało pojawienie się pewnych lęków, które wcześniej nie istniały i warunkują ich obecne życie.
• Osoba jest zmęczona życiem z określonym strachem i postanawia rozwiązać swój problem.

Zakres bodźców wywołujących reakcję strachu u osoby z fobią specyficzną jest ograniczony, ale charakter bodźców, które potencjalnie mogą wywołać reakcję fobiczną, jest ogromny.

Co pomoże nam zrozumienie pewne fobie specyficzne

Badania rodzinne sugerują zwiększone ryzyko pojawienia się podobnej u krewnych pierwszego stopnia. Jednak specyficzne fobie można również nabyć w kontakcie z otoczeniem poprzez bezpośrednie i awersyjne doświadczenie z sytuacją lub obiektem.

Uważa się, że takie doświadczenie może nadmiernie aktywować ciało migdałowate, kluczową strukturę zaangażowaną w rozwój i koordynację fizjologicznej ekspresji strachu.

Fobia zwierzęca

Fobia zwierzęca polega na odczuwaniu izolowanych lęków przed niektórymi zwierzętami, które zwykle nie są niebezpieczne, takimi jak ptaki, psy, koty itp. Wiąże się to ze strachem i unikaniem samych zwierząt, a nie z obrzydzeniem czy strachem przed zanieczyszczeniem. W tego typu fobiach strach zwykle pojawia się, gdy zwierzęta są w ruchu.

Z reguły ludzie boją się jednego rodzaju zwierząt, a nie innych gatunków. Tylko nieliczni też obawiają się szkód, jakie zwierzę może wyrządzić.

Nawet jeśli może się to wydawać dziwne, tego typu fobia przypomina strach przed strachem. Po pierwszych kontaktach ze zwierzęciem osoba zwykle stosuje strategię unikania. Taka postawa jednak jedynie wzmacnia jej strach.

W konsekwencji osoba ma tendencję do odczuwania lęku przed intensywnym dyskomfortem, zanim wystąpi możliwa ekspozycja, bardziej niż przed możliwością ataku zwierzęcia.

Fobia na widok krwi

Fobia na widok krwi i ran ma kilka unikalnych cech wyróżniających. Najważniejsza jest dwufazowa fizjologiczna reakcja sercowo-naczyniowa. Może nawet osiągnąć krótką asystolię. Towarzyszą jej nudności, pocenie się, bladość, a czasem również omdlenia.

Podobnie jak w przypadku fobii zwierzęcej, lęk jest bardziej związany z przewidywaniem możliwego omdlenia niż z samym bodźcem fobicznym.

Specyficzne fobie sytuacyjne

Tak zwane fobie sytuacyjne obejmują różnorodny zestaw sytuacji. Choć najbardziej reprezentatywne są fobie związane z samolotami, kierowaniem pojazdami, zatłoczonymi miejscami, wysokościami i mostami.

Najbardziej charakterystycznym aspektem jest to, że zwykle występuje zarówno samodzielnie, jak i jako część lęku napadowego połączonego z agorafobią. Niektórzy autorzy uznali nawet, że stanowią umiarkowaną formę agorafobii.

Rozpowszechnienie, epidemiologia i przebieg fobii specyficznych

Częstość występowania istotnych fobii specyficznych waha się od 3% do 12% populacji ogólnej. Mogą wystąpić w każdym ważnym momencie, ale wydaje się, że średni wiek wynosi od 7 do 16 lat, a zakres waha się od 3 do 67 lat.

Najwcześniej pojawia się lęk przed zwierzętami i krwią (między 7 a 9 rokiem życia). Natomiast lęk wysokości i klaustrofobia wraz z fobią prowadzenia pojazdów pojawiają się nieco później (między 20 a 25 rokiem życia).

Najwyższa częstość występowania fobii specyficznych u dzieci występuje między 10 a 13 rokiem życia.

Ludzie cierpiący na zwykłą fobię przewyższają liczebnie przypadki agorafobii i fobii społecznej. Prawie połowa fobii społecznych i prostych fobii noszą także cechy agorafobii. Pomimo tego, że są bardzo rozpowszechnione, niewiele osób szuka pomocy.

Jeśli chodzi o fobie specyficzne, stopień zaburzenia może stać się znośny. Fobie specyficzne przeważają u kobiet w porównaniu z mężczyznami w stosunku 1:1,7. Przede wszystkim widać to na przykładzie fobii zwierzęcej.

Im bardziej konkretne lęki wykazuje dana osoba, tym większe ryzyko, że fobie współistnieją z innymi zaburzeniami lękowymi.

Jak wygląda interwencja, kiedy chodzi o fobie specyficzne

Preferowana interwencja w przypadku tego typu fobii łączy ekspozycję i systematyczne odczulanie. Dane zebrane w różnych badaniach mówią nam, że efekty takiej terapii utrzymują się od 6 do 12 miesięcy po leczeniu.

W terapii pacjent jest wystawiany na przerażający bodziec, ale stopniowo i powoli. Proces ten ma na celu przyzwyczajenie osoby do bodźca wymuszając zmniejszenie lęku, który naturalnie występuje w jego obecności.

Osoba może zrozumieć, w wyższym przetwarzaniu poznawczym, że bodziec nie jest tak naprawdę zagrożeniem. A zatem celem interwencji jest próba zrozumienia tego faktu również na niskim poziomie reaktywności.

Ponieważ fobie specyficzne często występują w przewidywalnych i ograniczonych warunkach, zastosowanie benzodiazepiny, w razie potrzeby, może wydawać się klinicznie właściwe w łagodniejszych przypadkach. Jednak badania nad benzodiazepinami nie wykazały, że wyniki ich podawania utrzymują się w czasie.