Raymond Cattell i jego teoria osobowości

Raymond Cattell był znanym teoretykiem tożsamości. W swojej książce “The Scientific Analysis of Personality” opisał eksperymentalne, ilościowe i statystyczne badania dotyczące testów osobowości.

Raymond Cattell urodził się w Anglii na początku XX w. To jeden z najważniejszych teoretyków osobowości w historii psychologii. Jego dzieła stanowiły bezcenny wkład w teorię cech (nazywaną również teorią predyspozycji) i stanowią obecnie część kwestionariusza szesnastu czynników osobowości (16PF).

Chociaż Raymond Cattell na początku studiował chemię, to po ukończeniu studiów zainteresował się psychologią. Przez 30 lat był profesorem na Uniwersytecie w Illinois oraz wykładał przez 20 lat na Uniwersytecie Hawajskim. Poza tym był niestrudzonym badaczem ludzkiego zachowania oraz założycielem Institute for Personality and Ability Testing, Inc. (IPAT, Inc.).

Raymond Cattell zdefiniował 16 podstawowych aspektów ludzkiej osobowości. Na ich podstawie stworzył kwestionariusz, który jest nadal stosowany w różnych sytuacjach i w różnych celach.

“Psychologia to podchwytliwa dziedzina, w której nawet najbardziej cenione autorytety potrafią kręcić się kółko, opisując rzeczy, które każdy zna, za pomocą języka, którego nikt nie rozumie.”

-Raymond Cattell-

Czynniki A, B, C i E a Raymond Cattell i jego teoria osobowości

Czynniki A, B i C w teorii osobowości Raymonda Cattella odpowiadają ciepłu, rozumowaniu, stabilności emocjonalnej i dominacji.

• Ciepło reprezentuje stopień kontaktu, który dana osoba nawiązuje z innymi.
• Rozumowanie to możliwości intelektualne. Im bardziej głębokie i udane będą myśli abstrakcyjne jednostki, tym bardziej będzie inteligentna.
• Stabilność emocjonalna odnosi się do umiejętności dostosowywania się. Wiąże się umiejętnością ignorowania bodźców pochodzących z otoczenia oraz z chęcią i umiejętności zrozumienia i oceny wspomnianych bodźców.
• Z kolei dominacja opisuje stopień autonomii lub ulegania danej osoby. Bardziej dominujące osoby mają tendencję do rywalizacji, agresji oraz pewności siebie. Z kolei osoby, które są mniej dominują, są bardziej delikatne i łatwiej podążają za przywódcą.

Czynniki F, G, H i I

Czynniki F, G, H i I odnoszą się do energiczności, świadomości zasad, społecznej śmiałości i wrażliwości.

• Po pierwsze, Cattell odnosi energiczność do spontaniczności i ekspresyjności. Im bardziej energiczna jest dana osoba, tym bardziej będzie entuzjastyczna. A im mniej będzie energiczna, tym bardziej będzie poważna, powściągliwa i pesymistyczna.
• Z kolei świadomość zasad odnosi się do stopnia akceptacji norm społecznych przez jednostkę. Najbardziej usatysfakcjonowane osoby stają się moralistami. A najmniej usatysfakcjonowane osoby zamienią się w buntowników i rewolucjonistów.
• Następnie społeczna śmiałość wiąże się z umiejętnością podejmowania ryzyka i działania pod presją. Osoby, które nie posiadają wysoko rozwiniętej tej cechy mają tendencję do trzymania się bezpiecznych i przewidywalnych rzeczy.
• I w końcu wrażliwość odnosi się do przewagi aspektów emocjonalnych nad racjonalnymi pod kątem zachowania. Uczucia przytłaczają wysoko wrażliwe osoby. Z kolei osoby o niskim stopniu wrażliwości są bardziej realistyczne i praktyczne.

Czynniki L, M, N i O

Czynniki L, M, N i O odnoszą się do wnikliwości, konwencjonalności, prywatności oraz pewności siebie.

• Wnikliwość opisuje jak bardzo dana osoba jest skłonna ufać lub nie ufać innym.
• Konwencjonalność dotyczy wyobraźni, umiejętności danej osoby zanurzania się w swoich myślach i świecie wewnętrznym.
• Z kolei prywatność wiąże się z umiejętnością analizowania rzeczywistości i identyfikowania cech, które pomogą komuś osiągnąć to, czego chce od innych. Dlatego też najbardziej prywatne osoby mogą również być dyskretne, światowe, poważne i dyplomatyczne. Z kolei mniej prywatne osoby są wysoce niepretensjonalne, szczere, spontaniczne i bezpośrednie.
• I w końcu pewność siebie odnosi się do umiejętności danej osoby do realistycznego brania odpowiedzialności za swoje działania. Osoby, które osiągną wysokie wartości w tym czynniki, mają tendencję do cierpienia i obwiniania się o wszystko. Z kolei te, które będą miały niskie wartości, mają doskonałe zdanie o sobie samych i są o wiele bardziej pobłażliwe wobec własnych błędów.

Czynniki Q1, Q2, Q3 i Q4

Czynniki Q1-Q4 to otwartość na zmiany, samodzielność, perfekcjonizm oraz napięcie energiczne.

• Po pierwsze otwartość na zmiany wiąże się z rebelią i umiejętnością zmieniania sytuacji.
• Za to samodzielność to stopień niezależności osobistej jednostki.
• Następnie perfekcjonizm wiąże się ze stopniem kontroli, z jakim jednostka zachowuje się w sytuacjach społecznych.
• I w końcu napięcie energiczne odnosi się do stopnia niepokoju, który jednostka odczuwa w swoim codziennym życiu.

Wszystkie te czynniki są mierzone przez test osobowości Raymonda Cattella. To, jakie wyniki uzyska dana osoba we wszystkich czynnikach, pomoże psychologowi zidentyfikować jej profil osobowości. Obecnie test ten jest wykorzystywany przez działy HR w celu wyboru pracowników.