My, istoty ludzkie mamy swoją cenę, swoją niekwestionowaną wartość. Jest to godność osobista. Jest to bezwarunkowy wymiar naszego człowieczeństwa, który przypomina nam każdego dnia, że nikt ani nic nie może nas wykorzystywać, że jesteśmy wolni, wartościowi, odpowiedzialni za samych siebie.
Godność osobista podpowiada nam też, że zasługujemy na należny nam szacunek.
Jest to jeden z najbardziej interesujących konceptów psychologicznych. Jednocześnie też jeden z najbardziej zaniedbanych przez nas samych. W jakiś niezrozumiały sposób wielu z nas zapomina, że wymiar ten nie zależy od uznania drugich.
Nikt nie ma prawa odebrać nam wartości, jaką mamy przyznaną od dnia naszych narodzin. Nikt nie musi mówić nam, że jesteśmy coś warci, byśmy czuli się godni otrzymywania czegokolwiek.
“Działaj tak, żeby ludzkość – w Twojej osobie oraz w osobie kogokolwiek innego – była zawsze celem, ale nigdy narzędziem”
-Immanuel Kant-
Godność osobista co cecha wrodzona, która idzie z nami “od fabryki”. Jak wyraził to kiedyś Martin Luther King, nieważne, czym się zajmujesz, nie liczy się kolor Twojej skóry, ani stan Twojego konta bankowego. Wszyscy jesteśmy istotami godnymi i wszyscy jesteśmy w stanie tworzyć społeczeństwo każdego dnia lepsze.
Dzieje się tak dzięki samopoznaniu oraz dogłębnemu poznaniu innych. Okazuje się jednak, że godność osobista zawsze idzie w parze z podatnością na bycie skrzywdzonym. Dzieje się tak, ponieważ ta wrodzona cecha jest bezpośrednio powiązana z naszym poczuciem własnej wartości oraz równowagą emocjonalną.
Bywa bowiem, że zbudujemy związek z kimś, kto kocha toksycznie i już zaczynamy czuć się niegodni miłości. Albo minie nieco czasu, podczas gdy nie możemy znaleźć pracy i już czujemy się niegodni i nieużyteczni w społeczeństwie.
Zastanów się nas tym chwilkę razem z nami…
Godność osobista – czym nie jest?
Rozumieć już od młodego wieku, że zasługujemy na to, co najlepsze, że powinniśmy być szanowani za to, kim jesteśmy, co mamy i co nas charakteryzuje, wcale nie jest dumą. Bronić swojej tożsamości, wolności i prawa do własnego głosu, a także opinii i wyznawanych przez nas wartości nie czyni z nas narcyzów.
W momencie, gdy sobie to uświadomimy i w pełni zdamy sobie z tego sprawę, wzmacnia się nasza osobowość i zaczynamy odczuwać większą wewnętrzną satysfakcję.
Trzeba jednak przyznać otwarcie: jeżeli istnieje jakikolwiek aspekt naszego dobrego samopoczucia psychicznego, którego zaniedbanie bądź niedostateczne pielęgnowanie wywołuje poważne skutki, jest to właśnie godność osobista.
Dlatego też musimy zawsze pamiętać ten prosty, lecz uderzający fakt: nadzieja nie jest ty, co powinniśmy tracić na końcu. W rzeczywistości to, czego nigdy nie powinniśmy utracić to nasza osobista godność i poczucie wartości.
W dalszej części artykułu przyjrzymy się bliżej temu, w jaki sposób możemy zadbać o tę cechę, o tę podstawę naszej wewnętrznej siły.
Tracimy godność osobistą kiedy…
Godność osobista nie jest jak klucze, które wkładamy do kieszeni i od czasu do czasu pożyczamy komuś, żeby je dla nas przechował. Godność to nie jest coś, co się posiada, to nie rzecz o wielkiej wartości materialnej. Jest ona nieuchwytna, bezwarunkowa, własna i osobista w przypadku każdego z nas.
Nie można jej pozostawić, zgubić, ani sprzedać: jest z Tobą ZAWSZE.
- Jako istoty ludzkie możemy utracić naszą godność osobistą, kiedy pozwalamy, by nas poniżano i bojkotowano w sposób regularny, powtarzający się.
- Boleśnie tracimy godność osobistą, kiedy przestajemy kochać samych siebie.
- Godność można również utracić, kiedy zaczynamy na siłę dopasowywać się do otoczenia i do innych oraz godzimy się na znacznie mniej, niż zasługujemy.
- Choć mogłoby się to wydawać nieprawdopodobne, możemy też pozwolić ulotnić się naszej godności, gdy mierzymy ponad nasze siły, gdy wymagamy dodatkowych przywilejów i zaburzamy równowagę w sprawiedliwym i pełnym szacunku podejściu do drugich.
Jak da się łatwo zauważyć, ten filar naszego dobrego samopoczucia i wewnętrznego szczęścia możemy złamać poprzez brak pewności siebie oraz miłości do samego siebie. Bywa, że ktoś depcze swoją godność uciekając się do nadużyć, przemocy, nie uwzględniając przy tym drugich i wykazując skrajny egoizm.
Pięć filarów godności osobistej
Godność osobista być może wydaje Ci się tematem znacznie częściej poruszanym w filozofii, niż w psychologii. Kant na przykład, w pewnym momencie zdefiniował osobę o właściwym poziomie godności osobistej jako kogoś, kto ma rozwinięte sumienie, wolną wolę i autonomię.
W najbardziej klasycznych definicjach tej pięknej ludzkiej cechy przewija się jednak zawsze jedna cecha wspólna: nasza godność przejawia się również wtedy, gdy jesteśmy w stanie sprawić, by ci, którzy nas otaczają, również czuli się szanowni, godni i doceniani.
“Każda istota ludzka jest osobą. Należy szanować osobę jako taką, z całą właściwą jej niezależnością oraz z jej tożsamością i sumieniem”
-Evandro Agazzi-
Chodzi przecież o wartość osobistą, ale również o aktywne nastawienie. Nieważne bowiem, że już od urodzenia mamy niejako “wbudowaną” godność osobistą, jak wspomnieliśmy to już we wstępie do tego artykułu. Musimy być w stanie tworzyć i wspierać środowisko pełne szacunku i godności.
Może to dotyczyć naszej rodziny, miejsca pracy czy naszej małej, lokalnej społeczności.
Przyjrzyjmy się teraz nieco temu, co można uznać za filary godności osobistej.
Jak nauczyć się być godnym człowiekiem
Wolność
Pierwszą kwestią, o jakiej musimy pamiętać to fakt, że to my samy jesteśmy naszymi panami. Jesteśmy dyrygentami naszej orkiestry, naszymi osobistymi guru, naszym sterem i naszym kompasem. Nikt nie może i nie musi zabierać nas na siłę na oceany, które nie są naszymi wodami i sprawiają, że jesteśmy nieszczęśliwi.
Odwaga
Drugi filar naszej godności osobistej jest niewątpliwie równie prosty co skomplikowany: pozwolić sobie osiągnąć to, czego naprawdę pragniemy. Wiele razy bowiem nie czujemy, jakobyśmy zasługiwali na coś lepszego, na coś dobrego i wzbogacającego.
Ograniczamy się jedynie do zaakceptowania tego, co przyniosło nam życie, jak gdybyśmy byli aktorami zapasowymi na scenie własnego życia.
Wartości
Zdefiniuj swoje wartości. Musisz mieć je jasno określone. Aspekty tak fundamentalne jak silne poczucie tożsamości, dobre poczucie własnej wartości i silne zasady moralne tworzą nasze korzenie i to, kim tak naprawdę jesteśmy.
To właśnie one sprawiają, że nasza godność osobista kwitnie. Dzięki nim również nikt i nic nie jest w stanie zrobić nam krzywdy.
Autorefleksja i medytacja
Doskonałym pomysłem jest znaleźć nieco czasu dla siebie w ciągu dnia. Jest to nasza osobista przestrzeń, w której wchodzimy w głęboki kontakt z samym sobą, aby dokładnie zbadać to, jak się czujemy.
Nasza godność jest bowiem “naruszana” i w jakiś sposób “dotykana” podczas każdego dnia. Konieczne jest zidentyfikować te uderzenia, rozpoznać je i zaleczyć, póki są w postaci niewielkich ran.
Odpowiednie nastawienie do innych
Ostatnią, ale nie mniej ważną kwestią jest być w stanie zadbać o godność drugich. Wspominaliśmy o tym już wcześniej, ponieważ być człowiekiem godnym oznacza również uznać równość innych. I to niezależnie od ich rasy, statusu społecznego, sytuacji życiowej, pochodzenia czy innych cech charakterystycznych.
Uczmy się więc przyczyniać do tworzenia społeczeństwa sprawiedliwego, zaczynając zawsze od siebie, od swojej własnej ludzkiej godności.