Zmysł zapachu jest niezwykle interesujący. Bez wątpienia może przynosić przyjemność i podekscytowanie. Jednak może również wywoływać zmianę nastawienia. Czy wiesz jak działa psychologia zapachu?
Psychologowie społecznie twierdzą, że istnieje kilka doznań fizycznych, które wywierają znaczący wpływ na doświadczenia mentalne. Mówiąc dokładniej, psychologia zapachu bada wpływ określonych zapachów na zachowanie danej osoby.
Psychologia zapachu zakłada, że zapach to odczucie fizyczne, które jest w stanie kształtować sposób, w jaki jednostka odpowiada na dany bodziec. Poza tym określa czy lubi go czy też nie. Szekspir napisał: “To, co zwiemy różą, pod inną nazwą równie by pachniało”. Ale jeśli nie ma jej kto powąchać, to czy róża traci swój słodki zapach?
Cóż, być może. Może się to wydarzyć również w przypadku osoby, na którą natkniesz się przypadkiem w metrze i poprawi Twój dzień. Wszystko dlatego, że pozostawia za sobą słodki, upajający i świeży zapach. Psychologia zapachu twierdzi, że zapach to zmysł związany z pamięcią, emocjami i nostalgią.
Psychologia zapachu: zapachy, które wywołują reakcję
Książka The Scent of Desire: Discovering Our Enigmatic Sense of Smell autorstwa Rachel Herz jest niezwykle interesująca. To prawdopodobnie jedna z najbardziej znaczących książek opublikowanych w ostatnich latach, które dotykają kwestii psychologii zapachu.
Opowiada o znaczeniu zapachu w naszym codziennym życiu. Oprócz tego analizuje w jaki sposób wpływa na istotne kwestie, takie jak pożywienie i reprodukcja.
Zapachy to odczucia fizyczne, które pośredniczą w doświadczeniach mentalnych. Nawet gdy nie jesteś świadoma zapachu otoczenia, mogą w subtelny sposób kierować Twoje myśli i osądy na zaskakujące tory. W dzisiejszym artykule przedstawimy trzy ciekawe przykłady. Koniecznie je poznaj!
Zapach rybny oznacza coś podejrzanego
W artykule autorstwa Spike’a Lee i Norberta Schwarza zaprezentowano siedem badań, które wykazywały związek między czymś, co ma “rybny” zapach i społeczną podejrzliwością. Zapewne słyszałaś, jak ktoś wypowiadał słowa w stylu “Pachnie jak zgniła ryba”, odnosząc się do fenomenu lub rzeczy, która wydaje się podejrzana, naciągana, czy niegodna zaufania.
Doszli do tego wniosku po przeprowadzeniu kilku interesujących badań, podczas których oceniali krytyczne wyrażenia różnych osób. Lee i Schwarz twierdzą, że istnienie tej metafory odzwierciedla ważną kwestię: umysłową więź między odczuciem fizycznym a wrażeniem, że coś się dzieje.
Zabawa z rybnym zapachem w tle
Podczas jednego z badań ludzie bawili się w pokoju, a gra oczywiście polegała na tym, czy ufali swojemu partnerowi czy też nie. Kiedy badane osoby grały w tą grę, czasami w powietrzu pojawiał się lekko rybny zapach. Co jakiś czas pojawiał się ten sam zapach rybny, zaś od czasu do czasu wymieniano go na odrobinę inny brzydki zapach.
Podczas gry chciano sprawdzić do jakiego stopnia gracze ufali innym osobom biorącym udział w grze. Kiedy ludzie grali w pomieszczeniu z lekko rybnym zapachem, zachowywali się w sposób, który wskazywał na brak zaufania do swoich przeciwników. Z kolei kiedy pojawiał się inny brzydki zapach, nie wydawali się podejrzliwi.
Roger Dooley na swoim blogu dotyczącym neuromarketingu, poczynił interesującą sugestię na bazie wspomnianych badań. Stwierdził, że nie warto przeprowadzać spotkań biznesowych w restauracjach serwujących owoce można. Możesz w to wierzyć lub nie, ale ludzie, z którymi robisz interesy mogą kojarzyć zapach krewetek z oszustwem.
Zapach czystości sprawia, że wszystko staje się lepsze
Zajmiemy się teraz artykułem w magazynie American Psychologist noszącym tytuł “Smells Like Clean Spirit. Nonconscious Effects of Scent on Cognition and Behavior”. Przedstawia badania nad wpływem zapachu na procesy poznawcze i zachowania.
Dwa badania sprawdziły i potwierdziły, że gdy osoby biorące udział w badaniach były wystawione na zapach środka do czyszczenia o zapachu cytrusów, zwiększyło się ich pojmowanie czystości.
Badacze wyciągnęli ten wniosek z obserwacji najszybszego rozpoznawania słów związanych z czystością podczas zadania leksykalnego. Pojawiła się również większa częstotliwość wymieniania czynności związanych z czyszczeniem podczas opisywania zachowań, które miały wystąpić w ciągu całego dnia.
Lepszy dostęp do środków czystości i lepsze zachowania związane z czystością
Trzecie z badań ustaliło, że już samo wystawienie na zapach uniwersalnego środka czyszczącego sprawiło, że uczestnicy badania utrzymywali swoje bezpośrednie otoczenie w większej czystości podczas zadania związanego z jedzeniem.
Uczestnicy badania zostali zabrani do do pokoju, w którym musieli zjeść ciastko tuż po tam jak spędzili czas w miejscu z aromatem cytrusowego środka czyszczącego.
Zadziało się coś niezwykle interesującego. Z kolei osoby, które spędzały czas w pomieszczeniu pachnącym czystością, zjadały okruszki ciasteczka ze stołu w drugim pokoju. Z kolei osoby, które nie były wystawione na działanie czystego zapachu, nie robiły tego. W pewien sposób zostały “podświadomie” wystawione na “czysty” zapach.
Psychologia zapachu: bąki, obrzydzenie i ocena moralna
Kwestia, którą teraz poruszymy, może wydawać Ci się żartem. Jednak mamy do czynienia z prawdziwą nauką. Niektórzy badacze używali sprayów o zapachu bąków jako subtelnej metody środowiskowej, aby sprawić, by ludzie poczuli obrzydzenie.
Okazuje się, że obrzydzenie to emocja, która może wpływać na ocenę moralną. Kiedy dana osoba odczuwa obrzydzenie bazujące na odczuciach fizycznych, może pomylić je z obrzydzeniem związanym z czyimś zachowaniem.
W jaki sposób zapach wpływa na ocenę moralną
Podczas jednej z serii badań naukowcy wykorzystali spray o zapachu bąków, aby wywołać niewielkie i nieświadome uczucie obrzydzenia. W konsekwencji ludzie wydawali ostrzejsze oceny moralne.
Cały proces był dość prosty. Zanim rozpoczęto badania, naukowcy rozpryskali spray do pojemnika na śmieci stojącego w okolicy miejsca, w którym przeprowadzali ankietę (w innych warunkach zapach nie był wyczuwalny).
Gdy ludzie usiedli w pokoju, aby wypełnić ankietę, odpowiadali na pytania dotyczącego tego jak bardzo ekstremalna jest ich ocena moralna dotycząca określonych działań, które powinny być uznawane za niemoralne. Naukowcy pytali ich na przykład: “Na ile moralny lub niemoralny jest według Ciebie seks między kuzynami, uprawiany za obopólną zgodą?”.
Osoby, które wypełniały ankietę w pokoju z lekkim zapachem sprayu o zapachu bąków (którego świadomie nie wyczuwali), uznały różne działania za o wiele bardziej niemoralne niż osoby, które wypełniały ankietę w pokoju bez takiego zapachu.