Umiejętności doradcze w psychoterapii

Umiejętności doradcze to kwestia, która w znaczącym stopniu definiuje jakość danego profesjonalisty. W dzisiejszym artykule przedstawimy najważniejsze z nich oraz wyjaśnimy, w jaki sposób wpisują się w ramy terapii.

Umiejętności doradcze mają kluczowe znaczenie dla każdego terapeuty.

Z tego powodu psychologowie i psychoterapeuci muszą stosować je podczas sesji terapeutycznych. Uczą się ich tak samo, jak uczą się technik psychologicznych.

Koncepcja relacji terapeutycznej wzięła się z modelu psychodynamicznego przedstawionego kilka dekad temu przez Bordina. To część składowa kluczowych zmian zachodzących w każdym modelu terapeutycznym. Oznacza to, że musi być obecna w trakcie całej terapii, jeżeli ma ona rzeczywiście odnieść skutek.

Relacja terapeutyczna składa się z trzech komponentów:

• Nici porozumienia łączącej pacjenta z jego terapeutą, którą determinuje ton emocjonalny i obustronna współpraca.
• Porozumienie dotyczące celów, jakie chcą osiągnąć.
• Porozumienie dotyczące działań, które trzeba przedsięwziąć, aby osiągnąć uzgodnione cele.

Niektórzy autorzy, między innymi Carl Rogers i jego psychologia humanistyczna, sugerują, że elementy, które powinny być obecne w każdej terapii, to:

• Autentyczność i zgodność.
• Bezwarunkowa akceptacja pacjenta i darzenie go empatią.

Rogers wierzył, że te części składowe muszą być obecne, aby zaszła jakakolwiek zmiana. Poza koniecznym przymierzem potrzeba również innych umiejętności, które pomogą stworzyć relację terapeutyczną.

Jedna z najważniejszych umiejętności doradczych, jakie może mieć terapeuta, to umiejętność nawiązania właściwej relacji lub kontaktu z pacjentem.

Ważne umiejętności doradcze terapeuty

W 1975 r. Sloane i inni naukowcy przeprowadzili badanie, aby poznać zmienne, które należy brać pod uwagę podczas używania umiejętności doradczych. Sprawdzono również znaczenie, jakie pacjenci przypisują poniższym zmiennym i okazało się, że ich obecność odgrywa kluczową rolę. Zaliczamy do nich:

• Osobowość terapeuty.
• Jego umiejętność słuchania.
• Sposób, w jaki stopniowo zachęca pacjenta to robienia tego, co wydawało się niemożliwe.
• Umiejętność wypowiadania się w sposób zrozumiały dla pacjenta.
• Pomoc, którą terapeuta oferuje pacjentowi, pomagając mu również zrozumieć samego siebie.

Inne umiejętności

Inni autorzy, tacy jak Ackerman SJ i Hilsenroth MJ (2003), przejrzeli dostępne publikacje na ten temat i odkryli, że cechy terapeuty, które mają największe szanse promować zdrowe przymierze, to:

• Elastyczność. Sposób, w jaki terapeuta akceptuje i dopasowuje sposób komunikacji do danej sytuacji i pacjenta.
• Doświadczenie. Jak pokazuje doświadczenie kliniczne.
• Szczerość. Czy pacjent wierzy, że terapeuta jest szczery?
• Szacunek. Czy terapeuta respektuje wartości pacjenta oraz sposób, w jaki się wyraża i komunikuje?
• Lojalność. Terapeuta jest godny zaufania.
• Pewność siebie. Pacjent czuje, że terapeuta wie, co robi.
• Terapeuta okazuje zainteresowanie pacjentem i jego problemami.
• Uwaga. Profesjonalista ma świadomość tego, co dzieje się podczas sesji, zarówno w sferze werbalnej, jak i niewerbalnej.
• Bliskość. Pacjent czuje, że terapeuta jest blisko niego.
• Ciepło. Terapeuta jest miły i czuły.
• Otwartość umysłu. Terapeuta rozumie i akceptuje inne punkty widzenia.

W tym momencie można wyciągnąć bardzo wiele informacji na temat cech terapeuty z rezultatów danej terapii. Niektóre badania sugerują, że prawdopodobieństwo skuteczności terapii i zmniejszenia ilości sesji wzrasta wraz z zastosowaniem powyższych strategii. Gdy ich brakuje, sytuacja pogarsza się.

Co dzieje się podczas sesji terapeutycznych?

Niektóre badania pokazują, że pierwsza sesja, podczas której pacjent i terapeuta spotykają się po raz pierwszy, ma w większości przypadków decydujący wpływ na przebieg terapii. Terapeutów, którzy są w stanie przekonać pacjentów do regularnego uczestnictwa w terapii, cechuje większa swoboda werbalna oraz lepsze umiejętności diagnostyczne niż terapeutów, którzy nie przekonują pacjentów do kontynuacji terapii.

Jeśli wyłączylibyśmy czynniki znajdujące się poza terapią, takie jak możliwości ekonomiczne pacjentów lub dystans, który muszą pokonać, aby dotrzeć na sesję, większość ekspertów zgadza się co do dwóch kluczowych powodów, które tłumaczą rezygnację z terapii:

• Po pierwsze są to cechy osobiste terapeuty i brak zainteresowania proponowanym sposobem interwencji.
• Po drugie pacjent wierzy, że jego stan poprawił się na tyle, że nie musi już dalej się leczyć.

Jeśli chodzi o kwestię braku kontynuacji, badania sugerują, że umiejętności werbalne terapeuty wywierają wpływ na pozytywny końcowy rezultat terapii. Wskazuje na to fakt, że u terapeutów, którzy je posiadają odsetek osób rezygnujących z terapii jest o wiele niższy.

Podsumowanie dotyczące umiejętności doradczych

Przytoczone przez nas badania pokazują, jak dużą rolę w psychoterapii odgrywają umiejętności doradcze. Dlatego też nie wystarczy zgromadzić dobrą i szeroką wiedzę na dany temat, ale trzeba również umieć wykorzystać ją w praktyce, przedstawić w odpowiedni sposób i modyfikować w zależności od potrzeb każdego pacjenta. W tym precyzyjnym zadaniu bardzo pomaga właściwy trening.