Rozczarowanie a Twój mózg – dlaczego to uczucie tak boli?

Wszyscy zastanawialiśmy się z pewnością wiele razy, dlaczego rozczarowanie aż tak bardzo boli. Ale nie będziesz zapewne zbyt zaskoczony tym, że ten rodzaj uczucia znacząco zmienia w negatywnym sensie równowagę tego neuronalnego wszechświata zawartego w Twoim mózgu.

Zjawisko to jest intensywne do tego stopnia, że neurolodzy twierdzą, że mechanizmy depresji dzielą również procesy i struktury z tymi odpowiedzialnymi za rozczarowanie.

Z neurochemicznego punktu widzenia rozczarowanie jest prawie tym samym, co frustracja. Wiemy również, że te dwa rodzaje uczuć są prawdopodobnie tymi z emocjonalnych realiów, których doświadczamy niemal na co dzień. Odczuwasz je na przykład wtedy, gdy Twój komputer nagle zawiesza się wtedy, gdy potrzebujesz go najbardziej. Albo jesteś rozczarowany wtedy, gdy na przykład ktoś, na spotkanie z kim czekasz, nagle odwołuje wszystko i przekłada to na bliżej nieokreślony termin.

Czujesz się też sfrustrowany, gdy Twój samochód odmawia Ci z rana posłuszeństwa, albo gdy nie otrzymujesz awansu na to stanowisko, o które się ubiegałeś. Twoje codzienne życie jest pełne frustracji i rozczarowań. I chociaż niektóre są zupełnie niewinne, a inne bardzo dotkliwe, to jednak wszystkie wywierają na Ciebie bardzo podobny wpływ. Tak jak ci wszyscy ważni w Twoim życiu ludzie, którzy zawodzą Cię w danym momencie.

Niemniej jednak neurobiologia odkryła ostatnio coś pozornie oczywistego. Mianowicie to, że przed każdym rozczarowaniem zdarzają się neuronalne „wstrząsy”. Nagle gwałtownie spada poziom serotoniny, dopaminy i endorfin. A to oznacza, że wszystkie te ważne substancje odpowiedzialne za Twoje dobre samopoczucie na chwilę „opuszczają” Twój mózg w potrzebie.

“Oczekiwanie jest źródłem wszelkiego bólu serca.”
-William Szekspir-

Rozczarowanie powoduje u nas fizyczny wręcz ból mózgu

Ból w mózgu po doznanym uczuciu rozczarowania jest prawdziwy. Organ ten przetwarza w tym momencie takie doświadczenia, jak zdarzenia, które podważają naszą równowagę psychiczną i dobre samopoczucie. Stąd też pojawia się ból. A jednocześnie zmniejsza się poziom licznych neuroprzekaźników, takich jak serotonina lub dopamina.

Jean Paul-Sartre powiedział kiedyś, że każdy marzyciel jest skazany na wiele rozczarowań. Są chwile, kiedy budujesz przed sobą naprawdę wysokie oczekiwania. Kto z nas nie pokładał w innej osobie zbyt wielu naszych pragnień, ideałów, a nawet nadmiernych cnót? Ludzie nas zawodzą, to prawda. Ale prawdą jest również to, że my także jesteśmy źródłem rozczarowań. Jesteśmy w stanie zawieść innych tak samo, jak oni nas zawodzą.

Ta rzeczywistość psychologiczna jest częścią życia każdego z nas. A jednak nasz mózg wciąż nie przetwarza jej wystarczająco skutecznie. Wynika to zasadniczo z tego, że tym organem rządzą przede wszystkim zasady społeczne i emocjonalne. W efekcie czego zawsze szuka on poczucia bezpieczeństwa. „Chce” czuć się częścią czegoś lub kogoś w sposób stabilny i przewidywalny.

Na przykład jeśli masz dobrego przyjaciela, masz nadzieję, że Wasza przyjaźń będzie trwać wiecznie. Masz nadzieję, że ta znacząca dla Ciebie druga osoba jest wobec Ciebie zupełnie szczera. Chcesz mieć poczucie, że nie ma tutaj możliwości wystąpienia kłamstwa i zdrady.

Jednak ten ideał bezpieczeństwa, który według siebie posiadasz, może tak naprawdę się rozpaść w dowolnym momencie. Za chwilę wyjaśnimy Ci zatem nieco bliżej, dlaczego według neurobiologii rozczarowanie tak bardzo nas boli.

Uzdeczka parzysta: centrum rozczarowania w ludzkim mózgu

Roberto Malinow, neurobiolog z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego (oryg. University of California), przeprowadził wraz ze swoim zespołem specjalne badanie. Jego celem było odkrycie złożonego mechanizmu, z jakim wiąże się rozczarowanie. Oprócz wielu ciekawych wyników jeden zasługuje na uwagę. Otóż naukowcom udało się wykazać, że to właśnie uzdeczka parzysta (zwana także z łaciny habenulą) wykazuje ogromne zaangażowanie w procesy takie jak rozczarowanie i depresja.

Tak więc, gdy jesteś rozczarowany, glutaminian i GABA są natychmiast uwalniane do uzdeczki parzystej. Jeśli mózg wysyła dużą liczbę tych neuroprzekaźników, to poczucie rozczarowania będzie zauważalnie większe. Oznacza to, że mózg interpretuje wpływ tego doświadczenia i moduluje jednocześnie intensywność bólu emocjonalnego.

Ponadto w tym maleńkim i bardzo wręcz „starożytnym” obszarze mózgu, jakim jest nadwzgórze, odczuwamy także frustrację lub irytację z powodu nieosiągnięcia czegoś lub popełnienia błędów.

Dlaczego rozczarowanie tak bardzo boli?

Większość z nas zna doskonale rozczarowanie. To uczucie wręcz boli zarówno emocjonalnie, jak i fizycznie. Możemy odczuwać zmęczenie, ciężar, drętwienie i mieć wrażenie, że świat idzie do przodu zbyt szybko, gdy sami próbujemy przetworzyć swoje własne rozczarowanie.

Dlaczego tak się dzieje? Dane na ten temat są tak samo uderzające, jak osobliwe. Wiemy, że Twoje ciało uwalnia endorfiny, aby jak najbardziej uśmierzyć ból, gdy na przykład otrzymasz cios, skaleczysz się lub poparzysz. Twój mózg reaguje natychmiast na wiadomość wysyłaną przez Twoje receptory w odniesieniu do obrażeń fizycznych.

Nie dotyczy to jednak „ran” psychicznych. Chociaż Twój mózg interpretuje rozczarowanie jako wpływ na równowagę emocjonalną, nie reaguje za pomocą endorfin. Zamiast tego, przy wielu okazjach, rozczarowanie i frustracja mogą być odczuwane jako ból typowo fizyczny, migreny i napięcia mięśniowe.

Jak Twój mózg traktuje rozczarowanie i jak sobie z nim radzi?

Neurolodzy wskazują, że podstawowym powodem, dla którego rozczarowanie tak bardzo boli, jest to, że przetwarzane jest ono w układzie limbicznym. Ta struktura Twojego mózgu jest najbardziej prymitywna ze wszystkich. Ponadto jest bezpośrednio związana z Twoimi emocjami. W większości przypadków, gdy cierpisz z powodu niepowodzenia lub gdy ktoś Cię zawiódł, to czujesz typowe rozczarowanie. Filtrujesz zatem te doświadczenia w czysto emocjonalny sposób.

Jednym ze sposobów zmniejszenia wpływu tych negatywnych doświadczeń jest skierowanie ich w stronę kory mózgowej. Oznacza to, że musisz je w jakiś sposób uzasadnić. Co więcej, musisz się na nich skoncentrować z bardziej obiektywnego punktu widzenia. Oczywiste jest jednak, że to nie jest łatwe zadanie. Nie wtedy, gdy czujesz się zdradzony, a zaufanie, które tak bardzo cenisz, właśnie zostało rozbite w pył.

Musisz to jednak zrobić. Możesz nad tym popracować, kontrolując swoje negatywne myśli i nie szukając winnych po żadnej ze stron. Zrób to również poprzez dostosowanie swoich oczekiwań. Bądź zatem bardziej realistycznym i akceptuj to, czego nie możesz kontrolować. W końcu rozczarowanie rzadko się da zapomnieć. Ale jednak na pewno możesz je pokonać.

Możesz żyć z rozczarowaniem, wiedząc, co się wydarzyło, ale także wiedząc, że nic nie jest ważniejsze niż kontynuowanie swojej drogi do przodu. Nadal będziesz mieć przecież liczne wspaniałe historie do napisania.

Mamy nadzieję, że podobał Ci się nasz dzisiejszy artykuł! Jeśli tak, to z pewnością wiesz teraz, jak możesz cieszyć się życiem i dalej kierować swoją intuicją pomimo przeżytego rozczarowania.