Role w rodzinie – czy wiesz, które z nich są najważniejsze?

Rodzina to zorganizowany system i podstawowe komórka każdego ze społeczeństw. Innymi słowy, jest to pewien miniaturowy kolektyw zawierający zasady, wartości i pewne standardy zachowania. Istnieją również hierarchie i role w rodzinie. Wszystko to znajduje odzwierciedlenie następnie w szerszych zakresach w każdym społeczeństwie.

Sposób, w jaki członkowie rodziny odnoszą się do reszty społeczeństwa, decyduje o tym, jak odnoszą się do siebie nawzajem. Każda rodzina ma zestaw wytycznych dotyczących tego, co jest dobre, a co złe.

Ponadto ogólnie rzecz biorąc przekazują te idee i koncepcje poprzez swoje działania. Mają też konkretne pomysły na temat tego, co powinien zrobić każdy członek rodziny. W ten sposób definiowane są poszczególne role w rodzinie.

Określenie każdej z poszczególnych roli i sposobu jej funkcjonowania w rodzinie jest bardzo ważne dla zdrowia psychicznego wszystkich członków tej właśnie rodziny. Ustanowienie jasnych i zdrowych więzi oraz relacji jest konieczne do zapewnienia zdrowego rozwoju rodziny. Takie stwierdzenie może wydawać się na pozór zupełnie oczywiste, ale praktyka pokazuje, że wcale nie jest to takie proste zadaniem.

Rezultatem wszelkiego rodzaju zakłóceń i zaburzeń jest społeczeństwo, w którym hierarchie, autorytety i granice własnego ego oraz zachowań nie są wcale jasno zdefiniowane i przestrzegane. Ponadto pomimo wielu postępów technologicznych i naukowych w dziedzinie regulowania płodności i reprodukcji, narodziny dzieci wciąż wymagają obecności ojca i matki.

Dziecko tylko wtedy będzie mogło się prawidłowo rozwijać, gdy będzie dorastać w rodzinie, która zapewni mu prawidłową opiekę. Ta struktura określa role w rodzinie, które są ważne dla rozwoju psychologicznego każdego z nas.

Podstawowe role w rodzinie

Wśród wielu różnego rodzaju ról w rodzinie najbardziej podstawową i decydującą kwestią jest małżeństwo. Jest to również ta rola, która z czasem może stać się bardzo myląca. Składa się bowiem z dwojga dorosłych ludzi. Zajmują oni swego rodzaju przestrzeń, na początku bez obecności dzieci.

Przestrzeń ta składa się z różnego rodzaju elementów i czynników, takich jak seksualność, decyzje rodzinne, emocjonalny związek między partnerami itp.

Należy tutaj odróżnić jednak rolę określaną jako „małżeństwo” od formalnie zawartego związku małżeńskiego. Zagadnienie roli nie obejmuje kwestii formalizacji relacji między osobami spełniającymi tę rolę.

Następne istotne role w rodzinie to macierzyństwo i ojcostwo. Definicja tych ról zależy w dużym stopniu od kontekstu kulturowego, ale istnieją pewne wspólne elementy, które można dostrzec praktycznie w każdej kulturze. Są one następujące:

• Zasadniczo rzecz biorąc rola matki jest oparta o emocje. Jej zadaniem jest zapewnienie dziecku ochrony i wsparcia przede wszystkim w sferze emocjonalnej.
• Z drugiej strony rola ojca plasuje się dokładnie w środku relacji matka – dziecko. Rozszerza ona w ten sposób granice diady matka – dziecko i wyznacza granice tego, co jest dozwolone.
• Inne typowo spotykane role w rodzinie to rola rodzeństwa i dziecka. Pierwsza z nich określa więź między braćmi i siostrami. Ma ona na celu ustanowienie podstaw współpracy między rówieśnikami i rodzeństwem. Druga natomiast to więź, którą łączy dzieci z rodzicami. Określa ona wszelkiego rodzaju aspekty związane z poszanowaniem istniejącej hierarchii i internalizacją znaczenia władzy.

Problemy, jakie wiążą się z rolą małżeństwa

Do tej pory opisaliśmy teoretyczne ramy, jakie muszą spełniać role w rodzinie. Jednak nie zawsze wyglądają tak samo w prawdziwym życiu. Jeśli rodzice wyłamują się z granic definiujących ich rolę i pozwalają swoim dzieciom wejść do ich sfery, konsekwencje mogą być dwojakie, z reguły jednak dosyć poważne.

Ogólnie rzecz biorąc dzieci, które są świadkami konfliktów między rodzicami, czują się wtedy winne i zaniepokojone. Istotność konsekwencji dla tych dzieci zależy od intensywności i czasu trwania konfliktów między rodzicami. We wszystkich przypadkach jedno lub oboje rodziców straci część swojego autorytetu podczas tych właśnie konfliktów.

Ponadto rodzice muszą unikać tego, by dzieci mogły obserwować ich zachowania o podłożu seksualnym, nawet zupełnie niewinne. Może to być dla nich bardzo mylące i wywoływać niepokój.

W zależności od tego, ile lat mają dzieci i ile wiedzy na ten temat posiadają, tego typu obserwacje mogą je przestraszyć, pobudzić lub zdenerwować. Konsekwencje tego stanu rzeczy zawsze są dosyć zróżnicowane, ale generalnie zakłócają po prostu normalny rozwój dziecka.

Macierzyńskie (matczyne) i ojcowskie role w rodzinie oraz ich znaczenie

Rodzice odgrywają najważniejsze role w rodzinie. Przede wszystkim jako para, a potem w drugiej kolejności jako matka i ojciec. Wszystkie te role w rodzinie są ze sobą ściśle powiązane. Idealną rolą matki jest „matka opiekuńcza”, która dba o swoje dziecko i oferuje mu czułość, uczucie wyrażane fizycznie i wsparcie emocjonalne.

Niektóre kobiety zamieniają jednak swoje dzieci w swoje jedyne przedmioty miłości. One w ten sposób lekceważą lub zaniedbują rolę ojca. Tworzą w ten sposób z dziećmi więzi wręcz zaborcze i silnie nadopiekuńcze. Ale naukowcy wyróżniają także matki „nieobecne”, które nie tworzą żadnych więzi ze swoimi dziećmi. W obu przypadkach efekty emocjonalne są podobnie niszczące.

Postać lub rola ojca zazwyczaj określa natomiast wytyczne dla akceptowalnego zachowania. Ojciec jest trzecią siłą, która reguluje symbiozę między matką a dzieckiem. „Ratuje” w ten sposób dziecko przed ograniczeniem się wyłącznie do wszechświata i jego granic nakreślonych mu przez relację z matką.

W dzisiejszych czasach społeczeństwo nie docenia słowa „ojciec” i ojcowskiej roli. Nieobecny ojciec lub taki, który realizuje swoją rolę w niewystarczający sposób, będzie miał trudności z określeniem granic postępowania dla swojego dziecka. Dzieci takich ojców zazwyczaj nie wiedzą po prostu, jakie są ich ograniczenia.