Racjonalne decyzje: czemu nie umiemy ich podejmować?

Z licznych obserwacji wynika, że coraz więcej ludzi pozwala emocjom, a nie logice wpływać na ich decyzje. Dlaczego tak trudno jest nam podejmować racjonalne decyzje? To pytanie stanowi centrum wielu debat, badań i teorii naukowych. W tym artykule przyjrzymy się niektórym kluczowym aspektom problemu.

Spróbujemy wyjaśnić ludzkie rozumowanie. Każdy czasem używa błędnej logiki i zachowuje się nieracjonalnie. Im bardziej złożone są decyzje, które musimy podjąć, tym mniej racjonalni jesteśmy. Dlatego racjonalne decyzje często stanowią dla nas duży problem.

Możemy zdefiniować irracjonalność tylko jako przeciwieństwo racjonalności. Zacznijmy od zastanowienia się, co to znaczy być racjonalnym.

Racjonalność może przyjmować jedną z dwóch form:

• Pierwsza forma to racjonalne myślenie. Na podstawie całej posiadanej wiedzy określamy, że coś prawdopodobnie jest poprawne. Jednak racjonalne decyzje wymagają znacznie bardziej skomplikowanego procesu, ponieważ trzeba wziąć pod uwagę wszystkie zmienne.
• Drugim rodzajem racjonalności jest działanie w sposób, w który jednostka, z całą posiadaną przez siebie wiedzą, ma największe szanse na osiągnięcie swojego celu.

Dlaczego tak trudno podejmować racjonalne decyzje?

Książka Irrationality: The Enemy Within odpowiada na pytanie, dlaczego popełniamy tak wiele błędów, gdy próbujemy rozumować i rozwiązywać problemy. Oferuje sceptyczny, ale pełen nadziei pogląd na naszą zdolność do logicznego myślenia i odpowiedniego działania.

Co więcej, uczy czytelników różnych procedur, którymi mogą podążać, aby poprawić swoje umiejętności i nauczyć się podejmować racjonalne decyzje.

Oczywiście nie da się rozwiązać wszystkich problemów za pomocą procedur, które sugeruje autor, Stuart Sutherland. Jednakże informacje zawarte w tej książce pomagają unikać podejmowania złych decyzji.

Studiowanie mechanizmów irracjonalności jest drogą do samopoznania. Pozwala to także lepiej zrozumieć funkcjonowanie społeczeństwa.

Posłuszeństwo, konformizm, błąd dostępności, szaleństwo organizacyjne, fałszywa spójność, efekt aureoli, efekt obserwatora, stereotypy… To tylko niektóre z rzeczy, które naukowcy badają jako możliwe źródła błędnego rozumowania.

Z drugiej strony racjonalność również ma bliski związek z podejmowaniem decyzji. Ludzie mają skłonność do myślenia, że ​​jeśli wybory prowadzą do celów końcowych, oznacza to, że osoba podejmuje racjonalne decyzje. W przeciwnym wypadku zachowuje się irracjonalnie.

Istnieją różne czynniki psychologiczne, które prowadzą do podejmowania dobrych decyzji. Najważniejsze z nich to zdolność odroczenia oceny, złożoność decyzji i wpływ emocjonalny.

Czy zdajesz sobie sprawę, że wpadasz w pułapkę własnego irracjonalnego myślenia?

Przekonania bywają dalekie od rzeczywistości. Czasami wynikają z potrzeby zachowania własnego wizerunku. Na przykład, jeśli wierzysz, że inni są niewiarygodni, może to wynikać z tego, że postrzegasz siebie jako osobę uczciwą w porównaniu do innych.

Zatem Twoje najbardziej żelazne poglądy czasami po prostu ukrywają głębokie lęki. Mogą również być projekcją cech, których nie chcesz zaakceptować, ponieważ wchodzą one w konflikt z wyidealizowanym obrazem siebie, jaki masz.

Czasami jesteśmy zbyt wygodni i nie chcemy się zmieniać. Kiedy w coś wierzymy, wybieramy najbardziej wygodną pozycję, która pozwala nam utrzymać sytuację niezmienioną.

Nie musimy się zmieniać ani dalej szukać. Nie ma znaczenia, w co wierzymy. Kiedy już zdecydujemy, że nasze przekonania są prawdziwe, nasze poszukiwania dobiegają końca. To jedno ze źródeł, które może prowadzić do błędów logicznych.

„Trochę obserwacji i dużo myślenia prowadzi do błędu; dużo obserwacji i trochę myślenia do prawdy”.

-Alexis Carrel-

Czy można nauczyć się podejmować racjonalne decyzje?

Możesz nauczyć się myśleć w określony sposób. W dzieciństwie ludzie z otoczenia uczą nas wszelkiego rodzaju zachowań związanych z higieną osobistą. Mycie zębów, branie prysznica, dbanie o paznokcie, zdrowe odżywanie, odpowiednie ubieranie się itp. Ale co z higieną psychiczną? A co z dbaniem o psychikę?

Na początek trzeba zrozumieć, że czasami umysł nas oszukuje. Rzeczywistość, którą obserwujemy wokół nas, przechodzi przez niektóre filtry, zanim ją przetworzymy.

Oznacza to, że to samo zdarzenie (na przykład zmiany, zakończenie związku lub nieoczekiwane sytuacje) można interpretować bardzo różnie. Można to uznać za wspaniałą okazję lub coś bardzo złego.

Te filtry mentalne są tak potężne, że mogą stać się pułapkami. Wielu z nas wpada w te pułapki, które mogą powodować nieprzyjemne emocje. Co więcej, mogą doprowadzić do podjęcia złych decyzji lub do wyciągnięcia fałszywych wniosków.

Kilka porad, jak postępować racjonalnie

Dobra wiadomość jest taka, że ​​jeśli zatroszczysz się o swój umysł, możesz uciec przed własnymi pułapkami intelektualnymi. W jaki sposób? Postępuj zgodnie z następującymi wytycznymi, a łatwiej będzie podejmować racjonalne decyzje i rozwiązywać problemy:

• Poszukaj dowodów lub argumentów, które są sprzeczne z Twoimi przekonaniami.
• Nie przyjmuj stwierdzenia jako prawdziwego, tylko dlatego, że wierzysz w jego część.
• Pamiętaj, że zmiana zdania w świetle nowych dowodów jest oznaką siły, a nie słabości.
• Staraj się nie dać wciągnąć w działania, które początkowo wydawały się nieprawidłowe.
• Nie daj się oszukać przez mentalność tłumu. Jeśli coś jest niezgodne z Twoimi przekonaniami, nie rób tego tylko dlatego, że robią to inni.

Być może nie zdołasz uporządkować wszystkich swoich błędów decyzyjnych za pomocą wskazówek przedstawionych w tym artykule. Jednak przy odrobinie wysiłku prawdopodobnie uda Ci się podejmować bardziej racjonalne decyzje i lepiej zrozumieć, jak naprawdę działa świat.

„Oznaką wykształconego umysłu jest umiejętność żywienia myśli bez jej akceptowania”.

-Arystoteles-