Matrix: kwestionując rzeczywistość

“Czym jest Matrix?” To pytanie, które Neo, główny bohater tego filmu, często sobie zadaje. Szczerze mówiąc, kiedy ludzie oglądają Matrix po raz pierwszy, zadają sobie to samo pytanie. Ta trylogia filmowa jest obecnie dobrze znana. Dokonano niezliczonej ilości analiz tych filmów i w rzeczywistości, nauczyciele często wykorzystują je jako dopełnienie swoich lekcji filozofii.

W tym artykule będziemy mówić o pierwszym filmie. Ten może być najbardziej znaczącym i ciekawym. Bardzo trudno jest podsumować w jednym artykule każdy aspekt tego filmu, który jest warty analizy. Z tego powodu po prostu skupimy się na przeprowadzeniu ogólnej analizy tego, co ludzie zwykle odczuwają po obejrzeniu filmu Matrix.

Jawa czy sen?

Skąd możemy wiedzieć, czy nie śpimy? Co jest prawdziwe? Co nie jest prawdziwe? Jestem pewien, że jeśli kiedykolwiek oglądałeś ten film, zadałeś sobie to pytanie chociaż raz. Możliwe, że zrobiłeś to jeszcze przed obejrzeniem tego filmu. Wielu z nas miało wrażenie, że nie jest w stanie działać z własnej woli. Niektórzy z nas uważali, że nasze działania są z góry określone albo mają na nas duży wpływ lub, że żyjemy w świecie bardzo podobnym do świata Nietzschego.

Czasami możemy nawet myśleć, że jesteśmy manipulowani i kontrolowani i że możemy być we śnie. Matrix daje odpowiedź na wszystkie te pytania. To trochę jak współczesny mit, rozwiązanie niektórych dylematów ludzkości.

Postęp technologiczny, który się pojawił, zakończył się zniewoleniem ludzi. Maszyny, które stają się coraz bardziej inteligentne, zyskały własną siłę woli. Osiągnęły i przekroczyły ludzką inteligencję. Jednak zasoby stały się rzadkością i maszyny te muszą być karmione. W ten sposób, po wojnie, maszyny kończą zniewolenie istot ludzkich, zamieniając je w źródła pożywienia. Ludzie są zmuszeni do życia we śnie; śpiąc przez całe życie, będąc podłączonym do maszyn, które się nimi żywią.

To jest dystopijna i przerażająca przyszłość, która każdego dnia staje się mniej absurdalna. Niektórym ludziom udało się oprzeć i żyć w Sion, jedynym wolnym mieście, w którym mają dostęp do Matrixa, z zamiarem uwolnienia większej liczby ludzi i rozpoczęcia walki o wyjście z niewoli. To dyskurs typu science-fiction, ale także pełen krytyki i mocy. Ma zdolność do kwestionowania naszej własnej rzeczywistości. Skąd mam wiedzieć, czy nie żyję we śnie? Czy to ja jestem właścicielem moich decyzji?

Czym jest Matrix?

Pierwszą rzeczą, którą spróbujemy zrobić to wyjaśnienie, czym jest Matrix. Sam Morfeusz odpowiada na to pytanie. Mówi: “To świat, który został postawiony przed Twoimi oczami, aby ukryć przed Tobą prawdę”. Oznacza to, że Matrix jest kłamstwem dla naszych zmysłów: nie jest prawdziwy, ale postrzegamy go jako rzeczywisty.

Platon powiedział, że nasze zmysły są zwodnicze i nierealne. Jeśli nie pamiętasz o czym jest ten mit, w zasadzie mówi on o ludziach, których stopy i ręce są związane, a oni obserwują dno jaskini. Za nimi rozpalony ogień rzuca cień na tło, które kontemplują. Dla tych ludzi tło jest ich rzeczywistością, ponieważ jest to jedyna rzecz, którą znają. To jedyna rzecz, do której mają dostęp i jedyne, co postrzegają ich zmysły.

Gdyby któryś z tych ludzi zdołał uciec, mieliby dostęp do prawdziwego świata, do wiedzy. Na początku światło oślepiałoby ich oczy, czuliby ból i musieliby się przystosować. Kiedy wrócą do jaskini, ich przyjaciele prawdopodobnie pomyślą, że kłamią i będą próbować ich zabić. Ci przyjaciele znają tylko jedną rzeczywistość i w związku z tym będą próbowali ją chronić bez względu na wszystko.

Znajome wątki

To jest coś, co przypomina nam dawne czasy, takie jak czasy Galileusza czy Kopernika. W filmie Matrix, Neo ma podejrzenia, pomysł, którego nie może wydostać ze swojej głowy. Podobnie jak w Alicji w Krainie Czarów, Neo podąża za królikiem, który zabierze go do nory. Jednak tym razem Neo nie będzie miał dostępu do fantastycznego, nierealnego miejsca; zamiast tego będzie miał dostęp do prawdziwego świata, świata idei, które zaproponował Platon.

Ciekawą rzeczą w Matrixie jest sposób, w jaki odpowiada na rzeczywistość. Potrzebuje przyziemnych rzeczy, takich jak déjà-vu, nadaje im sens oraz dostosowuje do proponowanego systemu. Matrix jest rodzajem wirtualnej rzeczywistości, w której wszyscy śpimy i którą przeżywamy tak, jakby była prawdziwa. Czy nie jest prawdą, że kiedy używamy okularów VR, pomimo świadomości, że nie jest to prawdziwe, nasze zmysły interpretują je jako takie? Dokładnie to dzieje się w Matrix. Postrzegamy doznania jako rzeczywiste i w związku z tym przestajemy kwestionować, czy jesteśmy obudzeni, czy nie.

Z drugiej strony pytania, które Neo zadaje na temat swojej rzeczywistości, przypominają nam o Kartezjuszu. Rozwiązał problem mówiąc o złym geniuszu, który manipulował i oszukiwał nas, tak jak robią to maszyny w Matrix. Kartezjusz wątpi we wszystko, a Matrix sprawia, że ​​wątpimy w nasze zmysły.

Co więcej, wszystko to odnosi się do Hilary Putnam. Mówiła o czymś podobnym do złego geniuszu. Skąd możemy wiedzieć, że nie jesteśmy mózgami w wiadrach? Skąd możemy wiedzieć, że nie żyjemy we wspólnym śnie? Te pytania, które zadała Putnam można również zobaczyć w filmie Matrix. To jest jak sytuacja, którą wszyscy doświadczyliśmy, nie zauważając natury tego, w czym żyjemy.

Czy jesteśmy wolni?

Jeśli żyjemy we wspólnym śnie, co oznacza, że ​​sen nie jest nawet nasz, musimy zadać sobie pytanie, czy los naprawdę istnieje i czy nasze działania są rzeczywiście nasze. Jedną z najciekawszych postaci związanych z tym jest Oracle. To on mówi Neo, że jest w stanie zdecydować, że jest jedynym właścicielem decyzji, które podejmuje. To ciekawe, ponieważ postać Oracle kojarzy się z losem. Film stale pokazuje decyzje: czerwona lub niebieska pigułka, poznanie prawdy lub nie. Niektórzy powiązali także tę wolność wyboru z egzystencjalizmem Sartre’a.

Jeśli los nie istnieje i nic nie zostało postanowione, to my tworzymy nasze własne przeznaczenie poprzez nasze decyzje. Jednak film pokazuje także możliwość przeznaczenia, czyli czegoś, co już zostało określone. Jednak jednocześnie pokazuje argumenty, które są z nim sprzeczne. W tym momencie Oracle jest jedną z najważniejszych postaci, a także Morfeusz, którego pozycja nie neguje żadnej z poprzednich hipotez. Morfeusz wierzy w przeznaczenie, ale wierzy również w moc decyzji.

Czym jest szczęście?

Matrix mówi również o kwestii wiedzy i szczęścia. Widzimy, że rzeczywisty świat, do którego bohaterowie mają dostęp, gdy opuszczają symulację, nie jest dobry. Odkrywają przerażającą prawdę i zanurzają się w świecie cieni. W tym momencie warto zadać sobie pytanie, czy wiedza jest rzeczywiście dobra i czy rzeczywiście prowadzi do szczęścia. Wielu z nas postrzega szczęście jako ostateczny cel.

Cypher jest skruszoną postacią filmu. Chciał uzyskać dostęp do prawdy i kiedy w końcu do tego doszedł, postanowił wrócić do nierzeczywistego świata. Chciał cofnąć fantazję i po prostu zignorować rzeczywistość. Cypher zdecydował, że woli żyć w niewiedzy niż poznać prawdę.

Ilość pytań filozoficznych, które zadaje Matrix jest naprawdę imponująca. To sprawia, że ​​stajemy się tymczasowymi sędziami i obserwatorami. Ponadto sprawia, że ​​kwestionujemy nasze własne decyzje, szczęście i otaczający nas świat. Niewątpliwie Matrix jest filmem, który profesor powinien pokazywać na zajęciach z filozofii, ponieważ bez przesądów odpowiada na niektóre wątki filozoficzne. Pozwala nam otworzyć nasze umysły i kwestionować wszystko.

“Co jest prawdziwe? Jak definiujesz “prawdziwe”? Jeśli mówisz o tym, co czujesz, co możesz poczuć, co możesz posmakować i zobaczyć, wtedy prawdziwe są po prostu sygnały elektryczne interpretowane przez Twój mózg.”

-Morfeusz, Matrix-