Hans Eysenck i trzy wymiary osobowości

Hans Eysenck był jednym z najbardziej kontrowersyjnych i ważnych psychologów XX wieku. W momencie swojej śmierci w 1997 r. był najczęściej cytowanym badaczem psychologii. Eysenck wniósł znaczący wkład w tę dziedzinę, publikując około 80 książek i pisząc setki artykułów. Był także redaktorem naczelnym wpływowego czasopisma “Osobowość i różnice indywidualne”. Był autorem teorii, że istnieją trzy wymiary osobowości.

Urodził się w Niemczech w 1916 roku. Jego sprzeciw wobec partii nazistowskiej zmusił go do ucieczki najpierw do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii. Ukończył doktorat z psychologii na University of London w 1940 roku. Podczas II wojny światowej Hans Eysenck pracował jako psychiatra w szpitalu awaryjnym w Mill Hill. W latach 1945-1950 był psychologiem w szpitalu Maudsley. Później był dyrektorem wydziału psychologii w Instytucie Psychiatrii Uniwersytetu Londyńskiego. Zajmował to stanowisko do 1983 roku.

Hans Eysenck opracował bardzo wpływową teorię, że istnieją trzy wymiary osobowości. Jest tak wpływowa, ponieważ obraca się wokół bardzo konkretnych punktów i łatwo odnosi się do codziennego dyskursu. Teoria osobowości według Eysencka opiera się na czynnikach biologicznych. Autor argumentuje, że jednostki dziedziczą rodzaj układu nerwowego, który wpływa na ich zdolność uczenia się i dostosowywania się do otoczenia. Jednak praca Eysencka wywołała krytykę za sugerowanie, że czynniki biologiczne lub genetyczne wpływają na osobowość i podatność jednostki na angażowanie się w zachowania przestępcze.

Hans Eysenck i jego model osobowości PEN

Używając analizy czynnikowej do zaprojektowania swojej teorii, Hans Eysenck zidentyfikował trzy wymiary osobowości: psychotyczność, ekstrawersję i neurotyzm (PEN). Każdy z czynników Eysencka ma wymiar dwubiegunowy, co oznacza, że ​​każdy ma swoje przeciwieństwo.

• Ekstrawersja a introwersja
• Neurotyzm a stabilność emocjonalna
• Psychotyczność kontra Normalność (dodana do modelu w 1976 r.)

Hans Eysenck uważał, że czynniki biologiczne, w tym pobudzenie korowe i poziom hormonów, wraz z czynnikami środowiskowymi, takimi jak wyuczone zachowania, wpływają na wynik danej osoby na te trzy wymiary osobowości.

Należy zauważyć, że Eysenck naprawdę zmienił termin “psychotyczność”. Używany w swoim modelu odnosi się on do pewnych zachowań antyspołecznych, a nie do chorób psychicznych. Przed opracowaniem modelu PEN, Hans Eysenck dążył do zmierzenia osobowości w dwóch wymiarach: ekstrawersji-introwersji i neurotyczności – stabilności emocjonalnej. W konsekwencji powstały trzy wymiary osobowości.

Trzy wymiary osobowości: Ekstrawersja-introwersja

Osoby o wysokim poziomie ekstrawersji częściej uczestniczą w działaniach społecznych. Są bardziej komunikatywne i czują się bardziej komfortowo w grupie. Ogólnie rzecz biorąc, ekstrawertycy lubią być w centrum uwagi i często gromadzą większą sieć znajomych i współpracowników. Ekstrawersja jest mierzona na kontinuum, od wysokiego (ekstrawertyk) do niskiego (introwertyk).

Z drugiej strony introwertycy wydają się być spokojniejsi, unikają dużych spotkań towarzyskich i mogą czuć się niekomfortowo wchodząc w interakcję z obcymi. Zamiast tego utrzymują mniejsze grupy bliskich przyjaciół i chętniej korzystają z ćwiczeń kontemplacyjnych.

Szwajcarski psychoanalityk Carl Jung zasugerował, że poziomy ekstrawersji-introwersji zależą od skupienia się na psychice jednostki. Jeśli chodzi o ekstrawertyków wierzył, że ta energia jest skierowana na zewnątrz, w kierunku innych ludzi, co powoduje więcej interakcji społecznych. Tymczasem energia psychiczna introwertyków jest skierowana do wewnątrz, co powoduje, że angażują się w mniej towarzyskie działania (Jung, 1921).

Jednak Eysenck uważał, że ekstrawersja jest związana z poziomem aktywności mózgu lub wzbudzenia kory mózgowej. Ekstrawertycy doświadczają niższego poziomu pobudzenia korowego, co powoduje, że szukają pobudzenia z zewnętrznych bodźców. Wyższe poziomy aktywacji w introwertyku powodują, że unikają bodźców, które mogą prowadzić do wielkiej ekscytacji.

Z drugiej strony, zgodnie z prawem Yerkesa-Dodsona, poziom ekscytacji może wpływać na możliwości jednostki. Teoria stwierdza, że ​​ekscytacja i wydajność podążają za krzywą w kształcie dzwonu, a druga maleje w okresach wysokiego lub niskiego pobudzenia (Yerkes i Dodson, 1908).

Neurotyzm – stabilność emocjonalna

Hans Eysenck zaproponował także drugi wymiar: stabilność emocjonalną lub neurotyczność. Osoby z wysokim wynikiem neurotyczności mają tendencję do odczuwania wyższego poziomu stresu i lęku. Martwią się stosunkowo nieistotnymi kwestiami, przesadzają z ich znaczeniem i nie są w stanie poradzić sobie z czynnikami powodującymi stres.

Skupienie się na negatywnych aspektach sytuacji, a nie na pozytywnych aspektach, może sprawić, że dana osoba przyjmie nieproporcjonalnie negatywną perspektywę. Mogą czuć zawiść lub zazdrość wobec innych, którzy według nich są w lepszej pozycji.

Hans Eysenck charakteryzuje neurotyzm przez perfekcjonizm i niezadowolenie. Z drugiej strony, osoba o niskim wyniku neurotyczności generalnie odczuwa większą stabilność emocjonalną. Mówimy o ludziach, którzy w większym stopniu czują się zdolni do radzenia sobie ze stresującymi wydarzeniami i wyznaczania celów, które są dostosowane do ich możliwości. Osoby o niskim wyniku neurotyzmu są bardziej tolerancyjne wobec niepowodzeń innych i pozostają spokojniejsze w wymagających sytuacjach.

Psychotyczność – normalność

Psychotyczność była późnym dodatkiem do teorii osobowości. Hans Eysenck włączył ją w 1976 roku. Trzeci wymiar osobowości waha się od normalności (niska psychotyczność) do wysokiej psychotyczności.

Osoby z wyższą psychotycznością częściej biorą udział w nieodpowiedzialnych lub źle przemyślanych zachowaniach. Osoby te mogą również naruszać przyjęte normy społeczne i być motywowane potrzebą natychmiastowej satysfakcji, niezależnie od jej konsekwencji.

Jednak psychotyczność ma również bardziej pozytywne skojarzenia. W badaniu z 1993 roku Hans Eysenck porównał wyniki partytur w skali Barron-Welsh Art Scale i Eysenck Personality Questionnaire i odkrył, że osoby z wysokimi wynikami psychotycznymi mają bardziej zaawansowane zdolności twórcze.

Eysenck zasugerował, że na psychotyczność mają wpływ czynniki biologiczne skorelowane z poziomami hormonów, takich jak testosteron. Zgodnie z modelem PEN wysokie poziomy psychotyczności zmniejszają zdolność człowieka do reagowania na warunkowanie, co oznacza, że ​​trudniej byłoby dostosować się do norm społecznych, których zwykle uczymy się przez nagradzanie i karanie.

W rezultacie teoria sugeruje, że ludzie mogą być bardziej podatni na zachowania przestępcze, ponieważ starają się zaspokoić swoje własne interesy, a jednocześnie łamać zasady zachowania akceptowane przez innych. Powiązanie cech osobowości, takich jak psychotyczność, z tendencjami przestępczymi, wraz z naciskiem Eysencka na genetykę, która wpływa na te cechy, doprowadziło do krytyki jego teorii za przyjęcie deterministycznego poglądu na zachowanie.

Krytyka teorii Eysencka

Naukowcy mogą użyć badań na bliźniakach, aby sprawdzić, czy osobowość jest genetyczna. Jednak wyniki są sprzeczne i niejednoznaczne. Shields (1976) stwierdził, że bliźnięta jednojajowe (identyczne) były znacznie bardziej podobne w wymiarze ekstrawersja-introwersja i psychotycznym niż bliźnięta dwujajowe (nieidentyczne). Loehlin, Willerman i Horn (1988) stwierdzili, że tylko 50% wariacji na temat wymiarów osobowości wynika z cech dziedzicznych. Sugeruje to, że ważne są również czynniki społeczne.

Jedną z zalet tej teorii, która wskazuje na trzy wymiary osobowości jest to, że uważa ona za czynniki wpływające zarówno naturę, jak i edukację . Hans Eysenck twierdzi, że naszą osobowość kształtują z jednej strony biologiczne predyspozycje do pewnych cech osobowości. Jednak twierdzi on również, że łącza się one z uwarunkowaniem i socjalizacją w dzieciństwie.

Takie podejście interakcjonistyczne może zatem zyskać większe znaczenie niż teoria czysto biologiczna lub środowiskowa. Jest to również bardzo blisko związane z modelem podatność – stres, który przemawia za biologiczną predyspozycją, która jest połączona z wyzwaniem środowiskowym dla określonego zachowania.