Tożsamość nastolatków – w jaki sposób ją kształtują?

Okres dojrzewania jest okresem od początku dojrzewania płciowego (13 lub 14 lat) do wieku 18 lat. Zazwyczaj ludzie uważają ten etap za trudny, jednak wiele osób przechodzi przez dojrzewanie bez żadnych problemów. Mimo wszystko, ważne jest aby pamiętać, że nastolatkowie kształtują w tym czasie swoją tożsamość i przechodzą przez wiele zmian.

To, że tożsamość przechodzi zmiany, ma na celu jest osiągnięcie niezależności przez nastolatków. To przygotowanie do wejścia w dorosłe życie, ze wszystkimi prawami i obowiązkami, które się z tym wiążą. Jak więc nastolatkowie kształtują swoją tożsamość? James Marcia, ze swoją teorią tożsamości nastolatków, rzuci nieco światła na ten proces.

Teoria tożsamości podczas okresu dojrzewania

James Marcia opisuje cztery stany tożsamości. Te cztery stany pokazują status osoby i etapy, przez które przechodzi jego tożsamość. Rodzą się one w dwóch okolicznościach:

• Po doświadczeniu lub nie doświadczeniu kryzysu tożsamości.
• Po dokonaniu lub nie dokonaniu zobowiązań zawodowych, ideologicznych lub osobistych.

Czym jest kryzys tożsamości? Świat przedstawia nastolatkom szeroki wachlarz możliwości budowania swojej tożsamości. Zaczynają odkrywać swój świat, gdy zdają sobie sprawę z tych możliwości. Odkrywają swoje upodobania i to, czego nie lubią, romantyczne relacje, płeć, przyjaźnie, etc. To poszukiwanie może spowodować to, że ich tożsamość przechodzi kryzys.

Co to znaczy podejmować zobowiązania, jeśli chodzi o tożsamość? Cóż, po tym, jak nastolatkowie zbadają swoje możliwości i je przesieją, niektóre zostaną przyjęte jako własne (pomysły, zobowiązania, wartości etc.).

Ta akceptacja oznacza zobowiązanie do pewnych ideologicznych, osobistych i zawodowych koncepcji. Pojęcia te kształtują ich tożsamość, jak i własny wizerunek. To z kolei, wpłynie później na nich w dorosłym życiu.

Następnie, przejrzymy cztery stany, które pojawiają się, kiedy te dwa wymiary się spotkają. Jest to: dyfuzja tożsamości, moratorium, osiągnięcie tożsamości oraz wykluczenie.

 Kiedy tożsamość ulega dyfuzji

To dzieje się, gdy nastolatkowie nie podjęli żadnych zobowiązań i nie badają swoich możliwości. Na tym etapie nie martwią się o swoją tożsamość. W pewnym momencie to się skończy, ponieważ poczują zobowiązanie do rozwoju osobistej tożsamości, czy to z powodu kryzysu tożsamości czy presji społecznej.

Moratorium

Podczas normalnego rozwoju, etap ten pojawia się po dyfuzji tożsamości. Nastolatki są w moratorium czyli “zawieszeniu”, kiedy mają kryzys tożsamości ale nadal nie są do niczego zobowiązani.

Na tym etapie szukają, odkrywają i próbują różnych opcji. Nie wybierają wtedy nic konkretnego z całą świadomością. Jest to etap, który może być niebezpieczny. Jeśli nastolatek utraci poczucie własnej wartości, może zacząć zwracać się ku substancjom uzależniającym (alkohol, palenie tytoniu, marihuana, itd.).

Tożsamość osiągnięta

Młodzież na tym etapie przezwyciężyła już moratorium. Podjęli także pewne zobowiązania ideologiczne, zawodowe lub osobiste. Po kryzysie tożsamości i odkrywaniu swoich możliwości, nastolatkowie wybierają ścieżkę, którą chcą podążać, aby rozwijać się jako indywidualna jednostka.

Wszystko to sprawia, że nastolatkowie kształtują swoją tożsamość i mają wyobrażenie o tym, kim są. Po tym etapie, są pewni siebie i wykazują pozytywne zmiany na poziomie behawioralnym i osobistym.

Tożsamość zapożyczona

Co dzieje się, gdy nastolatek nie przejdzie kryzysu tożsamości? Czasem zdarza się tak, że młoda osoba nie odkrywa swoich możliwości i nie przechodzi przez fazę moratorium. Kiedy tak się dzieje, sposób w jaki tacy nastolatkowie kształtują swoją tożsamość, wynika z porad lub wskazówek osoby dorosłej.

Na tym etapie ludzie są przystosowani lepiej niż ci w moratorium lub w dyfuzji tożsamości. Niemniej jednak, nadal jest to stan bardzo niestabilny i znacznie mniej bezpieczny niż osiągnięcie tożsamości.

Ostateczne wnioski

Tożsamość osobista nie jest tworem jednorazowym ani procesem nieodwołalnym. Ważne jest, aby pamiętać o tym jak nastolatkowie kształtują swoją tożsamość. To czas podejmowania decyzji, ale bardziej niż cokolwiek innego, jest to czas na eksperymenty.

Kiedy mówimy, że nie jest to jednostkowy twór, mamy na myśli to, że proces ten może podążać różnymi rytmami w różnych aspektach naszej tożsamości. Osoba może mieć silne zobowiązania, które definiują jej tożsamość zawodową, ale ich tożsamość polityczna może znajdować się w fazie moratorium.

Również ważne jest zrozumienie, że nie jest to nieodwołalne. To dynamiczny proces dawania i brania. Gdy nastolatek już osiągnie tożsamość lub ją zapożyczy, może także doświadczyć nowego kryzysu tożsamości.

To ukształtowałoby nową tożsamość, która jest inna niż poprzednia. Na przykład ktoś, kto rozpoczął studia na wydziale medycyny, może ponownie przejrzeć swoją sytuację i przejść na studiowanie prawa.

Po przeanalizowaniu badań i teorii Jamesa Marcii możemy wyciągnąć ogólne wnioski. Jednym z nich jest to, jak ważne dla nastolatków jest odkrywanie otaczającego ich świata. Drugim wnioskiem jest to, że sposób, w jaki mierzą się z zadaniem odkrywania, jest bardzo istotny.

Jako dorośli powinniśmy dać młodym ludziom przestrzeń do odkrywania tego co jest dobre i złe. W ten sposób będą odkrywać, ponieważ są ciekawi, a nie dlatego, że się buntują. Musimy zrozumieć, że jest to jedyny sposób, w jaki nastolatkowie kształtują swoją tożsamość.

Jeśli nastolatkowie są zmuszani do podejmowania bezkompromisowych zobowiązań przez dorosłych, kończą oni na etapie zapożyczonej tożsamości z niestabilnym obrazem siebie, który może przeszkodzić im w dochodzeniu do osiągnięcia pełnej świadomości tego, kim są.