Miarą 5 typów osobowości według Ericha Fromma jest produktywność. Według tego słynnego psychoanalityka tylko jeden z 5 rodzajów osobowości pozwala człowiekowi inwestować w jego własną wolność. Tylko jeden pozwala zdobyć emocjonalną i osobistą niezależność. Reszta dotyczy bardziej samolubnej, materialistycznej i nieproduktywnej części społeczeństwa.
Teorie o różnych rodzajach osobowości są niezliczone. Mamy teorię osobowości Junga, Carla Rogersa, Cattella, Eysenka lub wielką piątkę Costy i McCrae. We wszystkich tych teoriach jest wyczuwalny pewien konflikt. Czy to oznacza, że nauka behawioralna nadal nie jest w stanie zgodzić się, jak zdefiniować charakter i cechy ludzkiej osobowości?
Każdy trend, szkoła myślenia i autor podkreśla własną definicję osobowości z własnym modelem teoretycznym. Podstawą dla 5 typów osobowości według Ericha Fromma było ciekawe podejście oparte na filozofii humanistycznej, które niezależnie od tego, czy w nie wierzymy, czy też nie, czyni tę typologię użyteczną również w naszych czasach.
„Ludzie samolubni nie są zdolni do kochania innych, ani do kochania samych siebie”.
-Erich Fromm-
Jeśli istnieje coś, o czym jest przekonany psycholog społeczny i autor „The Art of Loving” lub „The Fear of Freedom”, z pewnością jest to zdecydowana odpowiedzialność człowieka za prawdziwą autonomię, a także inwestowanie we własną niezależność, przy jednoczesnym szacunku wobec niezależności innych. Osiągnięcie tego, według Ericha Fromma, jest synonimem produktywności.
5 typów osobowości według Ericha Fromma
Teoria osobowości Ericha Fromma opiera się na dwóch podstawowych potrzebach: potrzebie wolności, jak już wiemy, oraz potrzebie przynależności. Tak więc w jego pracy jest coś, co zwykle przyciąga naszą uwagę. Faktem jest, że Fromm, neofreudowski psychoanalityk, miał negatywny pogląd na człowieka. Uważał go za zbyt biernego i motywowanego jedynie potrzebą konsumpcjonizmu.
Dlatego w dużej części swojej pracy zachęca nas do rozwoju osobistego. Mówi, że powinniśmy odłożyć na bok naszą zależność od czynników zewnętrznych, dóbr materialnych lub potrzeby sukcesu i uznania, i po prostu inwestować w takie cechy, jak miłość, szacunek, kreatywność lub pokora.
Ludzki charakter i osobowość są głęboko zakorzenione i trudne do zmiany. Mimo to Fromm twierdził, że wystarczyłoby, gdybyśmy byli trochę bardziej świadomi naszych tendencji i postaw. Wystarczająco świadomi, aby móc się zobowiązać do zmiany. Przyjrzyjmy się teraz, co charakteryzuje 5 typów osobowości według Ericha Fromma.
1. Osobowość receptywna
Typ receptywny charakteryzuje się stałą potrzebą zdobywania akceptacji i uznania od innych. Najbardziej uderzającą cechą tego profilu osobowości jest to, że otrzymywane wsparcie zwykle nie jest zwracane. Nie ma wkładu w życie drugiej osoby, ani też nie prób udzielenia pomocy w naturze.
Ludzie o osobowości receptywnej charakteryzują się także słabymi umiejętnościami społecznymi, trudnościami w podejmowaniu decyzji i wyraźnym niedocenianiem własnego potencjału ludzkiego.
2. Osobowość eksploratorska
Spośród 5 typów osobowości według Ericha Fromma ten był uważany przez niego za jeden z najpowszechniejszych. Odnosi się do osób, które nawiązują związki i relacje z innymi z czysto egoistycznych pobudek. Robią to dla własnej korzyści i, jak powiedział Fromm, „dla korzyści biznesowych”.
Typ eksploratorki jest skłonny kłamać i manipulować, aby uzyskać to, czego potrzebuje. Osiąga sukces, skupiając swoje zainteresowanie na osobach o niskiej samoocenie w celu ich wykorzystania.
3. Osobowość gromadząca
Typ osobowości gromadzącej odnosi się do ludzi, których jedynym celem jest magazynowanie dóbr materialnych. Ich jedynym pragnieniem – które uważają za potrzebę – jest posiadanie i gromadzenie coraz więcej rzeczy.
Im więcej rzeczy mają, tym bardziej czują się bezpieczni. Czują się silniejsi i wierzą, że odczuwają większą osobistą satysfakcję. Należy jednak zauważyć, że to niezdrowe przywiązanie do rzeczy materialnych nigdy nie jest zaspokojone. Zawsze czegoś brakuje. Szczęście tych osób nigdy nie jest kompletne. Co najgorsze, gdy na rynku pojawiają się nowe rzeczy, ich pierwszym impulsem jest to, że muszą je mieć.
„Tylko osoba, która wierzy w siebie, może wierzyć w innych”.
-Erich Fromm-
4. Osobowość handlowa
Według samego autora, spośród 5 typów osobowości według Ericha Fromma osobowość handlowa z oczywistych względów jest najczęściej spotykana w środowisku biznesowym. Są to ludzie, którzy nawiązują relacje z innymi w celu uzyskania korzyści finansowych. Ich kontakty opierają się na jasnych celach finansowych lub komercyjnych.
To, co na pierwszy rzut oka może wydawać się całkiem normalne lub oczekiwane w rzeczywistości szkodzi najbardziej niezachwianej zasadzie ludzkiej wolności, której bronił Fromm. Powód? Te biznesowe kontakty sprzyjają ustaleniu różnic w statusie społecznym, gdzie niektórzy osiągają prestiż i władzę, podczas gdy inni są zmuszeni się im podporządkować.
5. Typ produktywny
Do tej pory rozważaliśmy rodzaje osobowości, które według Ericha Fromma reprezentują wszystko, co „nieproduktywne”. Osoby, które nie inwestują w swoją osobistą wolność i autonomię, a jeszcze mniej w innych. Jednak wszystko nie jest stracone. Wizja człowieka nie jest do reszty pesymistyczna. Jest na szczęście piąty typ osobowości, w którym leży cała nadzieja i wszelkie osobiste cele.
- Typ produktywny to osoba, która kieruje cały swój wysiłek i zainteresowanie w oddanie innym. Co to oznacza? Zasadniczo są to osoby, które są w stanie budować pełne miłości, wzbogacające i znaczące relacje z rówieśnikami.
- Co więcej, mają bardzo zdrowe podejście do radzenia sobie z negatywnymi emocjami i presją lub próbom przejęcia nad nimi kontroli, które mogą podejmować inne typy osobowości.
Podsumowując, Erich Fromm zachęca nas do ponownego zastanowienia się nad ideą, którą tak często widzimy w dziedzinie rozwoju osobistego. Idea ta głosi, że tylko ten, kto inwestuje we własną wartość psychologiczną, samoocenę i niezależność, jest w stanie promować to samo w innych. Tylko on będzie mógł położyć fundamenty społeczeństwa bardziej ludzkiego i mającego więcej nadziei.
Jak widać, 5 typów osobowości według Ericha Fromma wyraźnie skupia się na elemencie społecznym, który może być źródłem prawdziwej motywacji. Jego celem jest generowanie zmian, które są w stanie stymulować nasz rozwój osobisty. Starajmy się wprowadzić je w życie.