Antonio Damasio – neurolog emocji

Antonio Damasio jest przez niektórych nazywany „czarodziejem umysłu”. Mówią też, że to na nowo wyjaśnił, czym są procesy mentalne.

W rzeczywistości Antonio Damasio to profesor neuronauki, neurologii i psychologii na Uniwersytecie Południowej Kalifornii, laureat nagrody Księcia Asturii w 2005 roku. Jego badania nad emocjami i mechanizmami świadomości przyniosły mu rozgłos. Być może jego nazwisko jest Ci znane. Może znasz go od lat lub przypadkiem wpadła Ci w ręce jedna z jego książek.

Jedna z jego najbardziej znanych książek, „Jak umysł zyskał jaźń. Konstruowanie świadomego mózgu”, sama w sobie rzuca ogromne wyzwanie przekonaniu, które część z nas ma na temat fascynującego organu, jakim jest umysł człowieka.

Ludzki mózg nie jest tajemnicą dla Antonio Damasio. Jest to właściwie dobrze zdefiniowany byt, którego znaczenie jasno wyjaśnił. Jest oczywiste, że Antonio Damasio jest niesamowitym naukowcem i wspaniałym pedagogiem.

„Zrozumienie różnicy między emocjami i uczuciami usunęło barierę, przed którą staliśmy podczas badania natury uczucia”.
-Antonio Damasio-

W rzeczywistości niektórzy uważają, że Antonio Damasio nie jest tylko neurobiologiem: jest także neurofiozofem. W swoich książkach przedstawia mózg jako istotę zamieszkującą nie tylko naszą indywidualność, ale także świat emocjonalny, etyczny i moralny.

Nasz mózg zawiera w sobie społeczeństwo i naszą esencję człowieczeństwa. Antonio Damasio powtarza w wielu swoich pracach, że „tylko wtedy, gdy głębiej zrozumiemy funkcjonowanie mózgu, osiągniemy to… będziemy szczęśliwsi”.

Antonio Damasio, wyjątkowy neurobiolog

Nie każdy neuronaukowiec jest taki sam. Do niedawna znaliśmy w większości tylko tych, którzy pracują mechanicznie i redukcjonistycznie. To oni stwierdzili, na przykład, że nasze myśli, refleksje i decyzje są wynikiem prostego połączenia grupy neuronów w określonym regionie mózgu.

Nasuwa się pytanie, gdzie w tym nawiązanie do świadomości? Czy istnieje konkretny obszar, który jest w stanie to wszystko zaaranżować? A co z emocjami i uczuciami –  gdzie są produkowane?

Jeszcze do niedawna wielu z tych naukowców uśmiechało się ironicznie na tego rodzaju pomysły i pytania.

Ale dziś są wśród nas tak inspirujący naukowcy, jak Antonio Damasio, którzy odrzucają to redukcjonistyczne podejście. Dają początek nowym koncepcjom i pomagają nam zrozumieć znaczenie, takich pojęć jak świadomość i emocje.

I tak na przykład świadomość nie znajduje się w żadnej określonej części mózgu. Świadomość jest procesem i bytem obecnym w każdym gatunku.

W rzeczywistości, Antonio Damasio uważa, że nawet organizmy jednokomórkowe, takie jak bakterie czy ameby, posiadają niewielką ilość świadomości. Starają się zachować swoją całość, aby przetrwać.

Dlatego każdy organizm, każda żywa istota, ma pewien stopień świadomości. Dzięki temu może dostosować się do otoczenia i rozwijać.

My z kolei zrobiliśmy ogromny skok ewolucyjny. Nasza świadomość obejmuje wymiary takie jak pamięć, wyobraźnia, kreatywność i logiczne rozumowanie.

Emocje i uczucia według Antonio Damasio

Mówiąc o Antonio Damasio, nie można nie wspomnieć o Hannie Damasio, jego żonie, która również jest neurologiem. Pracują ramię w ramię podczas badań. Razem dążą do osiągnięcia celu, jakim jest dzielenie się odkryciami z szerszą publicznością.

Dzięki badaniom przeprowadzonym na wielu pacjentach para Damasio zebrała ogromne ilości danych. Dzięki tym danym sformułowali kilka ważnych hipotez.

Jedną z nich jest to, że emocje są w rzeczywistości grupą reakcji chemicznych i neuronalnych o charakterystycznym wzorcu. Antonio Damasio zdefiniował to jako „marker somatyczny¨.

Markery somatyczne odnoszącą się do szlaków emocjonalnych, które decydują o naszych ​​reakcjach. Wpływają na pewne zachowania lub sposób podejmowania decyzji. Dodatkowo, według Damasio emocje pojawiają się przed uczuciami.

Emocje kontra uczucia

Przeanalizujmy pewien przykład. Powiedzmy, że idziemy ulicą i nagle słyszymy, jak ktoś krzyczy. To, co natychmiast odczuwamy to reakcja fizyczna. Nasze serce przyspiesza, jesteśmy sparaliżowani, nasze źrenice się rozszerzają, a my natychmiast odczuwamy niepokój, strach…

Według Damasio emocje należą do ciała, wywołując szereg specyficznych chemicznych i organicznych zmian. Po emocjach pojawiają się uczucia, które mają o wiele głębszy związek z naszymi myślami.

„Emocje i uczucia nie są luksusem, lecz sposobem komunikowania naszych stanów mentalnych innym ludziom. Oprócz tego wskazują nam, jakie decyzje podjąć”.
-Antonio Damasio-

Antonio Demasio uważa, że ​​bardzo ważne jest nauczenie się postrzegania emocji i uczuć jako dwóch różnych rzeczy. Potem trzeba zrozumieć jeszcze to, że emocje pojawiają się najpierw.

Zastanówmy się na przykład nad stresem, wypełniającymi nas negatywnymi emocjami, fizycznym dyskomfortem lub wywoływanymi przez nie chorobami, a także nad wpływem, jaki wywierają na nas nasze stany mentalne. Zaczynamy być bardziej pesymistyczni, nasze myśli stają się mniej elastyczne, aż przestajemy dostrzegać sposoby rozwiązania codziennych problemów…

Z tego powodu jednym z naszych najważniejszych celów powinno być pielęgnowanie pozytywnych emocji. Pamiętajmy jednak, że to zadanie wymaga dbania także o nasze ciało. Zachowując bezpieczeństwo, zarówno fizyczne, jak i psychiczne możemy cieszyć się spokojem.

To coś, czego wszyscy możemy doświadczyć. Niektórzy wykonują to zadanie, ćwicząc medytację lub techniki relaksacyjne. Spokojne ciało oznacza zrelaksowany umysł, natomiast skoncentrowany umysł myśli lepiej i podejmuje lepsze decyzje.

Bibliografia

Damasio, Antonio (2005): W poszukiwaniu Spinozy. Radość, smutek i czujący mózg. Rebis, Poznań

Damasio, Antonio (2010) Jak umysł zyskał jaźń. Konstruowanie świadomego mózgu, Rebis, Poznań