Paradoks to dziwne twierdzenie sprzeczne z tym, co w świetle powszechnej opinii uważa się za prawdziwe. Dlatego są to też myśli składające się z wniosków i fraz przeczących sobie nawzajem. Paradoks ma kilka rodzajów, które dotyczą logiki, nieskończoności, prawdopodobieństwa, aspektów fizycznych i geometrycznych.
Paradoks to zjawisko, które wiele razy pokazuje się w naszym życiu codziennym, choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy. Jednym z nich jest Paradoks Monty’ego Halla. Wiesz co to jest?
Paradoks Monty’ego Halla
Paradoks Monty’ego Halla to matematyczny problem oparty na rachunku prawdopodobieństwa, i nazwa którego pochodzi od prowadzącego teleturnieju w Stanach Zjednoczonych. W tym programu uczestnik wybiera jedną z trzech zasłoniętych bramek. Za jedną z nich jest nagroda, samochód, a za dwiema innymi znajdują się kozy.
Gdy zawdonik wybiera jedne drzwi, prowadzący gry, który wie co znajduje się za każdą z bramek, owtiera jedną z tych dwóch pozostałych, aby pokazać graczu kozę. Następnie daje uczestnikowi możliwość zmiany poprzedniego wyboru.
W tej sytuacji gracz ma dwie opcji – zmienić drzwi lub pozostać przy swoim wyborze. A teraz pytanie: czy powinien uczestnik zmienić bramkę czy jednak nie? Jest jakaś różnica?
Prawdopodobieństwo wygranej
Tak, jest różnica. Na niej właśnie polega ten paradoks. Zmiana pierwotnego wyboru jest lepszą opcją, przynajmniej ze względu prawdopodobieństwa. Gdy bramka, za którą jest koza, zostaje otwarta, nie jest już brana pod uwagę, więc prawdopodobieństwo wygrania jej wynosi zero.
To, że uczestnik pierwotnie wybierze drzwi, za którymi jest samochód, zdarza się z prawdopodobieństwem 1/3. Więc prawdopodobieństwo, że auto znajduje się za jedną z dwóch pozostałych innych bramek, wynosi 2/3.
Gdy prowadzący program otwiera puste drzwi, ta bramka już nie jest dalej brana pod uwagę.
Po otwarciu pierwszej bramki, prawdopodobieństwo wygranej wynoszące 2/3 przenosi się na drzwi, które nie były wcześniej wybrane i dalej są zamknięte. Powszechnym błędem jest przypuszczenie, że pozostałe bramki mają teraz to samo prawdopodobieństwo wygranej, czyli 50%.
Początkowym wyborem uczestnika były drzwi, które prowadzący program otworzył później. To nie jest żaden przypadek.
Jeśli uczestnik za pierwszym razem wybiera bramkę, za którą jest nagroda, prowadzący otworzy jedną z pozostałych pustych bramek i wówczas zmiana wyboru doprowadzi do przegranej.
Z drugiej strony, jeśli uczestnik początkowo wskazuje na drzwi z kozą, prowadzącemu pozostaje do wyboru tylko jedna z pustych bramek. W tym przypadku za pozostałą bramką znajduje się samochód i zmiana wyboru doprowadzi do wygranej.
Podsumowując, jeżeli samochód znajduje się za pierwotnie wskazaną bramką, zawodnik wygra pozostając przy swoim wyborze (prawdopodobieństwo wygranej wynosi 1/3). Ale jeżeli początkowo była wskazana bramka, za którą jest koza, uczestnik zwycięży poprzez zmianę poprzedniego wyboru (z prawdopodobieństwem 2/3).
W związku z tym, zawodnik musi zmienić początkową decyzję, jeśli chce zwiększyć swoje szanse na wygranie samochodu.
Paradoksalne myślenie
Paradoksalne myślenie polega na wyjaśnieniu absurdów rzeczy, które wydają się być oczywiste. Ten sposób myślenia może pomóc zmienić postawę niektórych osób. Paradoks również może służyć ludziom do wyśmiania Twoich przekonań, traktując ich jako coś irracjonalnego lub nie mające podstaw.
Gdy odczuwamy to na sobie, zaczynamy kwestionować własne poglądy do tego stopnia, że możemy zmienić to, w co wierzymy. Spójrzmy na jeden przykład, który pokazuje jaką rolę może pełnić paradoks w życiu ludzi.
Grupa izraelskich naukowców przeprowadziła eksperyment w małym miasteczku znanym z wysokiego poziomu głosowania na skrajną prawicę. Przeprowadzili kampanię paradoksalnego myślenia, dzięki której mieli nadzieję złagodzić przekonania bardziej radykalnych ludzi.
W ciągu sześciu tygodni mieszkańcy miasta były poddawane procesom “obróbki”, które polegały na rozklejaniu plakatów na ulicach, sprzedaży towarów marketingowych, takich jak globusy, klipy, koszulki oraz rozpowszechnianiu filmików w internecie i ogłoszeń.
Plakaty zawierały różne frazy i idee, takie jak “Bez niego nigdy nie będziemy… By znaleźć sprawiedliwość prawdopodobnie potrzebujemy konfliktu” i “By zostać bohaterami, prawdopodobnie potrzebujemy konfliktu”. Ze swej strony filmiki również nawiązywały do podobnych wiadomości używając powiązanych obrazów.
Po zakończeniu kampanii zostało przeprowadzono ankietowanie w celu zapoznania się z opinią ludzi na temat konfliktu palestyńsko-izraelskiego. Wyniki badań wśród ludzi zamieszkujących w obszarze zrealizowania kampanii zostały porównane z wynikami mieszkańców innych regionów kraju.
Przepytane osoby nigdy się nie dowiedziały, że były częścią eksperymentu psychologicznego. Wyniki wykazały, iż sposób postrzegania tego konfliktu niewiele się różni we wszystkich grupach, oprócz jednej.
Ludzie, którzy początkowo popierali skrajną prawicę i byli poddani działaniu kampanii, wykazali obniżenie poziomu wspierania konfliktu w perspektywie długoterminowej.
Interwencja myślenia paradoksalnego wywarła duży wpływ na przekonania i nastawienie ludzi prawicy. Zaczęli okazywać znacznie mniej wsparcia na rzecz agresywnej polityki i razem z tym o wiele więcej dla polityki ugodowej.
Paradoks pomaga zmniejszyć skłonności ludzi do wyciągania wniosków stojących na granicy absurdu, co z kolei skutkuje mniejszym pragnieniem podżegania do wojny.