Zespół obcego akcentu: przyczyny i leczenie

Co by to było, gdybyś pewnego dnia obudził się z rana i nagle okazałoby się, że mówisz jak zwykle w swoim ojczystym języku, ale z zupełnie obcym akcentem? Taka sytuacja wcale nie jest czymś zupełnie abstrakcyjnym. Naukowcy określają ją jako zespół obcego akcentu.

Mówimy tutaj o zjawisku opisanym po raz pierwszy w 1907 roku przez francuskiego neurologa Pierre’a Marie. Zbadał on przypadek paryżanina, który zaczął nagle mówić z alzackim akcentem po przebytym udarze.

Zespół obcego akcentu jest rzadko spotykanym neurologicznym zaburzeniem mowy udokumentowanym w około dwudziestu szczegółowych badaniach. Mowa osoby zyskuje dziwny podźwięk, odbierany przez nas jako inny akcent, który wydaje się dziwny dla osób słuchających mowę chorego.

Jest to konsekwencja uszkodzenia mózgu, głównie obszaru podkorowego. To zaburzenie może prowadzić do poczucia utraty tożsamości, ponieważ dotknięty tą chorobą pacjent nie jest w stanie uniknąć mówienia z dziwnym akcentem. Ponadto zespół obcego akcentu pojawia się praktycznie rzecz biorąc nagle, co dodatkowo może wzbudzać u osoby chorej poczucie dezorientacji.

Ile czasu może potrwać zespół obcego akcentu?

Objawy tego zaburzenia trwają miesiącami lub latami. Ale mogą także zaniknąć one spontanicznie lub słabnąć stopniowo. W mniejszej liczbie przypadków przejawiają się one przez krótki czas u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, schizofrenią i zaburzeniami konwersji.

Ponadto wiele dotkniętych nimi osób nie zdaje sobie sprawy, że ich akcent się zmienił. W efekcie tego są one zaskoczone tym faktem, gdy ktoś zwróci im na to uwagę.

„Granice mojego języka oznaczają granice mojego świata”.
-Ludwig Wittgenstein-

Tak, to prawda, ze zespół obcego akcentu jest prawdziwą rzadkością, zarówno pod względem swojej koncepcji, jak i występowania. Czy możesz sobie wyobrazić w ogóle sytuację, w której wstajesz pewnego dnia z łóżka i z niewiadomych przyczyn mówisz mając jakiś obcy akcent?

W naszym dzisiejszym artykule zajmiemy się nieco bliżej tego rodzaju niepokojącym przypadkiem i rzucimy na niego trochę światła. Zapraszamy do poświęcenia kilku minut na lekturę!

Objawy cechujące zespół obcego akcentu

Ten zespół obcego akcentu z klinicznego punktu widzenia charakteryzuje się specyficznymi brakami i niedoborami związanymi z niektórymi aspektami mowy osoby chorej. Są one następujące:

• Braki segmentowe. Polegają one na tym, że większe i łatwiej zauważalne zmiany zachodzą w przypadku samogłosek, niż w spółgłoskach. Również zmiana czasu wymowy samogłosek jest krótsza u niektórych pacjentów i dłuższa u innych. Na koniec, występują także charakterystyczne zmiany i błędy wymowy spółgłosek.
• Braki prosodyczne. Jest to kwestia związana z rytmem i intonacją słów. Naukowcy zauważyli, że występuje w takim przypadku zmniejszenie czasu między sylabami, wstawianie nieprawidłowych samogłosek i zaburzone przejścia między poszczególnymi słowami.

Główne trudności napotykane w takim przypadku to między innymi:

• Zmiany w elementach gramatycznych, werbalnych i prozodycznych bez wykazywania trudności w rozumieniu i wyrażaniu się za pomocą języka mówionego. Również bez deformacji fonetycznych.
• Brak płynności werbalnej objawia się w taki sam sposób, jak w afazjach i apraksjach. Jednak w odróżnieniu od tych upośledzeń mowy, ustna wypowiedź osoby nie wydaje się mieć cech patologicznych. Słuchający odbierają ją po prostu jako „dziwną”.

Nie ma przy tym żadnych dowodów na to, że zespół obcego akcentu pociąga za sobą także zmiany w funkcjonowaniu codziennej rutyny danej osoby. Jednak częsta emocjonalna implikacja tego zaburzenia może przejawiać się pod postacią licznych niekorzystnych konsekwencji psychospołecznych w życiu chorego.

W rzeczywistości takie sytuacje licznie występują w opisach wielu badanych przez naukowców przypadków.

„Nie ma żadnych powiązań między starożytnymi narodami i cywilizacjami innych niż język”.
-Samuel Johnson-

Zespół obcego akcentu i jego przyczyny

Zespół obcego akcentu to nagle występujące zaburzenie, które zmienia prawidłowy wzór wymowy języka ojczystego. Robi to w taki sposób, że osoba dotknięta tą chorobą, członkowie jej rodziny i lekarz rodzinny lub terapeuta dostrzegają akcent.

Wszelkiego rodzaju wypadki w systemie mózgowo-naczyniowym i urazy czaszkowo-mózgowe, które wpływają na obszary związane z przyswajaniem i ekspresją języka, są głównymi przyczynami wywołującymi zespół obcego akcentu. Oprócz rzecz jasna innych powiązanych z nimi patologii, takich jak stwardnienie rozsiane, guzy mózgu i znieczulenie ogólne.

Zespół obcego akcentu może utrzymywać się przez miesiące lub lata, albo też może zniknąć spontanicznie lub słabnąć stopniowo. Naukowcy jednak znają historie o ludziach, którzy potrzebowali terapii poznawczych i obejmujących ćwiczenia mowy.

Wynika to z faktu, że zespół obcego akcentu z czasem może mieć duży wpływ psychologiczny na osoby nim dotknięte, bez odzyskania przez nie prawdziwego głosu. Czasami nawet nie pamiętają one tego, jak mówiły przedtem.

Zwykle w tych przypadkach stosuje się terapie i techniki językowe, które umożliwiają osobom dotkniętym chorobą odzyskanie części lub całości swojej dykcji i akcentu przed wystąpieniem tego zespołu. Ponadto logopedzi stosują techniki redukcji obcego akcentu i uczą ludzi chorych poruszania ustami lub szczęką w określony sposób.

W 2010 r. naukowcy z uniwersytetu w Maladze (oryg. Universidad de Málaga) połączyli te ćwiczenia rehabilitacyjne z terapią donepezilem, lekiem powszechnie stosowanym w leczeniu choroby Alzheimera.

Ta metoda podwójnego leczenia przyniosła im znakomite rezultaty w postaci przyśpieszonego powrotu do zdrowia u pacjenta dotkniętego chorobą. Inne techniki terapeutyczne mogą obejmować maskowane sprzężenie zwrotne, opóźnione sprzężenie słuchowe i sprzężenie dźwiękowe ze zmianą częstotliwości.