Wyrażanie swojej opinii jest dobre dla zdrowia psychicznego

W 1978 r. podczas lotu z Nowego Jorku do Portland jeden z członków załogi powstrzymał się od wyrażenia swojej opinii dotyczącej niektórych z usterek ich samolotu. Nie chciał bowiem narażać się kapitanowi i drugiemu pilotowi. Niestety takie powstrzymanie się od zabrania głosu przyczyniło się do prawdziwej katastrofy lotniczej.

Niezgadzanie się z innymi lub myślenie innymi kategoriami z reguły mocno nas stresuje z powodu prostego faktu. Otóż wynika to z tego, że jesteśmy istotami silnie społecznymi, które czują się komfortowo, kiedy należą do określonej grupy.

Dlatego właśnie wyrażanie swojej opinii może czasami być trudne, albo wręcz przerażające. Nie chcemy przecież zostać odrzuceni, nikogo obrazić ani też stać się przyczyną jakiejkolwiek niestabilności w naszym własnym środowisku.

Jeśli jednak powstrzymamy wyrażanie swojej opinii z obawy, że ludzie nas odrzucą lub wręcz wykluczą nas ze swojej społeczności, odejdziemy od tego, kim naprawdę jesteśmy. Podobnie taka postawa może doprowadzić do pojawienia się stagnacji w danej grupie lub nawet całej społeczności. Grupa taka nie będzie w stanie się dalej rozwijać, jeśli wszyscy jej członkowie cały czas się zgadzają ze sobą.

Wszystkie wielkie przełomy w światowej historii stały się możliwe wyłącznie dzięki ludziom, którzy postanowili podnieść głowę i zdecydowali się na głośne wyrażenie swojej opinii. Nawet wtedy, gdy inni ludzie nie zgadzali się z ich poglądami.

Gdyby Martin Luther King nie wyraził swojego zdania na temat dyskryminacji rasowej, zapewne prawa obywatelskie nigdy by się nie zmieniły. A przynajmniej o wiele później, niż to naprawdę miało miejsce. Innym doskonałym tego przykładem jest Nelson Mandela. Ale możemy wskazać wielu innych, równie odważnych ludzi w całej naszej historii.

Wyrażanie swojej opinii jest aktem odwagi

Wyrażanie swojej opinii jest czymś, do czego naprawdę potrzeba sporej dozy odwagi. Zwłaszcza gdy jest ona sprzeczna z poglądami powszechnie wyznawanymi przez inne osoby z naszego otoczenia. Ludzie z reguły szukają wzajemnej identyfikacji poprzez konsensus.

Ci, którzy narażają swoją grupę na choćby najmniejsze ryzyko, są często odrzucani, przynajmniej na początku. Takie odrzucenie waha się od małych gestów dezaprobaty do całkowitego wykluczenia z grupy.

Większość ludzi zawsze ma tendencję do narzucania swojego zdania. Natomiast kiedy to my wyrażamy opinię, która stanowi dla tej większości pewnego rodzaju wyzwanie, znajdujemy się automatycznie w centrum uwagi. A kiedy czujemy się przytłoczeni przez liczebną przewagę oponentów, z pewnością odczuwamy jakąś formę presji psychicznej lub nawet stresu. Dlatego właśnie musisz być odważny, aby odważyć się na wyrażanie swojej opinii.

To jednak jest sprawa niemal instynktowna. Istoty ludzkie potrzebują innych istot ludzkich do tego, aby móc przetrwać. Od tego zależy przecież Twoje przeżycie fizyczne i psychiczne. A to dlatego, że naprawdę będzie Ci ciężko pozostać przy życiu, jeśli jesteś całkowicie samotny, bez wsparcia swojej grupy.

Aby przeciwstawić się większości, musisz zatem przeciwstawić się instynktowi przetrwania. I z tego właśnie bierze się największa trudność tego całego przedsięwzięcia.

Kilka badań na ten temat

W latach 50. amerykański psycholog Solomon Asch przeprowadzał różne eksperymenty na temat presji występującej w grupach rówieśniczych oraz jej skutków. Wykazał on niezbicie, że przeciwstawienie się zdaniu od większości było bardzo trudnym zadaniem.

W trakcie jego eksperymentów w świecie rzeczywistym, niektórzy z doskonale zakamuflowanych naukowców narzucało błędne przekonania innym ludziom w danej grupie. A jakie w efekcie tego były wyniki każdego z badań? Otóż okazało się, że mniej więcej 37% badanych osób wolało pogodzić się z odpowiedziami udzielanymi przez większość członków danej grupy, nawet jeśli uważali oni, że są one nieprawidłowe.

Kilka lat później neuroekonomista Gregory Berns przeprowadził gruntowne badania na temat tego, jak zmienia się ludzki mózg, gdy ktoś izoluje się od większości swojej grupy. Naukowiec ten doszedł do wniosku, że takie wyłamywanie się z szeregu wiąże się bezpośrednio ze zwiększoną aktywnością ciała migdałowatego, które przetwarza emocje takie jak strach i stres.

Jednak ci z badanych ludzi, którzy podążyli razem ze swoją grupą, wykazywali zdecydowanie niższy poziom stresu od tych, którzy otwarcie zdecydowali się na wyrażanie swojej opinii.

Znaczenie niezgadzania się z innymi

Wyniki zacytowanych powyżej badań wskazują na to, że emocjonalnie łatwiejsze jest przystosowanie się i zaakceptowanie zdania większości członków grupy, niż wyrażanie swojej opinii, która jest sprzeczna z poglądami większości.

Jeśli jednak wszyscy zachowamy się jak stado bezmyślnych owiec, które tylko podąża za innymi, prawdopodobnie przyczynimy się do konsolidacji totalitaryzmu. Co więcej, w efekcie takiej ugodowej postawy odbieramy sobie możliwość jakiegokolwiek wspólnego postępu i rozwoju całej naszej grupy.

Naukowiec Charlan Nemeth z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley udowodnił, że werdykty ławy przysięgłych były znacznie bardziej sprawiedliwe wtedy, gdy jeden z jurorów nie zgadzał się ze zdaniem większości. Występujące w takich przypadkach różnice zdań wśród ławników zachęcały ich do ponownego, gruntownego rozpatrzenia faktów i okoliczności.

Gdy ktoś kwestionował opinię większości, to wtedy ci, którzy się z nim nie zgadzali, czuli się zobowiązani do zebrania jeszcze większej liczby dowodów po to, aby móc udowodnić swój punkt widzenia. I to jest zdecydowanie pozytywny aspekt całej takiej sytuacji.

Kilka słów tytułem podsumowania

Wyrażanie swojej opinii jest naprawdę bardzo ważną umiejętnością. Musisz być przede wszystkim lojalny wobec siebie samego. Możesz się oczywiście mylić, ale to nie ma żadnego znaczenia. Najważniejszą rzeczą jest to, aby twoje sumienie poprowadziło Cię tą krętą drogą. W efekcie będziesz w stanie odzyskać swoje prawo do innego, zupełnie niezależnego myślenia.

Jako, że jesteśmy gatunkiem ściśle społecznym, to naprawdę ważne jest to, aby nauczyć się słuchać tych, którzy myślą inaczej od nas. Możemy wtedy skupić się na najważniejszych argumentach potwierdzających ich twierdzenia. Nie musimy się wtedy zastanawiać nad tym, ilu ludzi zgadza się z nami, a ilu nie.