Wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie i jego konsekwencje

Pedofilia to termin, który słyszymy coraz częściej i do tego z każdej praktycznie strony. Chociaż władze wiedzą o tym problemie, to my jako osoby przynależne do tego samego społeczeństwa, co pedofile nie możemy tak po prostu zapomnieć o konsekwencjach, jakie niesie ze sobą wykorzystywanie seksualne dzieci. Te wyjątkowo haniebne praktyki mogą przecież wystąpić w dowolnym miejscu i w każdej klasie społecznej bez względu na poziom wykształcenia, rasę czy wyznawaną religię.

Wykorzystywanie seksualne dzieci nie jest nowym zjawiskiem. Nie można wprawdzie ustalić, kiedy zaczęło się pojawiać po raz pierwszy, ale jest wielce prawdopodobne, że towarzyszyło ono nam już od samych początków ludzkości.

Wszystkie kultury mają różnego rodzaju starożytne mity i legendy. W wielu z nich występuje problem kazirodztwa, czyli stosunków seksualnych między krewnymi. Jednak charakterystyczne jest to, że w każdym przypadku poruszony w takiej legendzie problem kazirodztwa jest nacechowany skrajnie negatywnie. Jak można więc domniemywać, autorzy tych legend, mitów, czy baśni już setki lat temu zdawali sobie sprawę z powagi sytuacji, jaką jest wykorzystywanie seksualne dzieci.

Jeśli natomiast chodzi o relacje między rodzicami a dziećmi – zwłaszcza ojcami i córkami – różne społeczeństwa wydają się być nieco bardziej liberalne od innych. Wiadomo nie od dziś, że ojcowie i ojczymi stanowią największy odsetek sprawców molestowania seksualnego nieletnich. Przy czym w przeważającej większości przypadków tego typu wykorzystywanie seksualne skierowane jest w stronę ich córek lub pasierbic.

“Rasa ludzka ma tendencję do zapamiętywania różnego rodzaju nadużyć, którym została poddana, a nie przywiązań i pozytywnych stron życia. Co pozostało nam w pamięci z dawnych pocałunków? Zazwyczaj jedynie rany i pozostawione przez nie blizny.”
-Bertolt Brecht-

Istnieje jednak wiele przypadków, w których gwałciciel jest kolejnym bliskim krewnym; pomiędzy 80% a 95% sytuacji obejmujących wykorzystywanie seksualne dzieci ma miejsce w najbliższej rodzinie. Chłopcy również są ofiarami takich zjawisk, choć z przyczyn oczywistych w o wiele niższym odsetku zgłoszonych przypadków.

Rozwój dzieci, a wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie

Jednym z najważniejszych i zarazem najbardziej kontrowersyjnych odkryć dokonanych przez Zygmunta Freuda było udowodnienie tezy, że istoty ludzkie mogą mieć impulsy i pożądanie seksualne już od momentu narodzin. Przeprowadzona przez tego naukowca dogłębna psychoanaliza ujawniła, że dzieci także mają fantazje, pragnienia i wyrażenia o podłożu typowo seksualnym. Oczywiście występują także pewne istotne kwestie, o których należy pamiętać. Na przykład takie jak:

• Seksualność dziecka bardzo różni się od seksualności dorosłych. Jest to w sumie dość oczywiste, biorąc pod uwagę jego niedojrzałość fizyczną, emocjonalną i intelektualną.
• Dziecko w zasadzie odkrywa własne ciało i pierwsze przyjemne doznania związane z pewnymi bodźcami. Jest jednak coś ważniejszego, co dziecko musi jak najszybciej odkryć samodzielnie: normy rodzinne.
• Aby się w pełni rozwinąć, dziecko musi zrozumieć, że związek seksualny z matką lub ojcem jest nielegalny i niepożądany. I rozciągnąć ten pogląd także na wszystkich innych członków rodziny.

Przestrzeganie tej zasady jest jednym ze sposobów, w jaki dziecko uczy się prawa i kultury. Uczy się w te sposób porzucać pragnienia niemożliwe do zrealizowania i jednocześnie zdobywać umiejętność rozpoznawania i szanowania dopuszczalnych dla siebie granic.

Jeśli dziecko nie wie, że postępuje w sposób nieprawidłowy, to zacznie w efekcie postrzegać otaczający je świat jako kompletny chaos, w którym bardzo trudno będzie mu znaleźć jakikolwiek sens. Będzie także czuło się winne i zawstydzone, nawet jeśli nie będzie wiedzieć dokładnie dlaczego tak się dzieje.

Ważne jest zatem to, aby wyjaśnić w tym miejscu, że jako wykorzystywanie seksualne dzieci rozumie się przypadki kontaktów o charakterze seksualnym. Mogą się one odbywać za zgodą obu stron lub bez niej. Obejmują one osobę dorosłą oraz osobą nieletnią. Wykorzystywanie seksualne dzieci zachodzi również wtedy, gdy dwoje dzieci ma kontakt seksualny, a jednocześnie mają one trzy lub więcej lat różnicy wieku, jaka zachodzi między nimi.

Konsekwencje, z jakimi wiąże się wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie

Konsekwencje, jakie niesie ze sobą wykorzystywanie seksualnego dzieci różnią się w zależności od konkretnego przypadku. Możliwa gama tych negatywnych następstw zależy od wielu czynników, takich jak na przykład:

• Wiek dziecka, w którym po raz pierwszy nastąpiło wykorzystywanie seksualne.
• Kto jest stroną wymuszającą kontakt (sprawa zawsze jest o wiele poważniejsza, gdy wykorzystywanie seksualne dziecka inicjowane jest przez ojca lub matkę).
• Charakterystyka danej sytuacji (stopień zastraszania, przemoc i/lub uwodzenie).
• Czas trwania takiego nadużycia.
• Charakterystyka psychiczna ofiary.
• Sposób, w jaki sytuacja została “rozwiązana”.

Niemal we wszystkich przypadkach występują zarówno krótkoterminowe, jak i długoterminowe konsekwencje. Pora więc przyjrzeć im się nieco bliżej.

Konsekwencje krótkoterminowe wykorzystywania seksualnego dzieci

Na krótką metę najbardziej prawdopodobnymi konsekwencjami wykorzystywania seksualnego są regresje związane z rozwojem. Czyli po prostu cofnięcie się do zachowań typowych z lat poprzednich. Mogą to być na przykład ponowne rozpoczęcie ssania kciuka lub na przykład utrata umiejętności samodzielnego korzystania z toalety.

Często zdarza się, że dziecko, które dotknęło wykorzystywanie seksualne staje się niespokojne i przygnębione. Bardzo często jego szkolne wyniki spadają, a samo dziecko może też zacząć się odizolować od rówieśników lub stać się ponure. Może też zadziałać mechanizm odwrotny. Dziecko może też stać się uwodzicielskie, zacząć szybko rozwijać się seksualnie lub wpadać w nałogi i demonstrować zachowania samobójcze.

Konsekwencje długoterminowe wykorzystywania seksualnego dzieci

Skutki długotrwałe zależą od stopnia powagi zastosowanych nadużyć i wsparcia terapeutycznego, które otrzymuje dziecko lub osoba dorosła (która w dzieciństwie była wykorzystywana seksualnie). Najprawdopodobniej jednak będzie mieć problemy ze snem lub częstymi koszmarami sennymi. Może mieć także tendencję do wpadania w stany depresyjne i ogólnie niską samoocenę.

Wykorzystywanie seksualne dzieci ma miejsce wtedy, gdy istnieje kontakt seksualny, ze zgodą dziecka lub bez niej, między osobą dorosłą, a nieletnim. Dzieci, które mają za sobą tego doświadczenia będą mieć do czynienia z największymi trudnościami związanymi z wchodzeniem w swoje związki i życie seksualne. Mogą pojawić się u nich fobie seksualne lub niezrozumiała tendencja do wchodzenia w wysoce niezadowalające relacje społeczne.

W najpoważniejszych przypadkach konsekwencje, z jakimi wiąże się wykorzystywanie seksualne dzieci obejmują także wysokie prawdopodobieństwo rozwinięcia się silnej schizofrenii, próby popełnienia samobójstwa (udane lub nie) lub upodobanie do wysoce niebezpiecznych, rozwiązłych zachowań.

Każdy, kto padł ofiarą wykorzystywania seksualnego w dzieciństwie, zawsze musi zostać poddany odpowiedniej metodzie leczenia przez wyspecjalizowanego w tych kwestiach terapeutę, psychologa lub psychoanalityka. Dzięki temu specjaliści Ci będą w stanie zredukować wszelkie negatywne konsekwencje tych zdarzeń. Im szybciej, tym lepiej.

Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Beatriz Vidal i Kelly Vivanco, zostały zamieszczone dzięki uprzejmości ich autorek.