Wybory – istotne czynniki na przykładzie Hiszpanii

Hiszpański system polityczny jest w dużej mierze demokratyczny. Przedstawiciele Kongresu i Senatu w tym kraju są wybierani pośrednio poprzez wybory powszechne. Używa się w nich list kandydatów nominowanych przez wszystkie strony sceny politycznej. Ufamy tym politykom i wierzymy, że będą oni bronić naszych interesów. I dlatego też są oni odpowiedzialni za reprezentowanie nas w rządzie.

Ale co sprawia, że nasze wybory skłaniają się w stronę jednego kandydata kosztem innego? Najprostszą odpowiedzią na powyższe pytanie będzie to, że wybieramy te osoby, którzy naszym zdaniem będą najlepiej bronić naszych interesów na wysoko postawionych stanowiskach. Zajrzyjmy jednak nieco głębiej w to dość skomplikowane zagadnienie. Szybko zrozumiemy, że to nie jest wcale takie proste, jak się może wydawać.

Psychologia społeczna i polityczna szeroko badała czynniki, które wpływają na nasze głosowanie i wybory. Badania te ujawniają kilka interesujących faktów. Najważniejszymi z nich wydają się stabilność głosowania i identyfikacja z konkretną partią. Są to główne czynniki decydujące o wynikach indywidualnego głosowania o charakterze politycznym. Ideologia liczy się zaledwie nieznacznie. Szczególnie, jeśli porównamy jej wpływ na te dwa pozostałe czynniki.

Wybory powszechne, a stabilność głosowania

Jednym z najważniejszych aspektów zachowań głosujących jest stabilność w czasie. Przypuśćmy, że dana osoba głosuje na jakąś partię polityczną. Okazuje się, że ma ona także tendencję do głosowania na tę samą partię w przyszłych wyborach. Ten model ma tendencję do pozostawania stabilnym bez względu na polityczne tendencje partii, kandydata lub typ, jaki mają najbliższe wybory (krajowe lub lokalne).

Podczas gdy większość ludzi pozostaje wierna jednemu rodzajowi głosowania, niektórzy jednak zmieniają partie, czy też poglądy, na które oddają swój głos. Jakie zatem czynniki wpływają na stabilność głosu jednej osoby? Wskazują na to wyniki licznie prowadzonych nad tym zagadnieniem badań naukowych. Wykazują one, że ludzie, którzy skłaniają się ku opcjom prawicowym, cechują się o wiele mniejszymi skłonnościami do zmiany swojego głosu.

Kontynuując podział na prawicę i lewicę można dokonać tylko odrobinę uogólnionego stwierdzenia. A mianowicie, że łatwiej jest zmienić swoje wybory na… podobne. Na przykład poprzez oddanie głosu na partię prezentującą poglądy zbliżone do tej, na którą dana osoba zagłosowała poprzednim razem.

Inaczej mówiąc, gdy nadejdą kolejne wybory powszechne, to ludzie, którzy poprzednim razem zagłosowali na prawicową partię, prawdopodobnie powtórzą to przy kolejnym razie. Ta sama tendencja dotyczy także wyborców popierających partie przypisywane lewej stronie sceny politycznej.

Wyniki te pokazują, że proces politycznej socjalizacji jest w rzeczywistości przyczyną stabilności upodobań wyborców. Jest to proces, dzięki któremu partie zyskują lojalnych członków pomimo zmian w samej partii.

Tradycyjna ideologia polityczna wyznawana przez daną partię ma większe znaczenie niż specyficzna platforma. Chodzi tutaj o to, co reprezentuje konkretna partia w momencie, gdy rozpoczynają się następne wybory. Ten proces socjalizacji politycznej prowadzi do ważnej koncepcji zwanej identyfikacją partyjną.

Identyfikacja partyjna

Identyfikacja partyjna może zostać ogólnie rzecz biorąc zdefiniowana jako związek psychologiczny między daną jednostką a partią polityczną. Relacja taka wiąże się przede wszystkim z poczuciem tożsamości grupowej. Dzięki różnym metodom, takim jak symbolika, wspólne śpiewy i różnego rodzaju wydarzenia grupowe, partie są w stanie stworzyć tak silne poczucie jedności wśród wyborców. Poczucie to jest w stanie przewyższyć różnice ideologiczne wewnątrz danej grupy.

Ale jak ważna jest identyfikacja partyjna w porównaniu z własną ideologią jednostki pozwalającą na określanie sposobuy zagłosowania przez nią? W 2009 roku przeprowadzono w Hiszpanii rozległe badania mające na celu ustalenie, ile osób podzielało ideologię prezentowaną przez popieraną przez nie partię polityczną.

Wyniki tego badania okazały się być dość zaskakujące, a mianowicie:

• Wyborcy popierający PSOE (z hiszp. Partido Socialista Obrero Español – Hiszpańską Socjalistyczną Partię Robotniczą) i PP (z hiszp. Partido Popular -Partię Ludową). Podzielali oni mniej niż w 50% ideologię partii, na które zagłosowali.
• Wyborcy popierający IU (z hiszp. Izquierda Unida – Zjednoczoną Lewicę). Podzielali oni w 61% ideologię partii, na którą zagłosowali.

Powyższe wyniki pokazują to, że większość wyborców danej partii nie ma nawet wspólnych poglądów i nie popiera w pełni ideologii promowanych przez daną partię. Jak można identyfikować się z daną stroną w takich warunkach?

Odpowiedź na powyższe pytanie tkwi w silnych mechanizmach propagandowych używanych przez wszystkie partie. Pozwalają one na to, aby ludzie mogli poczuć się pewniej i jako mający wsparcie wśród wielu innych osób. Sprawia to zarazem, że wyborcy mają poczucie przynależności do większej grupy i okazują je w momencie, gdy rozpoczynają się kolejne wybory. Ostatecznie mechanizmy te gwarantują ich głos w przyszłych wyborach, a zatem i sukces partii, którą popierają w ten sposób.

Głosowanie jest naszym obywatelskim obowiązkiem

Wyniki cytowanego powyżej badania naukowego są zaskakujące. Głównie z uwagi na to, że ideologie wyborców nie zawsze pokrywają się z tymi, które trafiają ostatecznie do Izby, Senatu, a nawet do funkcji prezydenta. Badania te natomiast wskazują na interesujący krajobraz polityczny. To właśnie w nim różne partie zdobywają poparcie pojedynczych osób i tworzą w ten sposób silne poczucie tożsamości grupowej.

I faktycznie, efekt końcowy bardziej przypomina drużynę sportową niż zwykłą tylko przynależność polityczną. Przekłada się to jednak na przykład na Kongres, który w rzeczywistości nie reprezentuje swoich wyborców. Dlatego też nie wprowadza on w życie narzędzi politycznych, które leżą w ich najlepszym interesie.

Edukacja polityczna jest bez wątpienia jednym z najlepszych narzędzi, za pomocą których możemy zmienić tę sytuację. Wszyscy powinniśmy się uczyć, jak rozumieć politykę i swoje prawa. A także to, jak wpływają one konkretnie na nas.

Gdy będziemy wybierać się więc na kolejne wybory, będziemy mieć dzięki temu krytyczne spojrzenie na całą sytuację. Będziemy wewnętrznie czuli zachętę do żądania udzielenia odpowiedzi zawsze wtedy, gdy wybrani przez nas posłowie, czy też urzędnicy nie wypełnią swoich obietnic przedwyborczych.

Chociaż wszelkiego rodzaju środki polityczne rzadko prowadzą do natychmiastowych zmian, nadal są niezwykle ważne. Przede wszystkim dlatego, że wyznaczają określony kierunek, w jakim podążać będzie całe państwo. Musiało upłynąć sporo lat i jeszcze więcej krwi, aby każdy z krajów europejskich mógł osiągnąć demokrację.

Za tym poszło udostępnienie swoim obywatelom powszechnego prawa wyborczego. Ale aby każdy kraj był w stanie prawidłowo funkcjonować, każdy jego obywatel musi być aktywnie i inteligentnie zaangażowany w jego rozwój. Ty, ja i wszyscy, którzy mają prawo do głosowania we własnym kraju.