Twój własny umysł może okazać się Twoim największym wrogiem. Poznanie mechanizmów, jakie wykorzystuje, aby zwiększyć niepokój może pomóc Ci lepiej radzić sobie z takimi stanami i zyskać kontrolę na swoim mentalnym wszechświatem. Poznaj typowe zniekształcenia poznawcze w stanach lękowych.
Zniekształcenia poznawcze w stanach lękowych mają bardzo jasny cel: zwiększenie cierpienia. Umysł staje się niewolnikiem sztywnych i negatywnych wzorców myślowych. W wyniku tego nie ma logiki ani wewnętrznej równowagi, a jedynie niepokój. Świat staje się zagrożeniem i każdy problem, bez względu na to jak mały, nie ma rozwiązania.
Takie rodzaje dynamiki psychologicznej są typowe dla takich zaburzeń jak stany lękowe czy depresja. Mimo tego należy zauważyć, że każdy z nas wykorzystuje zniekształcenia poznawcze. Na przykład każda osoba miewa myśli w stylu: “Czuję się teraz dość niezdarna. Wydaje mi się, że naprawdę jestem niekompetentna.”.
Mówiąc wprost, mózg przetwarza określone sytuacje w nieprawidłowy i szkodliwy sposób. Jednak przez większość czasu staramy się zachować kontrolę. Kiedy analizujemy rzeczywistość w spokojniejszy sposób, decydujemy się używać bardziej realistycznego i przyjaźniejszego podejścia.
Problem pojawia się, gdy bycie analitycznym i racjonalnym nie jest możliwe. W taki przypadkach wszystko staje się niezwykle skomplikowane, a my nie mamy szans kontrolować tego, co przemyka przez nasz umysł. Innymi słowy, nasze zasoby psychologiczne są minimalne. Właśnie wtedy zaczynamy karmić te wyniszczające negatywne zniekształcenia.
Właśnie dlatego nie należy pozwalać, aby nasze zniekształcenia poznawcze przejmowały nad nami władzę. Najlepsze, co możesz zrobić, to rozpoznać je, posiąść wiedzę na temat tego, w jaki sposób działają oraz odebrać im ich moc.
Najpopularniejsze zniekształcenia poznawcze w stanach lękowych
“Nie mogę tego ścierpieć, to nie do zniesienia. Chyba zaczynam wariować”, “Jestem bezwartościowa”, “Jestem pewna, że od tej pory będzie tylko gorzej”. Takie myślenie wytwarza pewien rodzaj mentalnej mgły, w której jest miejsce jedynie na lęk. Jeśli będziesz z uporem wzmacniać tego typu myśli, szybko się wykończysz.
Zniekształcenia poznawcze to sztuczki umysłu, systematyczny sposób, w jaki ludzie zniekształcają informacje na temat otoczenia, tego, co dzieje się wokół nich i tego, co postrzegają. Nie jest nam łatwo wyjaśnić dlaczego decydujemy się korzystać z tego rodzaju mechanizmu. Czasami kryje się za tym system informacji zwrotnych między emocjami a samymi myślami.
Zastanów się nad tym: to działa jak cykl. Czuje się źle, więc zaczynasz myśleć w sposób negatywny. W wyniku tego czujesz się jeszcze gorzej. Zniekształcenia poznawcze to często schematy wykorzystywane zupełnie nieświadomie przez jednostkę przez całe jej życie.
Trudne dzieciństwo lub rodzice, którzy nie okazują odpowiedniej dozy czułości mogą sprawić, że ktoś będzie interpretował różne kwestie w niewłaściwy sposób. Poza tym łatwiej jest wpaść w taką mentalną pułapkę jeśli masz niskie poczucie własnej wartości.
Oto najczęstsze zniekształcenia poznawcze w stanach lękowych:
Myślenie katastroficzne
Ciągłe wyobrażanie sobie najgorszego, aby przygotować się na każdą ewentualność. Ludzie często zakładają, że to dobra strategia. Jednak w rzeczywistości sprawia ona jedynie, że ich poziom lęku wzrasta.
Oto dwa częste przykłady tego zniekształcenia poznawczego: “Jeśli obleję ten sprawdzian, nie zdobędę żadnej pracy” i “Wiem, że niedługo wszystkich nas zwolnią i wszystko się zawali”.
Myślenie dychotomiczne
Kiedy mówimy o myśleniu dychotomicznym, odnosimy się do każdego rozumowania, które zaczyna się od słów “zawsze”, “nigdy”, “wszystko” lub “nic”. Ogólnie rzecz biorąc jest to sposób na przetwarzanie rzeczywistości, w której wszystko jest czarne lub białe. Albo jesteś ze mną, albo przeciwko mnie; albo idzie mi świetnie, albo okropnie.
Ten sposób przypisywania ekstremalnych wartości bez jakichkolwiek kompromisów prowadzi do ogromnego cierpienia.
Selektywna abstrakcyjność
Czy zauważyłaś, że Twój umysł czasami ma dziwną tendencję do postrzegania negatywnej strony każdej sytuacji? Selektywna abstrakcyjność to jedno z najczęstszych zniekształceń poznawczych w stanach lękowych. Pojawia się, gdy dana osoba koncentruje się jedynie na ciemnej stronie rzeczywistości. W ten sposób interpretuje różne sytuacje w sposób, który wyrządza jej największe szkody.
Przykład takiego myślenia to: “Zaprosiłam na moje przyjęcie urodzinowe wszystkie osoby z pracy, a Klaudia się nie pojawiła. Jestem pewna, że mnie nienawidzi, a reszta pewnie przyszła jedynie z poczucia obowiązku”.
Personalizacja, jedno z najpowszechniejszych zniekształceń poznawczych w stanach lękowych
“Mój szef kłóci się z kimś w gabinecie. Pewnie dlatego, że coś zrobiłam źle.” “Kasjerka była dla mnie niemiła. Pewnie dlatego, że ciężko mnie polubić.” “Mojej przyjaciółce nie poszedł sprawdzian. To moja wina. Mogłam więcej jej pomagać. Jestem okropną przyjaciółką.”
Takie myślenie wynika z negatywnego dialogu wewnętrznego, którego jednostka używa w celu personalizacji każdego faktu i działania, jakby wszystko było jej winą.
Interferencja arbitralna
Lęk prowadzi wiele osób do uwierzenia w to, że są Wyrocznią Delficką. Jeśli cierpisz z powodu niepokoju, doskonale wiesz jak łatwo jest wejść w wielu sytuacjach w rolę osoby przepowiadającej przyszłość. Najczęstsze scenariusze to:
- Uważasz, że masz 100% pewność odnośnie tego co inni o Tobie myślą. Na tyle, że Twój umysł nie przestaje Cię zadręczać takimi myślami jak “Uważa, że jestem nikim” czy “Jest moją przyjaciółką jedynie z litości”.
- Często również wpadamy w pułapkę “przewidywania przyszłości”. Mówisz sobie, że nie zrobisz czegoś w prawidłowy sposób, że wszystko pójdzie nie tak, itp.
Krótko mówiąc, wiedza na temat zniekształceń poznawczych w stanach lękowych daje Ci dwa znaczące narzędzia. Po pierwsze, pozwala Ci wykryć taki wzorce myślowe, które sprawiają, że czujesz się niekomfortowo. Po drugie, będziesz w stanie zrozumieć jak działa ludzki umysł i jak może stać się Twoim największym wrogiem, jeśli nie wyznaczysz odpowiednich granic.
Naucz się dbać o swój umysł. W końcu do miejsce, w którym mieszkają myśli, rozum, emocje, a nawet chaos.