Trening pamięci: co może nam dać?
Jakie korzyści może przynieść trening pamięci? W jaki sposób działają programy stworzone w tym celu? Czy potrzebujesz pomocy eksperta w tej dziedzinie?
Wiele badań potwierdza, że wiek może wywierać wpływ na pogorszenie naszych zdolności poznawczych. Mając to na uwadze warto zastanowić się nad tym, czy trening pamięci może okazać się w jakikolwiek sposób pomocny? Czy przynosi jakiekolwiek krótko- i długoterminowe korzyści?
Wiek nie wywiera takiego samego wpływu na każdą osobę ani na jej pamięć. Często najlepiej zachowujemy naszą pamięć proceduralną, czyli wspomnienia związane z odległymi przeżyciami lub takimi, które cechuje duże natężenie emocjonalne. Z kolei najbardziej szwankuje pamięć robocza.
Pojawia się rozproszenie uwagi, zapominanie o różnych wydarzeniach, nieudolne wykorzystywanie strategii kodujących i omijanie lub błędne stosowanie werbalnych czy wizualnych wskazówek w celu odzyskania informacji.
Co więcej, towarzyszy im negatywne postrzeganie własnych osiągów i możliwości poprawy własnego stanu (Craik, 1977; Parkin, 1987; Montenegro, 1998a).
Czy trening pamięci jest ważny?
Termin trening pamięci to nowe pojęcie, które było znane od wieków pod nazwą sztuki pamięci. Sam koncept sięga czasów Symonidesa z Keos (V w p. n. e.) i metody pałacu pamięci.
Później inni autorzy używali takich terminów jak pamięć sztuczna, pamięć naturalna i zapamiętywanie za pomocą obrazów. Poza tym pamięć wiąże się z koncepcjami magicznymi, filozoficznymi i ideologicznymi.
Trening pamięci ma korzystny wpływ zarówno na starsze osoby w dobrym zdrowiu, jak i na starsze osoby z upośledzeniami poznawczymi. W dzisiejszych czasach istnieje wiele technik, które umożliwiają poprawienie pamięci. Zaliczamy do nich choćby rehabilitację, stymulację i trening.
W 1970 r. stworzono kilka programów i przeprowadzono kilka badań, które koncentrowały się na treningu pamięci w celu stawienia czoła jej ubytkom wywołanym traumatycznymi przeżyciami, wczesną demencją i starzeniem się. Obecnie eksperci stosują inne środki, takie jak stymulacja, terapia grupowa, ponowne uczenie się lub rehabilitacja komputerowa.
Dobór właściwych narzędzi zależy od potrzeb danej osoby, jak również od zasobów i wiedzy, jaką specjalista posiada w tym zakresie.
Różnice między rehabilitacją a treningiem
Dwa najczęściej stosowane terminy to rehabilitacja i trening. Trening to systematyczne nauczanie wiedzy, wykorzystywania i kontrolowania procesów, strategii, technik i doświadczeń biorących udział w funkcjonowaniu pamięci, jak również poprawa jej działania.
Z kolei rehabilitacja to interwencja mająca na celu odzyskanie optymalnego poziomu funkcjonowania (osobistego, społecznego i profesjonalnego) po schorzeniu, które wywołało uraz lub spadek funkcjonalności.
Tym samym rehabilitacja jest stosowana w przypadku osób chorych, zaś trening można stosować zarówno u osób chorych, jak i zdrowych.
Poza tym trening jest wykorzystywany w przypadku ludzi z zaburzeniami, które mogą stać się przedmiotem uwagi klinicznej. W DSM V (2013) określono je jako “utrata pamięci ze względu na wiek, deficyty poznawcze związane z wiekiem, itp.”.
Jak trenować pamięć?
Trening pamięci można sklasyfikować zgodnie z różnymi kryteriami (Montejo Carrasco, 2015):
- Zawartość nad którą się pracuje oraz proponowane cele. Jednoczynnikowość lub wieloczynnikowość.
- Liczba osób, z którymi można pracować. Jednostki lub grupy.
- Rodzaje wykorzystywanych strategii. Strategie wewnętrzne (wizualizacja, skojarzenia…), strategie zewnętrzne (notatniki, kolory, wieszaki, porządkowanie…) i takie, które łączą oba te elementy.
- Rodzaj wykorzystywanej pamięci (uświadomiona lub nieuświadomiona).
Eksperci często wybierają trening w grupach w przypadku starszych osób. Pozwala on nie tylko poprawić pamięć, ale również wzmacnia kontekst społeczny, w którym starsze osoby również muszą stawić czoła znaczącym stratom, takim jak utrata przyjaciół i znajomych w ich wieku.
Poza tym w tej metodzie sprawdza się lepiej ogólne zastosowanie w codziennymi życiu i osiągnie rezultatów z trenowanych funkcji. Ta metodologia jest wybierana ze względu na korzystny wpływ pracy w grupie. Co więcej, jest korzystna również dla ekspertów, ponieważ pozwala im pracować z większą liczbą osób w krótszym czasie.
Trening pamięci
Wydaje się, że dzięki treningowi określone obszary naszego mózgu są w stanie gromadzić określone rezerwy poznawcze, które mogą nas ochronić przed pogorszeniem się pamięci związanym z wiekiem.
Neurobiolożka Rita Levi-Montalcini powiedziała kiedyś, że plastyczność mózgu, nazywana również neuroplastycznością, pozostaje taka sama przez całe życie tylko jeśli trenujemy nasz mózg.
Tym samym trenując naszą pamięć inwestujemy w obronę przed spadkiem umiejętności poznawczych w późniejszym wieku. Najbardziej optymistyczne dane sugerują, że takie działania mogą wywierać pozytywny wpływ w 63% przypadków i mogą chronić aż przed jedną trzecią przypadków choroby Alzheimera.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
Craik, FIM. (1977), ‘Age differences inhuman memory”. En Birren y KW. Sohaje (eds) Handbook of the Psychology of aging. New York, van Nostrand Reinhold, p. 384-4.
Montejo Carrasco, P. (2015). Estudio de los resultados de un programa de entrenamiento de memoria y estimulación cognitiva para mayores de 65 años sin deterioro cognitivo (Doctoral dissertation, Universidad Complutense de Madrid).
Montenegro, M., Monteio. E, Remeso, Al., Montes, ME., Claver, MD. (1998a). Estudio de las quejas de memoria en los mayores y los cambios producidos por un entrenamiento de memoria’, Presentado al XXII Congreso Nacional de Geriatría y Gerontología, Madrid.
Parkin,A. (1987), Memory and Amnesia: An introduction. p. 129. BIackweII, Ed. Oxford.