Przejęcie kontroli - rozpoznaj mechanizmy, które za nim stoją

Strategia ranienia mająca na celu sprawowanie kontroli wykorzystuje różne mechanizmy. Koniecznie je poznaj i nie daj się manipulować.
Przejęcie kontroli - rozpoznaj mechanizmy, które za nim stoją
Gema Sánchez Cuevas

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Napisany przez Edith Sánchez

Ostatnia aktualizacja: 27 stycznia, 2023

Istnieje szeroka gama mechanizmów, które służą do manipulowania w sferze społecznej. Niektóre są jednoznaczne jak na przykład podnoszenie głosu, a inne bardziej zawoalowane. Nie oznacza to jednak, że nie są szkodliwe.

W obliczu bezpośredniej agresji sprawa jest oczywista i jednostka ma więcej narzędzi do reagowania. W takiej formie przemocy nie ma miejsca na dwuznaczność. Z drugiej strony, gdy używa się podstępnych środków, mechanizm zranienia w celu sprawowania kontroli jest zwykle bardziej skuteczny.

Istnieje kilka zachowań mających na celu przejęcie kontroli. Niektóre mogą nawet być zamaskowane jako dobre uczynki. Zwykle są one bardziej skuteczne w przypadku osób niepewnych lub zależnych, ponieważ warunki te ułatwiają manipulację. Ważne jest, aby nauczyć się rozpoznawać takie mechanizmy mające na celu sprawowanie kontroli. Umożliwi to ich dezaktywację i uniemożliwi agresorowi osiągnięcie celu. Przyjrzymy się więc niektórym z nich.

Zranić przeciwnika to zranić siebie. Kontrolowanie agresji bez wyrządzania krzywdy jest Sztuką Pokoju”.  

-Morihei Ueshiba-

1. Pasywno-agresywna cisza

Jest to mechanizm, który moglibyśmy nazwać zimną wojną. Ma na celu utrzymywanie drugiej osoby w niepewności. Nie ma krzyków, nie ma kłótni, czy ciętych słów. Istnieje natomiast lakoniczny rodzaj komunikacji , mimo że jest oczywiste, że druga osoba potrzebuje szerszych i bardziej szczegółowych odpowiedzi.

To sposób zranienia w celu sprawowania kontroli. W konsekwencji osoba poszkodowana nie jest poinformowana lub nie jest poinformowana tylko częściowo. Celem jest utrzymywanie jej w niepewności i wywołanie zamieszania. Ten rodzaj milczenia jest pasywno-agresywny.

Kłótnia między matką a córką
Milczenie jest formą kontroli i manipulacji.

2. Blokowanie dialogu w celu podtrzymania konfliktu

Ten mechanizm jest podobny do poprzedniego, ale nie do końca taki sam. Tu następuje systematyczna blokada dialogu na konkretne tematy. Z reguły agresor uniemożliwia lub sabotuje możliwość załatwienia pewnych spraw. Prawie zawsze są one związane z wadami osoby, która ma władzę w związku.

Osoba taka może zawsze odbiegać od tematu centralnego, uciekając się do zmiany tematu. Może również reagować z wyraźnym dyskomfortem, gdy przywoływane są niektóre tematy. Prawdopodobnie spowoduje to, że druga strona będzie unikać takich dialogów, dzięki czemu manipulator osiąga swój cel.

3. Poniżanie drugiej osoby

Kpiny lub wyśmiewanie to dwa sposoby, w jakie agresor może umniejszać możliwości drugiej osoby. Może poprosić ją o poświadczenia lub referencje, aby podać w wątpliwość to, co mówi. Celem jest zminimalizowanie znaczenia tego, co robi i mówi dana osoba.

Ten mechanizm ranienia może być również wykorzystany do zaatakowania słabych punktów lub błędów drugiej osoby. Agresor kieruje rozmowę w stronę niewygodnych aspektów, takich jak słabości drugiej osoby lub przeszłe porażki i błędy. Ich ostatecznym celem jest sprawienie, by ofiara poczuła się nieistotna.

4. Zrzucanie odpowiedzialności

Jest to kolejny powszechny mechanizm ranienia stosowany w celu przejęcia kontroli. Intencją tutaj jest, aby to ofiara brała odpowiedzialność za błędy popełnione przez agresora. Ich celem nigdy nie jest przyznanie się do błędu, ponieważ uznają to za akt poniżenia się. Z tego powodu osoby takie mogą nawet kłamać, byle tylko uniknąć odpowiedzialności za błąd.

Agresor może również minimalizować swój błąd, nawet jeśli był poważny. Dlatego, gdy zostanie wykryty błąd, zamiast przyznać się do odpowiedzialności, agresor natychmiast zmienia temat i nawiązuje do błędów popełnionych przez ofiarę.

Mężczyzna kłóci się z kobietą
Atakowanie drugiej osoby lub wytykanie popełnionych przez nią błędów to sposób na zranienie, aby przejąć kontrolę.

5. Obwinianie i krytykowanie

Można powiedzieć, że jest to klasyczny sposób zranienia w celu sprawowania kontroli. Ten sposób działania jest również jednym z najbardziej zakamuflowanych. Wiąże się to z przeniesieniem odpowiedzialności z jednego problemu na drugi. „Złościsz mnie” – mówi agresor do ofiary. Zupełnie jakby jego emocje zależały od ofiary.

Cykl zamyka seria krytycznych uwag, może nie szczególnie intensywnych i głębokich, ale ciągłych i powtarzalnych. Agresor będzie szukać „ale” dla każdego czynu lub słowa drugiej osoby, aby wywołać wrażenie, że ta zawsze się myli.

Wszystkie opisane zachowania stanowią mechanizmy manipulacji słownej. Nie są one wyraźnie agresywne i często są dość łatwo akceptowane w kontekście pary, rodziny lub pracy. Jednak ważne jest, aby zrozumieć, że są to akty przemocy psychicznej. Dlatego w odpowiedzi wymagają od ofiary rozwijania asertywności.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Rodríguez de Medina Quevedo, I. (2013). La dependencia emocional en las relaciones interpersonales.
  • Tallón, M. Á. J. (2015). La manipulación psicológica y su incidencia en la intervención terapéutica. Verdad y Vida, 73(266), 117-136.

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.