Śmierć kontra człowiek - poznaj rozważania na temat świadomości przemijania

Śmierć to temat, który wywołuje szeroki wachlarz emocji, od strachu przez żal aż po miłość. Świadomość jej nieuchronności inspiruje nas do przemyśleń nad sensem ludzkiego istnienia.

Człowiek jest jedynym gatunkiem, który zdaje sobie sprawę z tego, że jego egzystencję przerwie kiedyś śmierć. Stworzyliśmy nawet dyscyplinę naukową, która zajmuje się skończonością ludzkiego życia, czyli filozofię. Poświęcamy dużo czasu na rozmyślania o tym, czym jest dla nas śmierć. I często właśnie te przemyślenia są siłą napędową do działania w codziennym życiu. Pozwalają bowiem spojrzeć na życie z szerszej perspektywy.

Jose Luis Borges w opowiadaniu Nieśmiertelny przedstawia człowieka, który żyje wiecznie. W pewnym momencie wpada spotyka on Homera, który również jest nieśmiertelny. Po tym spotkaniu myśli sobie: ‘Pożegnałem się z Homerem u bram Tangeru. Choć chyba się nie pożegnałem.’ Dwie nieśmiertelne postacie nie muszą się żegnać. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby mogły się spotkać ponownie.

Śmierć, życie i przeznaczenie

Każdy moment ludzkiego życia jest nie do przecenienia ponieważ każdy z nich zbliża nas do śmierci. Czasem zdaje się, że zrzucono nas na ziemię w określony wcześniej historycznie, geograficznie i kulturowo kontekst. Czy to jednak znaczy, że nasze życie jest z góry zaplanowane?

Martin Heidegger, najważniejszy filozof egzystencjalny XX wieku wierzył, że świadomość przemijania skłania do skupienia się na egzystencji autentycznej. Mówi, że w obliczu skończoności ludzkiego życia nasze nieautentyczne myślenie ma bezrefleksyjny charakter i nie przyczynia się do wykorzystania wszystkich możliwości, jakie daje nam życie.

Śmierć w kontekście egzystencji nieautentycznej

Żeby lepiej zrozumieć koncepcję nieautentyczności, wyobraź sobie, że wsiadasz do taksówki, w radiu podają wiadomości, a taksówkarz mówi co o tym, co właśnie usłyszał. Wyraża opinię na temat czegoś, co dotarło do jego świadomości kilka sekund wcześniej. Nie miał zatem czasu na rozmyślanie o tym i jedynie powtarza czyjeś słowa.

Heidegger uważa, że bezrefleksyjne powtarzanie cudzych opinii jest nieautentyczne. Kierowca taksówki (tylko jeden z możliwych przykładów) nie zastanawia się w tym przypadku nad swoimi słowami. Powtarza to, co usłyszał od innych. Dla Heideggera, egzystencja nieautentyczna to życie w świecie zewnętrznym. Stanowimy jedynie lustro zdarzeń i zapominamy o przemijalności wszystkiego, co nas otacza.

Człowiek, który pamięta o tym, że na końcu jego drogi nieuchronnie czeka śmierć, często zagłębia się w rozmyślaniach. Chce podejmować własne decyzje na podstawie własnych wniosków. Zatem egzystencja nieautentyczna to egzystencja bez świadomości przemijania.

Śmierć a myślenie autentyczne

Człowiek przyszedł z nicości i tam również powróci. Jako że jesteś w ludzkim ciele, czujesz swoją obecność tu i teraz i zdajesz sobie sprawę z tego, że zmierzasz w kierunku przyszłości. To z kolei sprawia, że mocniej skupiasz się na możliwościach, niż na rzeczywistości. Jedną z tych możliwości jest właśnie śmierć. Niektórzy twierdzą, że nie ma sensu zastanawiać się, co robić ze swoim życiem, skoro ono i tak prowadzi do śmierci.

Ludzie, którzy wybierają autentyczną egzystencję, kierują się myślą o nieuchronnej śmierci. Zastanawiają się, jakie to uczucie, kiedy przestajesz czuć, myśleć i istnieć. Te osoby podejmują decyzje pamiętając o tym, że życie jest wyjątkowym darem i że każdy moment może być tym ostatnim. Wiedzą, że śmierć towarzyszy ludziom na co dzień i że nie da się jej uniknąć. Nie traktują jednak śmierci jako końca, a jedynie jako przejście w inny stan.