Punkt krytyczny: jak niewielkie zmiany prowadzą do ogromnych przemian

Punkt krytyczny jest zdefiniowany w słowniku Oxford English Dictionary jako „punkt, w którym liczba małych zmian w czasie osiąga poziom, przy którym następna mała zmiana ma nagły i bardzo duży wpływ na system”.

Socjolog Malcolm Gladwell badał to zjawisko w ramach psychologii społecznej i odkrył, że ma ono wiele wymiarów.

Gladwell definiuje punkt krytyczny jako moment, w którym trend staje się fenomenem. Innymi słowy, jest niezwykle wpływowy. Występuje na różnych polach, w tym w gospodarce, polityce i kulturze. Zobaczmy, na czym polega ta interesująca koncepcja.

„Punktem krytycznym jest ten magiczny moment, w którym pomysł, trend lub zachowanie społeczne przekracza próg, wskazówki i rozprzestrzenia się lotem błyskawicy”.

-Malcolm Gladwell-

Punkt krytyczny

Malcolm Gladwell szczegółowo zbadał czynniki, które umożliwiają pojawienie się punktu krytycznego. Jak to możliwe, że coś zaczyna mieć wpływ na innych, a następnie staje się masową rzeczywistością? Jakie czynniki na to wpływają?

Na podstawie takich pytań Gladwell przedstawił zestaw zasad, które umożliwiają osiągnięcie punktu krytycznego. Są to:

Zasada 80/20

Reguła 80/20 to stara zasada, która sugeruje, że 20% czynników determinuje pozostałe 80%. W przypadku punktu krytycznego wiąże się to z faktem, że kilka kluczowych osób (20 proc.) wprowadza zmiany dla innych (80 proc.).

Coś więc staje się masowe, nie liniowo, ale pod wpływem działań kluczowych osób. W świecie epidemiologii są oni znani jako „superrozprzestrzeniacze”: ludzie, którzy są w stanie przenosić choroby zakaźne na niezwykle dużą liczbę ludzi.

Działanie łączników

Łączniki to osoby, które mają szeroką sieć relacji społecznych, nawet jeśli są one w dużej mierze powierzchowne. Jeśli chodzi o dyfuzję, wydaje się, że lepiej mieć szeroką, powierzchowną sieć kontaktów niż sieć bliższych kontaktów. Łącznicy mają „słabe więzi”, ale te bardzo się liczą, jeśli chodzi o wprowadzanie zmian w rzeczywistości.

Specjaliści, czyli eksperci

Eksperci, których Gladwell nazywa znawcami, to specjaliści z umiejętnością przechwytywania istotnych informacji i ich wzbogacania. Nie mają szerokich sieci społecznościowych, w których mogliby rozpowszechniać swoje pomysły. Jednak ci, którzy to robią, wykorzystują znawców jako źródło informacji. Dlatego mają oni ogromny wpływ.

Innowacja i efekt

Według Malcolma Gladwella, aby pomysł osiągnął punkt krytyczny, musi oferować coś nowego i uderzającego. Nie wystarczy, że istnieją agenci, którzy go rozprzestrzenią. Promowany pomysł lub koncepcja musi mieć swój własny urok, coś, co wyróżnia go z tłumu.

Kontekst i okoliczności: małe działania, duże zmiany

Gladwell odkrył, że punkt krytyczny nie jest osiągany przez wielkie działania. Jest to suma wielu mniejszych akcji. Określa to jako “wirusowość”.

Gladwell uważa, że zewnętrzne okoliczności wpływają na nasze indywidualne zachowania. Na przykład, w kontekście braku bezpieczeństwa społecznego, ludzie mają tendencję do rozwijania wielu drobnych aktów nieufności.

Wskazuje również, jak ważne jest modyfikowanie małych rzeczywistości w celu wywołania ogromnego wpływu. Jako przykład podaje przestępczość w Nowym Jorku w latach 80-tych. Jednym z czynników, dzięki którym udało się pokonać przestępczość, było uczynienie uchylania się od płacenia biletu metra przestępstwem karalnym. Dzięki skutecznemu karaniu tego drobnego przestępstwa, poważniejsze przestępstwa zaczęły być ograniczane. W ten sposób powstał punkt zwrotny.

Wirusalizacja i „dewirusowanie”

Przesłanki te znalazły zastosowanie również w świecie komercyjnym. Gladwell zwrócił uwagę, że w tej dziedzinie, podobnie jak w polityce, skuteczna jest technika rozpowszechniania treści, np. plotek. Istnieją trzy kroki:

• Opowiadanie o pomyśle lub produkcie i rozpowszechnianie tego jak plotkę. Nie podaje się żadnych szczegółów, ale zainteresowanie innych rośnie.
• Nagłe przedstawienie brakujących szczegółów. Nadaje to zjawisku wielki wpływ.
• Wprowadzenie treści plotki do codziennych rozmów.

Dotyczy to zarówno marketingu, jak i innych dziedzin. Sam Gladwell zaproponował ideę zastosowania go w celu ograniczenia spożycia tytoniu i samobójstw wśród nastolatków. W ten sposób przesłanki i techniki służyłyby nie tylko wirusyzacji rzeczywistości, ale także jej „dewiralizacji”.