Pseudopercepcje: czym one są i dlaczego ich doświadczasz?

Pseudopercepcje są powszechnymi i w większości niepatologicznymi zjawiskami, których wielu z nas z pewnością nie raz doświadczyło. Przykładem tego jest klasyczny obraz, który nagle pojawia się w naszym umyśle, gdy zasypiamy i który zaraz potem powoduje w nas nerwowy odruch.

Pareidolie – czyli przypisywanie konkretnemu obrazowi, takiemu jak liść, kształt twarzy, która na nas patrzy – to inne zjawiska związane z pseudopercepcjami.

Należy zauważyć, że niezależnie od anegdotycznego, a nawet ironicznego charakteru tych sytuacji, zawsze budzą one pewien niepokój. Nadal reprezentują przecież pewną zmianą rzeczywistości. Chodzi więc o swoisty sposób nawiązania kontaktu z czymś obcym, niezwykłym, a nawet paradoksalnym.

Dlatego też sceneria, w której pseudopercepcje ulegaja największemu zniekształceniu – i zakłóceniu – znajduje się w świecie snów.

Pseudopercepcje sprawiają, że nagle widzimy obiekty, które nie istnieją lub które przybierają inny lub zmieniony wygląd. Są to zjawiska, które wynikają głównie z drobnych błędów w percepcji mózgu.

Czym są pseudopercepcje?

Elena jest kasjerką w supermarkecie i każdego dnia doświadcza wielu pseudopercepcji. Za każdym razem, gdy zabrzmi megafon, żeby ktoś podszedł do kasy, aby obsłużyć klientów, ona myśli, że wzywają ja osobiście.

To, że doświadcza tego wrażenia za każdym razem nie oznacza, że ​​ma jakiekolwiek problemy psychologiczne lub halucynacje słuchowe. To tylko skutek codziennego stresu i presji.

Możemy zatem zdefiniować pseudopercepcje jako anomalie umysłowe lub błędy w procesie percepcji mózgu. Są to sytuacje, w których umysł przywołuje obrazy, a nawet dźwięki, które tak naprawdę nie istnieją.

Należy podkreślić, że są to bardzo częste doświadczenia. Na ogól też nie mieszczą się one w zakresie patologii (tak jak halucynacje, których może doświadczyć pacjent ze schizofrenią).

Dr Humberto Maturana, słynny chilijski biolog, zwykł mawiać, że mózg nieustannie interpretuje rzeczywistość, aby wszystko zrozumieć. Czasami to normalne więc, że popełnia błędy i odchylenia w sposobie przetwarzania każdego bodźca lub sytuacji.

To powoduje, że przez całe życie doświadczamy różnego rodzaju pseudopercepcji i choć one nas niepokoją, wiele z nich jest całkowicie normalnych.

Ile rodzajów błędów w percepcji może popełniać mózg?

Rozmawialiśmy na początku o pareidolii. To chyba jedno z najczęstszych zjawisk, jesli chodzi o psedupercepcje. Przypisywanie kamieniowi kształtów ludzkiej twarzy jest bardzo powszechne.

Patrzenie na kratery na Księżycu w przekonaniu, że widzimy na nich nadrukowaną twarz, to kolejne dość powracające zjawisko. Nauka zbadała to zjawisko i oferuje nam całkiem proste wyjaśnienie.

Prace badawcze przeprowadzone na Uniwersytecie w Sydney (Australia), potwierdzają, że zwierzęta również doświadczają pseudopercepcji. Na przykład małpy rezus, podobnie jak my, cierpią na pareidolie. A ten efekt to nic innego jak naturalna skłonność mózgu do szukania „twarzy” gdziekolwiek spojrzymy.

Umysł zawsze wykrywa twarz wcześniej niż jakikolwiek obiekt nieożywiony. Dlatego czasami pojawiają się błędy w percepcji, zarówno u ludzi, jak i u naczelnych. Jednak ludzie często cierpią jeszcze na inne rodzaje pseudopercepcji. Są to następujące zjawiska:

Zjawisko kolejnych obrazów

Wyobraźmy sobie, że patrzymy na książkę ze zdjęciami ptaków. Przewracamy strony jedna po drugiej i nagle dzwoni nasza komórka. Kiedy ją podnosimy, myślimy, że nagle widzimy przechodzącego przed nami ptaka. Czy naprawdę tam jest? Oczywiście nie, to tylko fałszywa percepcja i błąd naszego mózgu.

Zjawisko kolejnych obrazów powstaje po ekspozycji na serię określonych bodźców w sposób utrzymujący się w czasie.

Doświadczenie obrazów pasożytniczych

Doświadczenie obrazów pasożytniczych powstaje w wyniku fizycznego i psychicznego wyczerpania. Wyobraźmy sobie, że cały dzień czekaliśmy na lotnisku na nasz opóźniony lot. Później, gdy zapada zmrok i kładziemy się spać, gdy zamykamy oczy, może nam nagle przyjść do głowy obraz tego lotniska.

Pseudopercepcje: obrazy mnemiczne

Kiedy mówimy o obrazach mnemicznych, zagłębiamy się w sposób, w jaki mózg konstruuje swoje wspomnienia. W tym przypadku powszechnym zjawiskiem jest całkowite przekształcenie obrazu wspomnienia – na przykład spotkania, które mieliśmy rok temu z konkretną osobą.

W konsekwencji już sami nie wiemy, czy to, co pamiętamy, było naprawdę takie, czy zostało zniekształcone przez nasze umysł.

Percepcje hipnagogiczne

Jednym z najczęstszych rodzajów odchyleń w percepcji są pseudopercepcje hipnagogiczne. Są to bardzo żywe doświadczenia percepcyjne, które pojawiają się pomiędzy jawą a snem. Zjawiska te mogą przerwać sen i sprawić, że obudzimy się nagle, gdy z wielką siłą doświadczymy zjawiska wizualnego, dotykowego i słuchowego.

Najbardziej złożonym aspektem w tym doświadczeniu jest to, że zwykle pojawia się ono w parasomniach, takich jak paraliż senny. Osoba postrzega tę halucynację i nie jest w stanie zareagować, doświadczając jej jako czegoś bardzo niepokojącego.

Podsumowując, jak widzimy, wszystkie te rzeczywistości są w gruncie rzeczy konkretnymi wydarzeniami, których większość z nas kiedyś doświadczyła i których nie umiemy wyjaśnić. Pseudopercepcje to kolejny przykład złożoności ludzkiego mózgu i tych drobnych odchyleń w percepcji, których możemy okazjonalnie doświadczać.