Pamięć to tajemniczy i fascynujący proces zarówno fizjologiczny, jak psychologiczny, który wciąż nas zaskakuje. Zdolność do bycia świadomym wydarzeń, przedmiotów, faktów lub sytuacji, które miały miejsce w przeszłości, jest wspaniałym talentem. W miarę postępu badań nad tym ważnym procesem, niektórzy badacze stworzyli teorię, która głosi, że istnieją dwa główne aspekty, z którymi wiąże się pamięć.
Dzięki naszej zdolności do pamiętania, ludzie są w stanie utrzymać całościowy pogląd na swoje istnienie. Wiedza o przeszłości zakotwicza nas w teraźniejszości i zasiewa nasiona, które wykiełkują w przyszłości.
Ale to jeszcze nie wszystko. Wiedza o tym, że mamy zdolność do przywoływania wydarzeń z przeszłości pozwala nam ustalić nieprzerwany harmonogram naszego życia. Dlatego też utrata wspomnień lub umiejętności zapamiętywania mogą głęboko wpłynąć na czyjąś osobowość.
“Pamięć jest wartownikiem ludzkiego umysłu.”
-William Szekspir-
Pamięć ma również podstawowe znaczenie dla procesu uczenia się. Pozwala nam ona kojarzyć między innymi znane już do tej pory dane z nowymi informacjami. Uczenie się jest po prostu procesem asymilacji faktów z danymi, które zawiera Twoja pamięć. Właśnie wtedy, gdy chcesz nauczyć się nowych informacji, kluczowe znaczenie mają dwa aspekty definiujące Twoją pamięć. Są to wrażenia na żywo (bezpośrednie) oraz percepcja zmysłowa. W dalszej części artykułu przyjrzymy się bliżej obu tym zagadnieniom.
Niektóre aspekty, jakimi cechuje się pamięć
Jak wspominaliśmy już wielokrotnie wcześniej, pamięć jest kluczowa dla procesów asocjacyjnych. Pozwala nam ona szybko i sprawnie przyswajać sobie nowe doświadczenia. Wszystkie te doświadczenia pozostawiają po sobie wrażenie, że można je szybko “przywrócić” na myśl, gdy tylko znajdziesz się w podobnej sytuacji kiedyś w przyszłości. Jeśli wcześniejsze doświadczenia w takiej sytuacji były negatywne, zapamiętane dane na jej temat pozwalają nam podjąć odpowiednie działania.
Pamięć ogólnie rzecz biorąc dzieli się na cztery etapy:
- Rejestrowanie to proces postrzegania, przechowywania i udostępniania wiedzy w celu późniejszego przypomnienia sobie jej i wykorzystania.
- Przechowywanie to zapisywanie i utrzymywanie wspomnień w czasie. I przy tym wydawać się może, że nasz umysł jest w stanie przechować dosłownie wszystko, chociaż nie zawsze jest w stanie świadomie to wszystko zapamiętać. Łatwo to wykazać. Czy zdarzyło Ci się kiedyś mieć problem z przypomnieniem sobie czegoś, na przykład imienia i nazwiska kolegi ze szkoły podstawowej? Tak? A czy nazwisko to przypomniało Ci się samoistnie po jakimś czasie, zupełnie bez okazji? Tak właśnie może też działać nasza pamięć.
- Pamiętanie to proces przywracania wcześniej zapamiętanych wspomnień. W zależności od sytuacji może to być proces automatyczny lub celowy.
- Rozpoznanie i lokalizacja to proces rozpoznawania konkretnych szczegółów tego, co zapamiętałeś i umieszczania ich w odpowiednim kontekście.
Teraz, zgodnie z twierdzeniami będącymi efektami pracy wielu naukowców wiemy o jednej ważnej rzeczy. Wszystkie wrażenia na żywo i percepcja zmysłowa pozwalają na tworzenie, przechowywanie, zapamiętywanie, rozpoznawanie i przetwarzanie wspomnień w bardziej wydajny sposób.
Pierwszy klucz prowadzący do sukcesu: wrażenia na żywo
Istnieje obecnie dość żywa debata na temat tego, czy idea wrażeń na żywo należy do sfery pamięci lub jest jedynie elementem pomocniczym funkcji poznawczych. Ale tak czy inaczej, żywość lub intensywność obrazu, zdarzenia lub doświadczenia jest decydującym czynnikiem pozwalającym skutecznie go zapamiętać.
Klucz do pamięci w postaci wrażeń na żywo stwierdza, że im bardziej intensywny jest dany akt lub sytuacja, tym lepiej zapada on w pamięć. W tym przypadku zapamiętane wrażenia są efektem danego wydarzenia dla danej osoby.
Na przykład zaskoczenie jest bardzo silnym doświadczeniem na żywo. Niespodziewane zdarzenie tego typu wykorzystuje intensywne mechanizmy percepcji, emocje i rozumowanie. Zasadniczo wszystko, czego uczymy się podczas intensywnych lub silnych wrażeń, staje się bardzo dobrze, wręcz ostro zapamiętanym wspomnieniem.
Drugi klucz prowadzący do sukcesu: percepcja zmysłowa lub sensoryczna
Drugim ważnym elementem, z którym nieodłącznie wiąże się pamięć jest postrzeganie sensoryczne (czyli percepcja zmysłowa). Te najsilniejsze bodźce pochodzą wprost ze skóry, to znaczy ze zmysłu dotyku. Potem następuje zapach i smak. Wszystkie te zmysły rozwijają się bardzo wcześnie i są podstawą przetrwania.
Z tego też powodu wydarzenia związane z percepcją zmysłową oferują naszemu mózgowi więcej możliwości ich zapamiętywania. Wszystko, czego dotykamy, smakujemy lub wąchamy, przenika głębiej w naszą podświadomość, a zarazem i w pamięć. Dlatego uczenie się na prawdziwych doświadczeniach życiowych jest o wiele bardziej skuteczne niż w przypadku, gdy uczymy się na ideach lub poprzez poznawanie teorii.
Podczas gdy podane powyżej dwa elementy nie są jedynymi dwoma aspektami mającymi kluczowy wpływ na pamięć, są one jednak zdecydowanie najważniejsze. Wynika to z faktu, że oba te procesy tworzą głębsze i łatwiej dostępne wspomnienia, nawet po upływie sporego czasu. A jeśli próbujesz nauczyć się czegoś nowego, uwzględnienie tych dwóch elementów może pomóc Ci w łatwiejszym osiągnięciu wyznaczonych sobie celów.