Perfekcjonista – co leży u podstaw jego zachowań

Nie da się zrobić wszystkiego idealnie. Z definicji jest to czynność nieosiągalna. To dlatego, że zawsze jest miejsce na ulepszenia. Na przykład możesz więcej pracować, więcej się uczyć, być bardziej punktualnym, nabrać formy… lista jest długa. Ponieważ jednak osiągnięcie perfekcji nie jest możliwe, perfekcjonista stale cierpi. Co konkretnie kryje się za chorobliwą potrzebą dążenia do perfekcji?

Dla Jeffreya Younga poszukiwanie doskonałości tłumaczy się nieosiągalnymi celami, do których dążymy. Nieosiągalne cele wynikają z przekonania, że musimy bardziej się starać, aby sprostać stale rosnącym wewnętrznym standardom wydajności. Perfekcjonista chce być idealny, aby uniknąć krytyki ze strony innych, w innych, po to, aby uniknąć własnej samokrytyki.

Perfekcjonista – nieosiągalne cele

Perfekcjonista wyznacza sobie cele, które są nieosiągalne. Z reguły wywołuje to uczucie presji lub trudności w zwolnieniu tempa, a także nadmierną krytykę wobec innych i samego siebie. W konsekwencji zmniejsza się jego zdolność do relaksu i odczuwania przyjemności. Odbija się na zdrowiu i samoocenie. Nieosiągalne cele są często przedstawiane jako:

• Perfekcjonizm. Nadmierna dbałość o szczegóły lub niedocenianie własnych możliwości.
• Sztywne zasady. Występują one w wielu obszarach życia i obejmują nierealistycznie wysokie zasady moralne, kulturowe i etyczne.
• Dbałość o terminowość, efektywność i ciągła potrzeba osiągania więcej.

„Perfekcjonizm ma poziomy i stopnie oraz różni się intensywnością. Nie jest to coś, co się ma lub nie ma. W jakimś stopniu doświadcza go każdy z nas”.

-Egan-

Perfekcjonizm dobry i zły

Ludzie ze zdrowym perfekcjonizmem potrafią się podnieść, gdy poniosą porażkę. Akceptują swoje ograniczenia zarówno wtedy, gdy pochodzą one od nich samych, jak i ze strony otoczenia. Pozytywny perfekcjonizm może działać jak motor, który nas aktywizuje i zachęca do osiągania naszych celów w różnych obszarach, takich jak sport, muzyka, praca czy szkoła. Na tym polega podstawowa różnica w porównaniu z patologicznym perfekcjonizmem.

Inne osoby cierpią na nieprzystosowany perfekcjonizm. Ważne obszary ich życia, takie jak relacje, praca, kontakty interpersonalne czy wyniki w nauce pogarszają się, ponieważ nie spełniają wysokich oczekiwań, jakie sobie stawiają.

Samokrytyka jest podstawowym składnikiem anatomii perfekcjonisty. Wiąże się to z patologicznym lękiem przed porażką. Wynika ze skrupulatnej samooceny perfekcjonisty i samokontroli własnych wyników. Uważają oni, że albo nie osiągają swoich celów, albo je osiągają, ale jednocześnie się poniżają. Potwierdza to ich negatywną samoocenę i skłania do tworzenia nowych, jeszcze bardziej wymagających standardów.

„Perfekcjonizm jest problemem, gdy jego obecność generuje poczucie nieszczęścia i przeszkadza w funkcjonowaniu jednostki”.

-Antony-

Perfekcjoniści zorientowani na siebie

Perfekcjonizm zorientowany na siebie (SOP) obejmuje zachowania perfekcjonistyczne, które mają swój początek i cel w jednostce. Stanowią zarówno wymagania bycia perfekcjonistą, jak i oczekiwanie osiągnięcia doskonałości w stosunku do tego, czego od siebie wymagają.

Osoby o wysokim SOP mają tendencję do oceniania siebie w skrajny sposób. Koncentrują się na swoich wadach i niedociągnięciach, jednocześnie generując oczekiwania, które są dalekie od możliwych do osiągnięcia.

SOP jest kojarzona z podmiotami klinicznymi, które obejmują samoświadomość. Na przykład depresja i zaburzenia odżywiania.

Perfekcjoniści zorientowani na innych

Perfekcjonizm zorientowany na innych (OOP) odnosi się do wymagań, jakie stawiamy otaczającym nas osobom. Możemy założyć, że w naszym otoczeniu są pewne „doskonałe” osoby, które dokonują ważnych i rygorystycznych ocen innych.

OOP nie wiąże się z zaburzeniami klinicznymi, ale może generować niezadowolenie i trudności w kontaktach z osobami, które uważamy za idealne.

Perfekcjonizm narzuczany społecznie

Perfekcjonizm narzucony społecznie (SPP) obejmuje wymiary interpersonalne. Żądania doskonałości pochodzą od innych i są skierowane do jednostki. SPP oznacza pielęgnowanie przekonania, że nie jesteśmy w stanie osiągnąć tego, czego żądają od nas inni. Kiedy tak się dzieje, mogą pojawić się obawy o brak doskonałości.

Podsumowując, można powiedzieć, że każdy rodzaj skrajnego perfekcjonizmu może mieć istotny wpływ na zdrowie ludzi. W rzeczywistości jest to związane z różnymi istotnymi jednostkami klinicznymi (depresja, GAD i inne).

Z tego powodu warto obniżyć nasze oczekiwania co do bycia doskonałym we wszystkim, dla wszystkich i przez cały czas. Musimy dostosować go do realiów natury ludzkiej. Musimy pamiętać, że jako istoty biologiczne czasami ponosimy porażkę, a porażka jest całkowicie normalna

„Wydaje się, że troska o uzyskanie i utrzymanie aprobaty innych jest bardziej istotna w tym wymiarze”.

-Hewitt-