Paracelsus: poznaj bliżej tego legendarnego alchemika i marzyciela

I wprawdzie większość ludzi zna go pod imieniem „Paracelsus”, to jego prawdziwe imię brzmi Philippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim. Był on bez wątpienia jedną z najciekawszych postaci w całej historii medycyny i nauki w ogóle. Przez niektórych Paracelsus był też uważany za trochę szalonego naukowca, świetnego wizjonera i bez wątpienia bardzo pomysłową osobę.

Jedną z największych cech Paracelsusa była jego niezwykła ambicja intelektualna. Bardzo chciał on znaleźć kamień filozoficzny, czyli nieznaną wcześniej substancję, która rzekomo pozwoliłaby zamienić ołów w złoto. Chciał także znaleźć eliksir wiecznej młodości, nad którym pracował niezwykle ciężko i przez wiele lat życia.

Podczas swoich licznych, niekiedy nawet fantastycznych przygód Paracelsus stał się ostatecznie niezwykłym wręcz badaczem. Wielu ludzi uważa go za ojca toksykologii i farmakologii. Można powiedzieć, że był czymś pośrednim między magiem, a naukowcem. Zdecydowanie wyprzedził swoją epokę, nawet biorąc pod uwagę to, że wciąż żywił swoje mityczne i mistyczne przekonania.

Paracelsus – pierwsze lata życia tego geniusza

Paracelsus urodził się w 1493 r. w okolicy dzisiejszego Zurychu w Szwajcarii. Kilku członków jego rodziny było lekarzami, w tym także jego ojciec. Ten fakt znacząco wpłynął na jego poważne zainteresowanie tą właśnie dziedziną nauki.

W młodości Paracelsus pracował jako analityk dla kopalni. To zajęcie pozwoliło mu uzyskać naprawdę rozległą wiedzę o minerałach, co później okazało się być decydującym czynnikiem w jego pracach. Kiedy ukończył 16 lat, rozpoczął dalszą edukację na Uniwersytecie Bazylejskim (oryg. Universität Basel). Kilka lat później uzyskał stopień doktora na uniwersytecie w Ferrarze.

Paracelsus od samego początku przekonany, że medycyna nie jest czymś, czego można nauczyć w trakcie nudnych wykładów. Od samego początku był bardzo krytycznie nastawiony wobec oficjalnej doktryny medycznej swoich czasów. Podważał zdanie takich tuzów tej dziedziny nauki jak Hipokrates, Awicenna i Galen. Z tego też powodu wielu jego kolegów zwyczajnie bało się tego młodego lekarza.

Paracelsus – pierwsze eksperymenty

Już od wczesnych lat swojej pracy w charakterze lekarza Paracelsus postanowił samodzielnie eksperymentować i pracować bezpośrednio z ludźmi chorymi. Doprowadziło to do uzyskania przez niego raczej negatywnej reputacji wśród innych lekarzy.

Ludzie oceniali także go pod kątem wyglądu fizycznego. Paracelsus był niski, łysy i otyły, przez co wielu ludzi od samego początku nie traktowało go zbyt poważnie. Być może właśnie z tego powodu geniusz ten zawsze preferował towarzystwo osób najsłabszych i najbardziej bezbronnych.

Eksperymenty i innowacyjne metody, które zaczął z powodzeniem stosować, doprowadziły do powstania wielu różnych pogłosek. Ludzie twierdzili, że Paracelsus zawarł pakt z diabłem. Popularnie znany był jako „doktor przeklętych”. Oskarżano go o magię i czary, chociaż tak naprawdę naukowiec ten głęboko wierzył w Boga.

Napięcie związane z jego relacjami z kolegami po fachu i lokalnymi władzami spowodowało, że zaczął preferować wędrowny tryb życia przenosząc się z miejsca na miejsce. Nie trwało długo, zanim w nowym miejscu zamieszkania zaczął wpadać w konflikty z otaczającymi go ludźmi. Bez względu na to, dokąd się udał. Miał wtedy zwyczaj przeprowadzania się zupełnie gdzie indziej. Niezależnie od tego, był on jednak znany jako bardzo dobry lekarz.

Alchemia i chemia

Paracelsus używał różnego rodzaju minerałów i chemikaliów do leczenia chorób, czego nikt wcześniej przed nim nie robił. To pozwoliło mu leczyć pacjentów, którzy cierpieli na wówczas nieuleczalne jeszcze choroby. Istnieją na przykład wiarygodne świadectwa potwierdzające, że Paracelsus z powodzeniem leczył przypadki epilepsji, trądu (choroby Hansena) i dny moczanowej. Był też pierwszym lekarzem, który zidentyfikował syfilis i zaproponował leczenie rtęcią.

Ten wielki badacz i naukowiec wynalazł również laudanum. Był to jeden z pierwszych chemicznych środków przeciwbólowych, jakie kiedykolwiek poznano. Ponadto szczegółowo badał on trucizny i sformułował także powiedzenie, które pozostaje aktualne do dnia dzisiejszego. Brzmi ono po łacinie Omnia sunt venena, nihil est sine veneno. Sola dosis facit venenum., czyli „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko dawka czyni truciznę”.

„Sztuka uzdrawiania pochodzi z natury, a nie od lekarza. Dlatego lekarz musi zacząć od natury mając przy tym otwarty umysł. ”
-Paracelsus-

W przeciwieństwie do innych ówczesnych lekarzy, Paracelsus był zawsze bardzo blisko swoich pacjentów. Uważał również, że jego wiedza powinna być własnością publiczną. Z tego powodu wygłaszał liczne przemówienia do lokalnych społeczności, wyjaśniając słuchaczom zawiłości swojej wiedzy maksymalnie prostym językiem.

Paracelsus i jego niestandardowe podejście do medycyny

Paracelsus ustalił na przykład, że medycyna ma cztery główne osie. Są nimi kolejno nauki przyrodnicze, astronomia, chemia i miłość. Uważał, że rośliny i minerały same w sobie nie mogą nikogo wyleczyć. Zamiast tego, aby były one rzeczywiście skuteczne, potrzebują dodatkowo dobroci lub miłości i natchnienia od Boga.

W przeciwieństwie do swoich kolegów po fachu mocno wierzył w dobroczynną moc operacji chirurgicznych. W tamtej epoce jedynymi ludźmi, którzy przeprowadzali tego typu zabiegi i tylko w bardzo szczególnych okolicznościach byli fryzjerzy. Choć bardziej w tym momencie pasowałoby określenie cyrulicy lub balwierze. Dopiero kilka stuleci później wielu lekarzy poczuło inspirację stosowanymi przez nich metodami.

Należy zauważyć przy tym, że nie każdy lekarz był wrogiem Paracelsusa. Wśród jego wielbicieli był między innymi słynny Erazm z Rotterdamu, którego Paracelsus był osobistym lekarzem i przyjacielem. Ochronę temu lekarzowi zapewnił także książę Niemiec.

Paracelsus zmarł w młodym wieku, przeżywszy zaledwie 47 lat. Został on zamordowany przez grupę bandytów, którzy chcieli go okraść. Jednak zmarnowali tylko swój czas, ponieważ lekarz ten przekazał już wszystkie swoje cenniejsze rzeczy biednym ludziom.

„Medycyna to nie tylko nauka; to także sztuka. Nie składa się z mieszania tabletek i okładów. Zajmuje się samymi procesami życia, które należy zrozumieć, zanim będą mogły być odpowiednio leczone”.
-Paracelsus-