Nikt nie jest bardziej lojalny i wierny niż osoba zazdrosna. Można nie dotrzymywać wierności samym tylko pragnieniem, bez faktycznego zrealizowania go. Ale prawda jest taka, że myśl o niewierności po prostu takim osobom nie odpowiada. Dlatego poddają w wątpliwość bliskie sobie osoby, nawet jeśli nie mają powodu ani motywu, aby to robić. Z powodu takich działań i schematów myślowych ludzie mówią, że “osoby postępujące źle, zawsze myślą jak najgorzej o innych”.
To wykracza poza zazdrość. Osoby postępujące źle oceniają wszystkich dookoła, ale w rzeczywistości mówią w ten sposób o sobie lub swoim wizerunku. Innymi słowy, widzą innych tak, jakby patrzyli w lustro. Zauważają rzeczy u innych, które tak naprawdę tkwią wewnątrz nich samych. Przypisują swoje mocne i słabe strony innym.
“Sposób, w jaki traktujemy siebie, jest również sposobem, w jaki traktujemy wszystkich innych”.
-Miguel Ruiz-
Kiedy mówimy, że osoby postępujące źle zawsze myślą jak najgorzej o innych, tak naprawdę mówimy o podświadomym mechanizmie obronnym. Mechanizm nazywa się “projekcją”. Polega ona na dostrzeganiu u innych tego, czego nie chcemy zobaczyć w sobie.
Mechanizmy obronne
Mechanizmy obronne to w większości podświadome strategie. Ich celem jest ochrona sumienia przed myślami lub emocjami uznanymi za nieprzyjemne lub nie do zniesienia. To tak, jakby ludzie mieli przycisk, który jest automatycznie wciskany. Przycisk zakrywa wszystko, czego nie chcemy widzieć. W ten sposób przestajemy na to patrzeć, mimo że wciąż tkwi wewnątrz nas.
Każdy z nas ma mechanizmy obronne. Niektóre powstają w bardzo młodym wieku, podczas gdy inne tworzą się znacznie później. Pomagają nam zachować pewną równowagę i same w sobie nie są dobre ani złe. Niektórzy ludzie są bardziej świadomi mechanizmów obronnych, z których korzystają, podczas gdy innym bardzo trudno jest je dostrzec.
Projekcja to jeden z mechanizmów obronnych. Chroni nas przed uczuciem niepokoju spowodowanym koniecznością przyjęcia i zaakceptowania odpowiedzialności za to co tkwi w naszym wnętrzu, a co świadomie odrzucamy. Pozbywamy się ich odruchowo a następnie przydzielamy je innym osobom. W ten sposób osoby postępujące źle zawsze myślą jak najgorzej o innych.
W jaki sposób oceniają innych osoby postępujące źle
Tak czy inaczej, wszyscy nieustannie żyjemy jakimiś wyobrażeniami. Widzimy świat po swojemu. Wszyscy czytamy rzeczywistość na swój własny sposób, bez względu na to, jak bardzo staralibyśmy się być obiektywni. Chociaż pewne aspekty dostrzegamy, niestety pozostajemy ślepi na inne. Kładziemy nacisk na niektóre szczegóły, kompletnie ignorując inne. Kiedy mówimy o świecie, w dużym stopniu mówimy o sobie.
Ten mechanizm projekcji działa na różne sposoby. Oto kilka przykładów:
- Projekcja afektywna. Mówimy, że ktoś nas nienawidzi, chociaż w rzeczywistości jesteśmy tymi, którzy nienawidzą tej osoby. To samo dzieje się w przypadku miłości i innych uczuć.
- Projekcja emocjonalna. Mówimy, że księżyc jest “romantyczny” lub że morze jest “ciche i spokojne”. W rzeczywistości księżyc jest obiektem w Układzie Słonecznym, który nie ma uczuć. To samo dotyczy oceanu. To my widzimy je w ten sposób i nadajemy im takie lub inne znaczenie.
- Projekcja konieczności. Jest nieco trudniejsza do wykrycia. Zdarza się, gdy na przykład osoba udziela innym rad nie będąc o to proszona. Najprawdopodobniej w ten sposób szuka kogoś, kto ją poprowadzi bądź zwróci na nią uwagę.
- Projekcja cech osobowych. Dzieje się tak, gdy oskarżamy innych o jakieś zachowanie – ale sami też to robimy. To tak, jak w przypadku ojca, który sam pali, jednocześnie myśląc, że jego dzieci postępują “źle” również paląc. To klasyczny przypadek osoby postępującej źle, który myśli jak najgorzej o innych.
Projekcję możemy dostrzec nie tylko w odosobnionych przykładach. Często też konstruujemy rzeczywiste teorie, które uwzględniają tylko pewne perspektywy. Tak właśnie stało się, gdy egocentryczna ludzkość nie mogła zaakceptować tego, że Ziemia krąży wokół Słońca, a nie na odwrót.
Uświadomienie sobie własnych projekcji
Jeśli zdołasz uświadomić sobie swoje projekcje, poznasz siebie lepiej niż większość. Jeśli tego pragniesz, najskuteczniejszą rzeczą jaką możesz zrobić jest spojrzenie na siebie z dystansu i uczciwa obserwacja swojej osoby. Chodzi o to, aby uchwycić to, co naprawdę czujesz.
Kiedy spontanicznie osądzasz kogoś, spróbuj na chwilę się zatrzymać. Sprawdź, jaka jest treść tego osądu i jak się z tym czujesz. Oceń powody, dla których masz daną osobę oceniać w ten sposób. Spróbuj rozszyfrować, jakie negatywne uczucia wiążą się z twoim rozumowaniem.
Bardzo możliwe, że to małe ćwiczenie pokaże ci, w jaki sposób budujesz swoje wyobrażenia na temat innych. Zaczniesz rozumieć powiedzenie: “osoby, postępujące źle zawsze myślą jak najgorzej o innych”. Znajdziesz w sobie cechy, które bywają tak nieznośne u innych.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
- Bailey, R., & Pico, J. (2022). Defense mechanisms. StatPearls. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559106/
- Ramachandran, V. S., & Jalal, B. (2017). The evolutionary psychology of envy and jealousy. Frontiers in psychology, 8, 1619.