Michel Foucault słynie z wielu głębokich i niepokojących stwierdzeń. Nie jest to nic zaskakującego, jeśli weźmie się pod uwagę, że był on wielkim francuskim filozofem współczesnej ery. Jego myśli wyznaczyły pewien rozdział w naszej historii.
Michel Foucault urodził się w Poitiers (Francja) w 1926 roku. Został filozofem w Paryżu i mieszkał tam aż do swojej śmierci w 1984 roku. Główne inspiracje dla swoich przemyśleń odnalazł w twórczości Martina Heideggera i Fryderyka Nietzschego. Poza tym opierał swoje myśli na teoriach Zygmunta Freuda.
„Nie jestem prorokiem. Moja praca polega na tworzeniu okien, w miejscach gdzie kiedyś były ściany”.
-Michel Foucault-
Filozof Michel Foucault dał się poznać światu dzięki swojemu dziełu „Słowa i rzeczy: Archeologia nauk humanistycznych”. Jednak późniejsze prace, takie jak „Nadzorować i karać”, „Szaleństwo i cywilizacja” oraz „Historia seksualności” również są imponujące. Z tych prac wybraliśmy pięć interesujących fraz, którymi chcemy się z Wami podzielić.
1. Michel Foucault na temat wiedzy i władzy
Związek między wiedzą a władzą jest tematem, do którego Michel Foucault często wracał. Oto jeden z jego najbardziej symbolicznych cytatów:
„Historia walki o władzę, a co za tym idzie rzeczywiste warunki jej wykonywania i utrzymania, wciąż pozostaje niemal całkowicie ukryta. Wiedza nie jest tego częścią: nie powinno być o tym wiadomo”.
Michel Foucault miał na myśli to, że wiedza służy władzy. Główną funkcją, jaką pełni jest ukrywanie formy tego, w jaki sposób władza jest wykonywana, uzyskiwana i podtrzymywana. Jak sam mawiał: „nie powinno być o tym wiadomo”. Dlatego mówimy o wielkich postaciach świata władzy i ich pracy, ale niewiele mówimy o działaniach, manipulacjach i licznych nadużyciach, które kryły się za ich władzą.
2. System edukacji według Foucaulta
Temat systemu edukacji pojawia się w kilku stwierdzeniach, które przedstawił Michel Foucault. Dla tego francuskiego filozofa jest to dziedzina ściśle związana z władzą. Mówił:
„Wszystkie systemy edukacji są politycznym sposobem utrzymywania lub modyfikowania adekwatności przemówień, z wiedzą i uprawnieniami, które implikują”.
Zwróćmy uwagę, że Michel Foucault nie mówił ogólnie o edukacji, ale o systemie edukacji. Jest to duża różnica. System edukacji ma na celu podporządkowanie przemówień, wiedzy i władzy kontrolowanym systemom. Jego rolą, według Foucaulta, jest, w taki czy inny sposób, „udomowienie” jednostki, aby służyła temu systemowi.
3. Moralność jako forma władzy
Michel Foucault potępiał moralność jako kolejny dyskurs władzy, która dąży do utrwalenia swojej dominacji. W rzeczywistości może być uważana za formę siły, która jest jeszcze bardziej okrutna i nieprzejednana niż pozostałe. Przez moralność zapadają wyroki i nakładane są sankcje. Rozstrzygane i stosowane są odmowy i wykluczenia, według tego, co pasuje do parametrów władzy.
Stąd Michel Foucault mówił: „Musisz być bohaterem, by stawić czoła moralności danych czasów”. Moralność ery może skończyć z jednostką. Historia obfituje w przykłady, które dowodzą, że Foucault miał rację. W rzeczywistości wiele razy w całej historii nietolerancja wobec tego, co społeczeństwo uważało za „niemoralne” dochodziła do skrajności.
4. Więzienie i jego analogie
Dla Foucaulta istniała oczywista analogia między dwoma obszarami, które wydają się bardzo odmienne. Pod tym względem ten imponujący filozof zadał ciekawe pytanie.
„Co jest tak zdumiewającego w tym, że nasze więzienia przypominają nasze fabryki, szkoły, bazy wojskowe i szpitale – a te z kolei przypominają więzienia?”
Nie tylko w tej kwestii, ale także w dużej części swojej pracy, Foucault sugerował, że istnieją trzy obszary, w których władza jest bardziej widoczna niż gdziekolwiek indziej: więzienia, szpitale i koszary.
W tych trzech przestrzeniach człowiek jest całkowicie zdany na łaskę władzy panującej nad nim. Jednak tak samo jest w innych obszarach, takich jak fabryki i szkoły. Jedyna różnica polega na tym, że w tych dwóch ostatnich władza przejawia się subtelniej.
5. Potęga i jej działanie
Jak widać, Michel Foucault próbował potępić współrzędne współczesnej potęgi. Te refleksje pokazują, że dominacja obecnie pochodzi głównie z poziomu ideologicznego, który obejmuje moralność, edukację oraz niektóre wartości lub antywartości. Nie wyklucza to faktu, że władza jest również wywierana na ciało, nie tyle jako kara fizyczna, ale jako ład ideologiczny.
Jeden cytat Michela Foucaulta, który wyraża jego pogląd na władzę brzmi: „Krótko mówiąc, potęgę raczej się ćwiczy niż wchodzi w posiadanie”. Oznacza to, że potęga nie jest definiowana przez pozycję lub jakiś inny warunek. Tym, co czyni jednostkę potężną jest skuteczne korzystanie z jej możliwości.
Michel Foucault był wielkim myślicielem, który zrewolucjonizował sposób, w jaki postrzegamy rzeczywistość. Jego wkład w ludzkość jest niezrównany. Udało mu się uchwycić bardzo subtelną logikę obecną w codziennych sytuacjach. Filozofia Foucaulta jest dyskursem wolności.