Kłamanie, a mówienie prawdy - jaka istnieje zależność

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Raquel Aldana.

Ostatnia aktualizacja: 14 grudnia, 2021

Kłamanie i mówienie prawdy to dwa przeciwstawne zachowania. Związek człowieka z tymi zachowaniami wydaje się być ambiwalentny. Chyba wszyscy bez wyjątku zakładają, że wolą prawdę od kłamstwa. Kłamanie pojawia się jednak wtedy, gdy prawda wydaje się być zbyt trudna do zniesienia. Powstaje na tym poziomie konflikt psychologiczny.

Kłamanie prowadzi do braku zaufania, ponadto generuje powstawanie kolejnych problemów. Kłamanie silnie jest również połączone z zachowaniem bez skrupułów nastawionym jedynie na osiąganie własnych korzyści. 

Uczenie się właściwego podejścia i umiejętnego radzenia sobie z prawdą to bardzo ważna kwestia, na którą w naszym społeczeństwie powinno się zwracać więcej uwagi. Kłamanie powinno być zwyciężane przez mówienie prawdy, a nie na odwrót.

Kłamanie i mówienie prawdy – legenda

Istnieją legendy i opowieści, które stanowią odzwierciedlenie psychologicznej rzeczywistości naszego życia. Oto jedna z nich.

“Jak głosi legenda, pewnego dnia prawda i kłamstwo się spotkały.

-Dzień dobry- mówi kłamstwo.

-Dzień dobry- odpowiada prawda.

-Piękny dzień- mówi kłamstwo.

Prawda wychyliła się więc, aby sprawdzić, czy rzeczywiście tak jest. I było.

-Piękny dzień- odpowiedziała prawda.

-Jeszcze piękniejsze jest jezioro- mówi kłamstwo.

Prawda spojrzała więc na jezioro i stwierdziła, że kłamstwo mówi prawdę, więc skinęła głową. Kłamstwo podbiegło w stronę wody i powiedziało:

-Woda jest jeszcze piękniejsza. Popływajmy.

Prawda dotknęła wody palcami i ta rzeczywiście była przepiękna, więc zaufała kłamstwu. Oboje zdjęli ubrania i zaczęli spokojnie pływać. Chwilę później kłamstwo wyszło z wody, włożyło na siebie ubrania prawdy i sobie poszło.

Prawda zupełnie niezdolna do tego, aby włożyć na siebie ubrania kłamstwa postanowiła chodzić nago i u wszystkich wywoływała lęk.”

Tak samo jest do dziś, ludzie od nagiej prawdy wolą kłamstwo przebrane za prawdę.

Kłamanie i prawda – ambiwalencja

Dobre i pozytywne wartości łączymy ze szczerością. Wiemy, że relacje zbudowane na zakłamaniu kończą niczym domek z kart, który w trakcie upadku potrafi zniszczyć wszystko dokoła. Jednak mimo tej świadomości związku między prawdą i jej złożonymi założeniami stale uciekamy się do mówienia półprawd lub udawania czegoś, co nie jest rzeczywiste.

Stwierdzenie, że robimy to stale nie jest przesadzona. Badania przeprowadzone na uniwersytecie w Massachusetts dowiodły, że w naszym społeczeństwie kłamanie ma miejsce średnio raz na trzy minuty. Inne badania dowodzą natomiast, że w ciągu tygodnia posługujemy się kłamstwem w 35 procentach prowadzonych przez nas konwersacji.

Liczby te mogą przytłaczać. Uważamy się przecież za prawdomównych i uczciwych, wydaje nam się, że kłamanie to nie nasza domena. Niestety rzeczywistość przedstawia się zupełnie inaczej.

Jak się więc okazuje nie tylko kłamiemy. Kłamiemy bez umiaru! W sprawach wielkiej wagi, ale również w tych zupełnie błahych. Jak się okazuje łatwiej jest skłamać, niż wytłumaczyć i posłużyć się nagą prawdą. Jeśli chodzi o kłamanie i mówienie prawdy, nie mamy odpowiedniej perspektywy, ponieważ nie rozmyślamy na ten temat w odpowiedni sposób. W konsekwencji zatruwamy się małymi i dużymi kłamstwami, które składają się na sieć, z której nie jest łatwo się uwolnić.

Przyczyna

Ale dlaczego właściwie to robimy? Ponieważ korzyści z posłużenia się kłamstwem są szybciej osiągalne, niż te wynikające z mówienia prawdy. Innym powodem jest to, że mówienie prawdy wiąże się z ryzykiem. Tak więc przy wielu okazjach w celu ochrony naszej własnej lub cudzej spójności decydujemy się na kłamanie.

Nie powinniśmy jednak zapominać, że niezależnie od tego jak korzystne wydaje się posłużenie kłamstwem, zawsze podkopuje ono zaufanie. Wystarczy jedno kłamstwo, aby między ludźmi pojawiła się podejrzliwość i wątpliwości nawet wtedy, gdy później dana osoba będzie mówić prawdę. Prowadzi to szeroko rozumianego do braku zaufania.