Jean-Paul Sartre – biografia egzystencjalistycznego filozofa

Filozof, aktywista, dziennikarz, polityk, pisarz… Jean-Paul Sartre był jednym z czołowych przedstawicieli egzystencjalizmu i humanizmu marksistowskiego, którego prace zasadniczo odzwierciedlają przekonania jemu współczesnych. Idee tego filozofa wywarły ogromny wpływ na psychologię.

Pod wpływem wielkich niemieckich myślicieli, takich jak Husserl i Heidegger, Jean-Paul Sartre zdobył Nagrodę Nobla, a następnie postanowił z niej zrezygnować. Zrobił to, ponieważ miał niezłomną potrzebę życia zgodnie z własnymi ideologicznymi zasadami.

Sartre był również człowiekiem, który podjął walkę o wyzwolenie narodu afrykańskiego. W ten sposób pokazał nam, że wolność wymaga prawdziwego zaangażowania.

Pomijając jego pracę jako filozofa, aktywisty i pisarza, fascynującym jest to, jaki wpływ wywarł na psychologię. Jean-Paul Sartre zbudował podwaliny nowego trendu w tej dziedzinie: humanizm egzystencjalny.

Jego idee dotyczące odpowiedzialności ludzi za własne działania, rozwijanie samowiedzy i mantrę “Myślę, więc jestem” określiły początek nowej ery w psychologii.

“Szczęście to nie robienie tego, co chcesz, ale chęć tego, co robisz”.

–Jean-Paul Sartre–

Jean-Paul Sartre – młode lata

Sartre urodził się w Paryżu 21 czerwca 1905 r. Był synem oficera marynarki wojennej. Stracił ojca w bardzo młodym wieku, więc został wychowany przez matkę i dziadka. Anna Marie Schweitzer zaszczepiła mu miłość do literatury. Natomiast jego dziadek, Albert Schweitzer, zainteresował go filozofią.

W 1929 r. został doktorem filozofii. Wśród jego studentów znalazła się Simone de Beauvoir, która w końcu została jego partnerką życiową i nieodzownym sojusznikiem intelektualnym.

Wszystko całkowicie się zmieniło po rozpoczęciu się II wojny światowej. Jean-Paul Sartre został nawet schwytany przez Niemców. To wydarzenie znacząco wpłynęło na jego retorykę po odzyskaniu wolności w 1941 roku. Niedługo potem rozpoczął współpracę z Albertem Camusem w “Combat”, czasopiśmie ruchu oporu.

Człowiek zaangażowany w działalność społeczną

W 1945 roku Jean-Paul Sartre i Simone de Beauvoir wspólnie rozpoczęli wielki projekt społeczny: polityczne i literackie czasopismo Les Temps Modernes. W tym decydującym okresie własnego życia ich socjalistyczne przekonania zostały już dobrze utrwalone.

Był zawziętym krytykiem wojny w Wietnamie. Uczynił ją swoją misją, aby pokazać światu zbrodnie i niesprawiedliwości propagowane przez Stany Zjednoczone. Później, w 1964 r., Jean-Paul Sartre otrzymał Nagrodę Nobla za wkład w rozwój filozofii, niemniej jednak, jak już wspomnieliśmy, z niej zrezygnował.

Uważał, iż przyjęcie tej nagrody sprawiłoby, że straciłby swoją krytyczną wizję jako filozof. Żył skromnie i całe życie spędził poświęcając się wielu sprawom. Jean-Paul Sartre zmarł 15 kwietnia 1980 roku w wieku 74 lat. Na jego pogrzeb przybyło tysiące ludzi. Obecnie jego ciało spoczywa na cmentarzu Montparnasse w Paryżu.

Mdłości – główne dzieło literackie Jeana-Paula Sartre’a

Aby w pełni zrozumieć dziedzictwo Jeana-Paula Sartre’a i jego wkład w humanizm egzystencjalny, należy spojrzeć na jego pierwszą powieść – “Mdłości”. Oprócz niezaprzeczalnej jakości literackiej, ta praca przedstawiła społeczeństwu nowy sposób rozumienia świata.

Wpływ “Mdłości”

Sartre napisał tę książkę, gdy miał nieco ponad 26 lat i mieszkał w Berlinie. Zbiegło się to w czasie z dojściem Hitlera do władzy. W tym okresie swojego życia czytał tylko i wyłącznie Husserla i Heideggera.

Czuł się naprawdę zafascynowany fenomenologią Husserla oraz jego sposobem opisywania wydarzeń. Właśnie dlatego najbardziej znaną pracą Sartre’a jest ćwiczenie fenomenologiczne. Opisuje w nim swoje własne doświadczenia jako profesora w liceum. W tym środowisku jedyną rzeczą, którą odczuwał i dostrzegał była ciemność, pustka i brak znaczenia.

Antoine Roquentin, alter ego Sartre’a

Bohaterem “Mdłości” jest Antoine Roquentin, alter ego samego Sartre’a. Antoine jest młodzieńcem, który przyjeżdża do Indochin, aby osiedlić się w wymyślonym mieście mając w głowie bardzo konkretny cel.

Chce on skończyć biografię pewnego arystokraty XVIII wieku. Jedyne rzeczy, którymi zajmuje się nasz bohater, to pisanie, interakcje z właścicielem hotelu, słuchanie jazzu i pogawędki z samoukiem. Antoine jest bardzo apatyczny. Podczas czytania książki można zauważyć, że nie rozumie niczego z tego, co dzieje się wokół niego.

“Moje myśli tworzą mnie: dlatego nie mogę przestać. Jestem, ponieważ myślę… i nie mogę powstrzymać się, żeby nie myśleć. Strach pomyśleć, że w tej chwili, jeżeli istnieję, to tylko dlatego, że przeraża mnie samo istnienie. Jestem tym, który wyrywa się z nicości, do której dążę”.

– Jean-Paul Sartre, Mdłości –

Jest coś, co musisz wiedzieć o tej książce, jeśli pragniesz ją zrozumieć. To, co Jean-Paul Sartre w niej opisuje, odbywa się między 1936 a 1938 rokiem. W tym czasie w Niemczech potęgował się nazizm. Jednocześnie francuskie społeczeństwo przeżywało głęboki kryzys moralny. Sartre był świadkiem tych wydarzeń i po mistrzowsku odzwierciedlił to w “Mdłościach”.

Refleksje końcowe

W swojej książce Jean-Paul Sartre chciał, abyśmy zrozumieli, że człowiek jest w stanie buntować się przeciwko tyranii i wybierać własną ścieżkę, gdy zaakceptuje niepodważalną prawdę, że nic nie ma najmniejszego znaczenia.