Ironia - rozpoznaj moment, gdy staje się ona toksyczna

Nieustannie stosowana ironia w formie dalekiej od bycia eleganckim i błyskotliwym dowcipem, może łatwo zamienić się w miecz obosieczny podważający naszą samoocenę.

Ta przywara może wydawać się z pozoru niezwykle oryginalną cechą charakteru, a ci, którzy korzystają z niej bez umiaru często tworzą wokół siebie fałszywy obraz atrakcyjności i subtelnego, choć nie zawsze wyrafinowanego poczucia humoru. Ale co tak naprawdę ukrywa się za tego typu osobowością? Z reguły indywidualność, szczypta arogancji i swoisty talent do wyłapywania specyficznych cech ludzi ze swojego otoczenia.

Osoba wykorzystująca w dużych ilościach postawę, którą można określić jako “negatywna ironia” nie waha się używać sarkazmu w celu zaatakowania nas – nawet jeśli robi to w bardzo subtelny i szczególny sposób. Ale nawet jeśli tak to się odbywa, to wciąż stanowi jednak często przekraczanie pewnych barier i kończy się obrazą. Czy kiedykolwiek byłeś adresatem tego typu zachowania?

Spójrzmy na ten problem szerzej, dowiedzmy się, czym dokładnie jest ironia i jak się przed nią obronić.

Ironia – naucz się ograniczać jej stosowanie

Często mówi się, że aby sprawić, by każdy kolejny dzień był radosny i sprawiał Ci przyjemność, to zawsze warto jest mieć poczucie humoru, a nawet trochę pożartować z siebie. Jest to znakomity sposób, aby spojrzeć na różne sprawy z nieco innej perspektywy i zdobyć niekiedy nieco więcej pokory.

Przełamanie pierwszych lodów dzięki krótkiej uwadze podbarwionej sarkazmem nie jest niczym złym. To umiejętność świadcząca o bystrości umysłu, która może nam pomóc się uśmiechnąć. Jest to niewątpliwie “ironia pozytywna“, czyli coś, co nie zaszkodzi w niczym, ani nie jest zamiarem zaatakowania kogokolwiek w pobliżu.

Kiedy ironia jest zła?

Niemniej jednak nie możemy przeoczyć innego rodzaju takiego zachowania, które jest z pełną świadomością wymierzone w kogoś w pobliżu i niesie za sobą zamiary czysto negatywne.

Przeczytaj też artykuł: Krytycyzm – jak najlepiej sobie z nim radzić?

Weźmy na przykład pod uwagę wszystkie te toksyczne relacje uczuciowe, a w szczególności sytuację, gdy jeden z partnerów ma nad drugą osobą pełną kontrolę. Ciągle stosowana ironia i sarkazm jest sposobem okazania swojej dominacji, a także ma na celu wprowadzenie tej drugiej osoby w stan zakłopotania.

Jest to prosta droga do wzbudzenia u adresata poczucia niedoceniania własnej wartości, braku motywacji do czegokolwiek i pozbawienia go energii życiowej niezbędnej do sprawnego radzenia sobie z przeszkodami każdego kolejnego dnia.

Argentyński psycholog, Bernardo Stamateas wyjaśnia, że regularnie stosowana ironia i sarkazm to bardzo częste cechy u ludzi charakteryzujących się toksyczną osobowością. Niezależnie od tego, czy są nasi partnerzy życiowi, współpracownicy, a nawet członkowie naszej rodziny, ich cel jest zawsze taki sam: powoli zniszczyć naszą motywację i poczucie własnej wartości.

Jeśli położysz się przed nimi, jeśli nieustannie będziesz się kurczyć i stawać coraz to bardziej wrażliwym, taka osoba będzie w stanie uzyskać nad Tobą ogromną przewagę i przejąć kontrolę nad każdym dosłownie aspektem Twojego życia.

Negatywna ironia może kryć się za wieloma maskami, bardzo możliwe, że przyczyna niskiej samooceny i braku zaufania do samego siebie właśnie za jedną z nich się ukrywa.

Z tego też powodu należy dokładnie ustalić pewne granice, na jakie sobie pozwalasz, aby uchronić swoje wnętrze przed szkodami, jakie może poczynić skierowana w Twoją stronę ironia.

Ironia negatywna skierowana w Twoją stronę – dlaczego się przed nią obronić?

Jeśli w Twoim otoczeniu, na przykład w pracy jest ktoś, kto regularnie wykorzystuje zjadliwą ironię skierowaną w Twoją stronę, należy jak najszybciej jasno określić granice dopuszczalności takiego zachowania. W przeciwnym razie będziesz pozwalać sobie na co raz to ostrzejsze ataki, co ostatecznie może sprawić, że Twoja siła wewnętrzna i niezależność staną się zagrożone.

Możliwe jest także zjawisko polegające na tym, że z każdym kolejnym dniem ta “sztuka” zyska więcej mocy i szersze pole do popisu. Ten rodzaj zachowania może stać się nawykiem, który szybko jest w stanie zamienić się w dążenie do dominacji.

Będzie to miało miejsce wtedy, gdy osoba posługująca się ironią dojdzie do wniosku, że udało się jej już Cię upokorzyć i zniewolić. Nie pozwól jej na to. Nigdy nie pozwól nikomu Cię skrzywdzić, nawet jeśli ta negatywa ironia pozornie wydaje się być nieszkodliwa.

Praktyczne kroki

Najwyższy czas zaprezentować kilka prostych sposobów, dzięki którym będziesz mógł się skutecznie obronić.

1. Pojawia się ironia lub sarkastyczny komentarz skierowany w Twoją stronę. Co jest pierwszą rzeczą, jaką należy zrobić w takim przypadku? Zacznij od przemyślenia i przeanalizowania słów, jakie zostały wypowiedziane w Twoim kierunku. Nie spiesz się i nie odpowiadaj wykorzystują pierwszą rzecz, jaka przyjdzie Ci do głowy. Niektórzy ludzie potrafią bardzo umiejętnie używać sarkazmu. Tak, jest całkiem możliwe, że tak naprawdę to ich zamiarem nie było obrażenie Cię. Zachowaj zatem spokój i uważnie przeanalizuj prawdziwe znaczenie usłyszanych słów.
2. Czy zostałeś obrażony? Czy słowa, które padły, ranią Twoją samoocenę? Ostatnią rzeczą, jaką należy zrobić, to zareagować używając jeszcze silniejszej ironii. Bo jeśli tak zrobisz, to pozwolisz się po prostu wciągnąć w ich grę. Tchórzliwą co prawda, ale taką, w której znaczenie słów nie jest odczytywane wprost, ale trzeba się ich domyślać. Trzeba zatem zachować spokój i nie dawać się wciągać w rozgrywkę na warunkach dyktowanych przez Twoich przeciwników.
3. Teraz pora wypowiedzieć na głos to, co dana osoba starała się powiedzieć, a co zamaskowała mniej lub bardziej skutecznie użyta przez nią ironia. Na przykład „Czy nazywasz mnie tchórzem?”, „Mówisz mi, że nie potrafisz tego zrobić?”, „Myślisz, że jestem mniej ważny od Ciebie?”. Zaprezentuj odebraną przez siebie zniewagę w prosty i przejrzysty sposób, dzięki czemu druga strona będzie mogła zareagować i użyć jakichś argumentów do swojej obrony. Zaczekaj na nie ze spokojem i przygotuj ripostę.

Ironia poza sceną teatru jest prawie zawsze zjawiskiem szkodliwym. Nigdy nie pozwól, aby ktoś ironicznie wypowiadał się o Tobie, czy też o Twoich zdolnościach.