Inteligencja środowiskowa: na czym polega i do czego służy?

Czym jest inteligencja środowiskowa? Jaki ma związek z naturą? Kto może się nią pochwalić? Dowiedz się z naszego artykułu!
Inteligencja środowiskowa: na czym polega i do czego służy?

Ostatnia aktualizacja: 04 stycznia, 2021

Psycholog i pedagog Howard Gardner jest autorem teorii inteligencji wielorakich. Jego zdaniem istnieje ich aż osiem. Największą wagę przywiązuje się do odmiany logiczno-matematycznej i językowej (szczególnie w szkołach i na testach inteligencji). Wyróżnia się jednak więcej typów. Należy do nich inteligencja środowiskowa.

Ten typ inteligencji ma związek z naszą zdolnością do wchodzenia w interakcje z otoczeniem i jego elementami. Pozwala nam obserwować naturę, rozumieć ją, klasyfikować i porządkować oraz ustanawiać relacje między jego składowymi (na przykład fauną i florą).

To jeden z mniej znanych typów inteligencji i najniżej cenionych w światku akademickim. Jednak zapewne to on właśnie umożliwiał naszym przodkom przetrwanie i poznawanie otoczenia. Dowiedz się więcej na ten temat!

Kropla wody na liściu

Inteligencja środowiskowa: na czym polega i do czego służy?

Inteligencja środowiskowa to jeden z typów inteligencji wyróżnianych w teorii inteligencji wielorakich zaproponowanej przez psychologa i pedagoga Howarda Gardnera (USA, 1943) w latach 80. Datuje się ją na 1983 rok, ale dopiero w 1995 do modelu dodano typ środowiskowy.

O co w nim chodzi? Mowa o zdolności do kategoryzowania elementów otoczenia, rozpoznawania różnic między nimi i zależności w celu wykorzystania tych informacji w korzystny dla siebie sposób.

Rozpoznawanie relacje i zależności w naszym otoczeniu pomaga nam budować z nim interakcje. Dotyczy to zarówno kontekstu miejskiego, podmiejskiego i wiejskiego, nie tylko natury.

Cel: przetrwanie

Inteligencja środowiskowa zapewne odegrała ważną rolę w ewolucji, w przystosowywaniu się naszych przodków do otoczenia oraz we wpływaniu na nie. Dlatego też eksperci szukają jej źródeł w paleolicie.

Poza przetrwanie, inteligencja ta pozwala na bliższe poznanie natury i tworzenie hierarchii w obrębie ekosystemów, co jest bardzo użyteczne w pewnych dziedzinach nauki (np. w biologii).

Sławni ludzie cechujący się inteligencją środowiskową

Kto cechuje się tego typu inteligencją? Na przykład przyrodnik Karol Darwin (Shrewsbury, 1809 – Down House, 1882) czy geograf Friedrich Heinrich Alexander (Berlin, 1769 – 1859).

Autorzy ci byli w stanie pojąć funkcjonowanie przyrody, zidentyfikować pewne gatunki zwierząt i roślin i wykorzystać informacje na ich temat dla dobra społeczeństwa. I o to właśnie chodzi w inteligencji środowiskowej.

Cechy charakterystyczne

W definicji inteligencji środowiskowej według Gardnera nacisk kładzie się na typ informacji przetwarzany za pomocą tego rodzaju inteligencji (a nie na to co dokładnie dzieje się z tymi informacjami). Inteligencja pojmowana jest jako przetwarzanie danych, ale tych konkretnych, powiązanych z daną tematyką.

Tematyka ta odnosi się do natury, anatomii zwierząt, budowy roślin itp. Uruchamiamy więc inteligencję środowiskową, gdy mamy do czynienia z istotami żywymi.

Powiązane procesy

Jakie procesy mentalne działają w ramach inteligencji środowiskowej? Przede wszystkim obserwacja, selektywna uwaga, klasyfikacja i kategoryzacja oraz identyfikacja relacji jak również formułowanie hipotez.

Z drugiej strony, ten typ inteligencji orientuje nas na naturę i jej poznawanie. Inteligencja środowiskowa przekłada się na umiłowanie piękna i troskę o środowisko.

“Pielęgnuj swoją miłość do natury, by lepiej rozumieć sztukę”.

-Vincent Van Gogh-

Dziecko z lupą

Punkty przecięcia z innymi odmianami inteligencji

Inteligencja środowiskowa ma wiele wspólnego z innymi typami inteligencji według Gardnera. Na przykład inteligencji językowej używamy, by opisywać zidentyfikowane w naturze elementy.

Inteligencja logiczno-matematyczna pozwala nam rozumieć hierarchie i kategorie rozwinięte dzięki inteligencji środowiskowej. Te dwie odmiany mogą się uzupełniać. Inteligencja przestrzenna pozwala nam osadzać “osiągnięcia” inteligencji środowiskowej w konkretnym miejscu i czasie.

Podsumowując, inteligencja środowiskowa nie należy do najbardziej znanych, ale niewątpliwie mocno wpłynęła na proces przystosowywania się naszych przodków do warunków naturalnych i umożliwiła tym samym przetrwanie. Co ciekawe, ma większy związek z prawą półkulą mózgu niż z lewą.

“Natura się nie spieszy. Atom po atomie, powoli wykonuje swoją pracę”.

-Ralph Waldo Emerson-


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Gardner, H. (2006). Schaler, Jeffrey A., ed. “A Blessing of Influences” in Howard Gardner Under Fire. Illinois: Open Court.
  • Gardner, H. (1998). A Reply to Perry D. Klein’s ‘Multiplying the problems of intelligence by eight’. Canadian Journal of Education, 23 (1).
  • Gardner, H. (1989). To Open Minds: Chinese Clues to the Dilemma of American Education. Nueva York: Basic Books.

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.