Inteligencja przestrzenna to pojęcie, które obejmuje bardzo szeroki zestaw umiejętności. Można je ogólnie rzecz biorąc podsumować jako zdolność do dokładnego postrzegania otaczającego nas świata i identyfikacji wizualnej. A także dokonywania w nim zmian i modyfikacji własnych początkowych wyobrażeń oraz ponownego tworzenia aspektów własnego doświadczenia wizualnego.
Z uwagi na powyższe ten zestaw umiejętności został określony jako inteligencja przestrzenna. Wynika to z tego, że wykorzystywany jest on do rozwiązywania problemów przestrzennych. Zarówno rzeczywistych, jak i urojonych.
Ten rodzaj inteligencji jest związany z umiejętnością “zarządzania” takimi elementami, jak kolory, linie, kształty, figury, przestrzeń i relacje, które istnieją pomiędzy nimi. Ludzie, u których inteligencja przestrzenna jest dobrze rozwinięta, z łatwością myślą o obrazach i fotografiach, wizualizują je, projektują lub rysują.
Howard Gardner, psycholog, badacz i profesor Uniwersytetu Harvarda, zdefiniował to pojęcie jako umiejętność myślenia w trzech wymiarach. Inaczej mówiąc inteligencja przestrzenna pozwala nam w pełni postrzegać i analizować obrazy zewnętrzne i wewnętrzne.
Dzięki niej możemy je odtwarzać, przekształcać lub modyfikować, a tym samym dekodować zawarte w nich informacje graficzne.
“Gdybym miał godzinę na rozwiązanie problemu, poświęciłbym 55 minut na zastanowienie się nad samym problemem i 5 minut na rozmyślania nad jego możliwymi rozwiązaniami”.
-Albert Einstein-
Inteligencja przestrzenna – jej znaczenie i wykorzystanie
Wiedza o tym, jak odnaleźć się w kosmosie jest naprawdę ważna. Może niekoniecznie od razu trzeba zaczynać od samego kosmosu, na początek skupmy się na naszym najbliższym otoczeniu.
Pierwszą rzeczą, którą zawsze robimy, jest zlokalizowanie naszej pozycji przestrzennej tak, aby dowiedzieć się, gdzie się znajdujemy w stosunku do innych miejsc. Na przykład by móc przejść z jednego miejsca do drugiego i nie zabłądzić. Innymi słowy, aby się poruszać, najpierw rysujemy sobie w wyobraźni wyimaginowaną ścieżkę prowadzącą od naszej własnej pozycji do obranego celu.
Możemy również zmierzyć naszą inteligencję przestrzenną w zadaniach takich jak prowadzenie pojazdu (zwłaszcza w słabo poznanych, czy też zupełnie obcych miejscach) i parkowanie samochodu. A także budowanie modelu na podstawie papierowej instrukcji, orientowanie się w terenie, udzielanie instrukcji innej osobie, która widzi rzeczy z innej perspektywy i używanie narzędzi.
Inteligencja przestrzenna jest również mocno zaangażowana w inne, mniej typowe działania, takie jak tworzenie konkretnych przedmiotów z dostępnych materiałów lub tworzenie planów budowy. Pod tym względem zarówno architekci, jak i rzeźbiarze wykazują wysoki poziom tego rodzaju umiejętności.
Jednak może to być także spowodowane ich nieustannym i specjalistycznym szkoleniem w tym kierunku.
Ludzka inteligencja to znacznie więcej niż sam tylko wskaźnik IQ określany jako iloraz inteligencji. Głównym problemem związanym z inteligencją jest to, że nie mamy dla niej jednej definicji. A przede wszystkim nie mamy instrumentów, które umożliwiałyby jasny i jednoznaczny sposób, w jaki możemy ją zmierzyć w sposób ważny, użyteczny i przewidujący.
W jaki sposób możemy przypisać jakieś wartości humorowi, ironii, a nawet bardziej różnorodnym i ciągle zmieniającym się zdolnościom człowieka do kreatywnego reagowania na wyzwania, jakie stawia przed nim społeczeństwo i przyroda?
“Prawdziwa inteligencja działa po cichu. Bezruch to miejsce, w którym odnajdujemy kreatywność i metody rozwiązywania czekających nas problemów”.
-Eckhart Tolle-
Jak możemy poprawić inteligencję przestrzenną?
Ludzie powinni jednak wiedzieć o tym, że inteligencja przestrzenna jest bardzo podatna na trening. Zresztą to samo odnosi się do ogólnego pojęcia inteligencji. Nie jest to cecha niezmienna, która jest uwarunkowana jedynie genetycznie. Wyniki wielu przeprowadzonych nad tym tematem badań naukowych wykazały, że ćwiczenie umiejętności podobnych do tych używanych do pomiaru poziomu inteligencji przestrzennej jest praktyczne z punktu widzenia jej poprawy.
Stąd też te ćwiczenia składają się z zadań, które obejmują na przykład zagadnienia rotacji w przestrzeni trójwymiarowej. Do tego dochodzi też porównanie dwóch obiektów umieszczonych w równych lub podobnych pozycjach. A także przestrzenna uwaga dotycząca różnego rodzaju bodźców.
Każdy z nas rodzi się z pewną umiejętnością rozwijania tego rodzaju inteligencji w określony sposób. Całe zadanie spoczywa w naszych rękach. To my możemy sami stworzyć i udoskonalić ten fundament naszej codzienności, jakim jest inteligencja przestrzenna.
Jednak fakt, że inteligencja przestrzenna może mieć także podłoże genetyczne na wiele sposobów, nie oznacza, że nasza zdolność do jej ulepszania powinna zostać zlekceważona.
Niektóre ćwiczenia pozwalające poprawić inteligencję przestrzenną
Z jednej strony możemy sami zlecić sobie zadania, które mogą stymulować nasze możliwości przestrzenne.
Na przykład regularne prowadzenie pojazdów jest ważnym sposobem na rozwinięcie wielu cennych umiejętności, do których zalicza się także inteligencja przestrzenna. Podczas jazdy musisz w końcu zwracać uwagę na ogromną liczbę elementów w Twoim bezpośrednim otoczeniu.
Do tego dochodzą jeszcze zmiany położenia oraz wzajemny stosunek odległości i rozmiarów między obiektami. Oczywiście należy na to wszystko zwracać uwagę, jeśli nie zamierzamy wziąć udziału w mniejszym lub większym wypadku na drodze.
Z drugiej jednak strony, inteligencja przestrzenna znakomicie rozwija się również poprzez rysowanie i wykonywanie różnego rodzaju działań przestrzennych. Mogą to być na przykład planowanie najlepszego rozmieszczenia różnego rodzaju obiektów (np. mebli) lub osób.
Możesz wykorzystać inteligencję przestrzenną podczas gier, w których trzeba korzystać z wielu wymiarów i myśleć abstrakcyjnie. Pod tym względem niektóre dobrze znane gry doskonale nadające się do tych zastosowań to kostka Rubika i gry wideo, takie jak Tetris.