Fuzja poznawcza – kiedy jesteś tym, o czym myślisz

Fuzja poznawcza (CF) to zjawisko psychiczne, w którym linia oddzielająca nas od naszych myśli jest zamazana. To znaczy wierzyć, że jesteśmy tym, o czym myślimy, lub że to, co myślimy, jest dosłownie rzeczywistością.

Ten schemat myślenia może generować wiele dyskomfortu, dlatego ważne jest, aby nauczyć się dystansować od wszystkiego, co myślimy. Dlaczego? Ponieważ myśli są często stronnicze, irracjonalne lub nielogiczne. Rzeczywistość i tożsamość wykraczają bardzo daleko poza ludzką myśl.

Czym tak naprawdę jest fuzja poznawcza? Co jeszcze wiemy o tej koncepcji? Jak z nią walczyć? Na końcu artykułu przedstawiamy proste ćwiczenie, które może nam pomóc stopniowo odejść od fuzji poznawczej.

Fuzja poznawcza: kiedy jesteś tym, o czym myślisz

Fuzja poznawcza (CF) jest definiowana jako fuzja między tym, co myślimy, a tym, czym myślimy, że jesteśmy. Dosłownie polega na łączeniu się z naszymi własnymi myślami. Oznacza to, że w tym zjawisku przenikają się dwa procesy: myśl i jaźń (lub własna świadomość i interpretacja rzeczywistości).

Hayes i in. (2011), cytowany w artykule Ramosa i in. (2018) podają dokładniejszą definicję tego pojęcia i twierdzą, że fuzję poznawczą można zdefiniować jako „tendencję do wiary w dosłowną treść myśli i uczuć”.

Specjaliści definiują ją także jako „nadmierną lub niewłaściwą regulację zachowania przez procesy werbalne ( zasady), a nie ze względu na nieprzewidziane okoliczności”.

Traktowanie myśli jako rzeczywistości

Kiedy manifestujemy fuzję poznawczą, nie rozróżniamy między tym, co myślimy, a warunkami, które powodują te myśli. Tak więc mamy skłonność wierzyć, że myśl jest absolutną i niewzruszoną prawdą: „Myślę tak, ponieważ tym właśnie jestem” lub „Myślę tak, ponieważ taka jest rzeczywistość”.

Dzięki fuzji poznawczej zapominamy skontrastować to, co myślimy, z obiektywną rzeczywistością, która wywołała te myśli. W trakcie tego procesu trudno jest nam spojrzeć z perspektywy na własne myśli, ponieważ żyjemy z nimi „stopieni”.

Wpływ na zachowanie

Ten wzorzec myślenia powoduje, że interpretujemy treść naszego umysłu (to znaczy nasze myśli) jako coś dosłownego. A to z kolei ma wpływ na nasze zachowanie.

Tak więc stopniowo postępujemy zgodnie z tymi myślami, tak jakby były one jedyną możliwą prawdą lub rzeczywistością.

Fuzja poznawcza – przykład

Aby lepiej zrozumieć koncepcję fuzji poznawczej, pomyślimy o przykładzie. Wyobraź sobie, że dana osoba dostała ataku paniki na środku ulicy i stała się bardzo przygnębiona. Udaje jej się trochę uspokoić i wrócić do domu.

Następnego dnia ta osoba, kiedy musi wyjść, schodzi po schodach swojego portalu i zaczyna myśleć: „Na pewno dzisiaj też będziesz mieć atak paniki, nie widzisz, że już zaczynasz się trząść?”. Nie zdając sobie z tego sprawy, osoba zakłada tę myśl jako coś prawdziwego.

Bierze ją jako coś, co jest częścią jej stałej, nieuchronnej rzeczywistości. A potem na bazie swoich myśli postanawia wrócić do domu. To jest właśnie fuzja poznawcza.

To tylko jeden przykład fuzji poznawczej, ale można by je mnożyć. Istnieją myśli, które dotyczą samego siebie, okoliczności zewnętrznych, innych ludzi… Opcje są nieskończone. Chociaż wszystkie mają wspólną cechę: zespolenie myśli człowieka z nim samym, z jego własną rzeczywistością.

Defuzja poznawcza w celu zwalczania fuzji poznawczej

Defuzja poznawcza to technika, która jest częścią niektórych metod terapeutycznych, takich jak terapia akceptacji i zaangażowania (ACT). W rzeczywistości jest to jeden z podstawowych elementów ACT. Podstawowym punktem w tego typu terapii jest osiągnięcie dystansu między osobą (pacjentem) a jej myślami. Jak to zdobyć?

Na przykład poprzez uświadomienie sobie, że myśli często się nie spełniają lub że myśli są tylko myślami (słowami, to znaczy dźwiękami), a nie tym, za co się podaje (faktami). Aby zastosować technikę defuzji poznawczej, można zastosować różne ćwiczenia doświadczalne.

Ogólnie chodzi o to, aby pacjent działał niezależnie od tego, co „mówi mu jego umysł”.

Defuzja poznawcza w celu wspierania akceptacji

W terapii akceptacji i zaangażowania, a także w innych rodzajach terapii (a zwłaszcza w niektórych zaburzeniach), akceptacja jest czynnikiem kluczowym. Akceptacja bólu, przeżyć, wszystkiego co czujemy… A tę akceptację łatwiej osiągnąć dzięki procesowi defuzji poznawczej.

Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ defuzja poznawcza zmienia sposób myślenia o wydarzeniach wewnętrznych, a z kolei akceptacja pomaga się od nich uwolnić.

„Zaakceptowanie tego, co się wydarzyło, jest pierwszym krokiem do przezwyciężenia konsekwencji każdego nieszczęścia”.

-William James-

Ćwiczenie: „zobacz przepływające chmury”

Aby zmobilizować ten proces defuzji poznawczej, zwykle stosuje się różne ćwiczenia. Jak już wspomnieliśmy, jesteśmy w stanie wyćwiczyć nasz umysł w oddzielaniu tego, co myślimy od rzeczywistości. Wśród użytecznych ćwiczeń znajdujemy na przykład „obserwowanie przemijających chmur”.

To ćwiczenie polega na pomaganiu pacjentowi dostrzec, że jego rozedrgane myśli i emocje są jak szare chmury na niebie. Nie są niebem, chociaż czasami zakrywają je całkowicie na kilka dni. Najlepszym rozwiązaniem jest uznanie istnienia danej myśli, a potem pozwolenie jej odejść, tak jak chmura przesuwa się na niebie.

Fuzja poznawcza – końcowe przemyślenia

Fuzja poznawcza pojawia się u wielu osób, niezależnie od tego, czy mają zaburzenia psychiczne czy też nie. Może ona podkopywać nasze dobre samopoczucie, dlatego ważne jest, aby szybko reagować. Jeśli podejrzewamy, że pojawiła się u nas fuzja poznawcza, nie powinniśmy tego ignorować. Lepiej jest zacząć pracować nad swoimi myślami.

Defuzja poznawcza jest jedną z technik najczęściej stosowanych jako interwencja w ten schemat myślenia, chociaż każda modalność terapii wykorzystuje swoje własne narzędzia, dzięki czemu uczymy się dystansować od własnego myślenia.