Fałszywe wspomnienia OCD – na czym się opierają?

Osoby cierpiące na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, u których pojawiły się fałszywe wspomnienia OCD, odczuwają ogromny dyskomfort. Nie wiedzą bowiem, czy niepokojące obrazy w ich głowie są prawdziwe. Nagle pojawia się u nich wspomnienie popełnionego czynu lub przeżytego zdarzenia i nie wiedzą, czy jest to rzeczywistość, czy tylko fantazja. Co więcej, myśl, że te wydarzenia mogą być prawdziwe, sprawia, że osoby te czują się jeszcze bardziej niespokojne.

Stan ten jest podtypem zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego. Może powodować znaczne upośledzenie psychospołeczne. Chociaż każdy może w pewnym momencie spotkać się z takimi doświadczeniami, są one częstsze u osób cierpiących na zaburzenia psychiczne.

Fałszywe wspomnienia OCD występują w przypadku obsesji (osoba cierpiąca myśli, że wydarzyło się coś naprawdę złego, czego nie pamięta) i kompulsji (wykonuje niewłaściwe działania, aby stłumić swój niepokój).

Fałszywe wspomnienia OCD – na czym się opierają?

Fałszywe wspomnienia OCD mogą przybierać wiele form. Dana osoba może nagle przypomnieć sobie, że ktoś uderzył ją na imprezie wiele lat temu. Nie wiadomo jednak, czy to była prawda, czy nie. Może też myśleć, że ukradła coś swojemu najlepszemu przyjacielowi, ale nie będzie tego pewna. Może nawet mieć obraz siebie zdradzającego partnera, ale nie wie, czy to się naprawdę wydarzyło.

Ten stan obejmuje natrętne myśli oparte na wątpliwościach, które dosłownie zżerają osobę cierpiącą. Ma ona obsesję i wraca do tego niepokojącego wydarzenia, które być może nawet się wcale nie wydarzyło. Odczuwa niepokój i moralną udrękę wynikającą z tego, że zrobiła coś nieetycznego lub niegodnego.

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Georgia (USA) wskazują, że brak zaufania do własnej pamięci prowadzi również do zachowań kompulsywnych. Składa się z powtarzających się zachowań fizycznych lub psychicznych, które pomagają złagodzić niepokój osoby cierpiącej.

Może zainteresuje Cię również artykuł: Dlaczego niepokój sprawia, że czujesz się jak porażka?

Najczęstsze objawy

Fałszywe wspomnienia OCD mogą całkowicie zdominować życie osoby na nie cierpiącej. Na przykład pójście do pracy i spotkanie z szefem może sprawić, że dana osoba przypomni sobie, jak kilka dni wcześniej się z niego naśmiewała. Jednak niepewność co do tego, czy to prawda, powoduje u niej niepokój i skłonność do nieprzystosowanych zachowań.

W tym podtypie zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych przejawiają się następujące cechy:

• Wyczerpanie.
• Myśli samobójcze.
• Ciągły niepokój.
• Zachowania unikające.
• Poczucie samotności.
• Pogorszenie relacji społecznych.
• Pojawienie się rytuałów (przymusów).
• Zaburzenia snu i odżywiania
• Stałe i natrętne poczucie winy w procesach poznawczych.
• Niezdolność do skupienia uwagi, rozwiązywania problemów i bycia produktywnym.
• Myśli z czasem stają się obsesyjne. Na przykład: „Czy kogoś przejechałem i zapomniałem o tym?”.
• Osoby cierpiące spędzają dużo czasu i energii na przeglądaniu niektórych swoich wspomnień, próbując odkryć, czy są one prawdziwe, czy nie.
• Jeśli ten stan utrzymuje się przez dłuższy czas, może prowadzić do rozwoju innych zaburzeń, takich jak depresja.

Powszechnym doświadczeniem wśród osób cierpiących na OCD jest zwątpienie. W rzeczywistości kwestionują one siebie, swoją wartość i umiejętności. Ponadto czują się niepewnie, co może prowadzić do powstawania fałszywych wspomnień.

Fałszywe wspomnienia OCD – przyczyny

Osoba cierpiąca na OCD często zniekształca swoje wspomnienia, przepuszczając je przez kompulsywny i niepokojący filtr mentalny. W rezultacie może zamienić zwykłe wspomnienie w traumatyczne i nie być w stanie odróżnić tego, co prawdziwe, od tego, co wymyśliła. Czasami robi to poprzez obsesyjne przeglądanie w myślach pewnych sytuacji i zastanawianie się, co by się stało, gdyby zrobiła w tej sytuacji coś innego.

Ostatecznie energia, którą w to wkłada, jest tak duża, że jej umysł ulega fragmentacji. Pamięć zostaje całkowicie zmieniona i zamazana. Jednak tego typu zaburzenia nie pojawiają się u wszystkich pacjentów ze spektrum obsesyjno-kompulsywnym. Jednak u tych, u których się pojawiają, powodują poważne zmiany i zaburzony obraz kliniczny.

Być może zainteresuje Cię również artykuł: Spektrum afektywne dwubiegunowe: różne rodzaje schorzenia

1. Pochodzenie genetyczne

Badanie przeprowadzone przez kilka uniwersytetów w 2019 roku wykazało, że zaburzenie obsesyjno-kompulsywne może mieć podłoże genetyczne. Jak twierdzą naukowcy, kluczowy czynnik leży w genach serotoninergicznych, katecholaminergicznych i glutaminergicznych. Zwiększają one podatność jednostki na cierpienie z powodu fałszywych wspomnień.

2. Fałszywe wspomnienia OCD a trauma

Traumatyczne wydarzenie jest jednym z najczęstszych czynników wyzwalających OCD. Jednak zniekształcone wspomnienia mogą, ale nie muszą, być powiązane z traumą. Fałszywe wspomnienia OCD powstają z reguły w związku z najróżniejszymi wydarzeniami, a nie tylko z powodu jednego bolesnego momentu.

Traumatyczna przeszłość zwiększa podatność jednostki na fałszywe wspomnienia. Mogą rozwinąć się u niej zmiany w pamięci i poważne wątpliwości. To z kolei powoduje wielki niepokój.

W świetle powyższego możemy potwierdzić, że fałszywe wspomnienia OCD mogą powstać na temat każdego zdarzenia, nie muszą one być związane z traumatyczną przeszłością. Rzeczywiście, zniekształcenie pamięci i trudności w odróżnieniu rzeczywistości od fantazji mogą wystąpić w różnych okolicznościach, w tym u osób bez historii znaczącej traumy. Dlatego trauma jest potencjalnym czynnikiem wyzwalającym, ale nie samym wyznacznikiem.

3. Czynniki środowiskowe

Ryzyko, że pojawią się fałszywe wspomnienia OCD wzrasta, gdy obciążenie genetyczne łączy się ze stresującymi czynnikami środowiskowymi. Na przykład dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej lub stosującej przemoc zwiększa ryzyko wystąpienia tego rodzaju zaburzeń psychicznych.

Fałszywe wspomnienia są zwykle bardziej dotkliwe w kontekście OCD. To sprawia, że osoba cierpiąca na tę chorobę jest bardziej podatna na rozwój zaburzeń depresyjnych.

Fałszywe wspomnienia OCD – leczenie

Zespół fałszywych wspomnień OCD to poważna choroba psychiczna, która może prowadzić do myśli samobójczych. Poczucie, że zrobiłeś coś złego i nie pamiętasz o tym, tworzy mentalny scenariusz obciążony niszczycielskim i ciągłym poczuciem winy. Z tego powodu osoba cierpiąca musi zawsze zwrócić się o specjalistyczną pomoc i nie pozwolić sobie na popadnięcie w izolację lub nieprzyjemne pętle psychiczne. Leczenie tego zaburzenia jest następujące:

• Terapia farmakologiczna. Lekarze mogą przepisywać leki przeciwdepresyjne w połączeniu z leczeniem psychologicznym.
• Terapia zapobiegania ekspozycji i reakcji (ERP). Terapia ta, będąca częścią podejścia poznawczo-behawioralnego, jest niezwykle skuteczna w leczeniu OCD. Polega na skonfrontowaniu się z myślami, wspomnieniami i obrazami osoby cierpiącej, które wywołują u niej niepokój. Zamiast tłumić te myśli, osoba musi nawiązać z nimi kontakt, aby nie popaść w kompulsywną reakcję/zachowanie (rytuał).

Stopniowo osoba cierpiąca jest skłonna zaakceptować fakt, że czasami w jej umyśle pojawią się pewne pomysły i wspomnienia, które nie będą prawdziwe. Musi się nauczyć, że nie wszystko, co wytwarza jej umysł, jest koniecznie prawdą i nie powinno wywoływać niekontrolowanej reakcji lękowej. To jest klucz. Na szczęście terapie stosowane w leczeniu tej choroby charakteryzują się dobrą skutecznością i zazwyczaj zapewniają pacjentowi jakość życia, na jaką zasługuje.