Empatyczny mózg programuje nas do bycia świadomym emocji oraz potrzeb innych ludzi. To ewolucyjny rezultat naszej socjalizacji, łącze, które zbliża nas do innych, abyśmy mogli żyć w harmonii. Ta świadomość pozwala nam rozwiązywać konflikty oraz zagwarantować przetrwanie. Empatyczny mózg jest (lub powinien być) umiejętnością, która zapewnia nasz dobrobyt.
Piszemy “powinien być” ze specyficznego powodu. Większość z nas wie, że empatia nie gwarantuje humanitarnych działań. Ludzie są w stanie wyczuwać oraz czytać ludzkie emocje i jest to naprawdę niezwykłe. Nie ma co do tego wątpliwości. Możemy powiedzieć kto cierpi, wyczuwamy strach i jesteśmy w stanie zobaczyć niepokój na twarzy innych osób. Jednakże wczuwanie się w sytuację innych niekoniecznie prowadzi do następnych kroków. Nie zawsze staramy się pomóc.
“Jeśli nie potrafisz być empatyczny, a jesteś w relacji, wtedy nieważne jaki jesteś bystry, nie zajdziesz w niej za daleko.”
-Daniel Goleman-
Zatem jak mówią znani neurolodzy, między innymi Christian Keysers (z Holenderskiego Instytutu Nauki o Mózgu), nadal nie wiemy za dużo czym tak naprawdę jest empatyczny mózg. Odkrycie neuronów lustrzanych przez Giacomo Rizzolatti w latach 90. pozwoliło nam przez chwilę wierzyć, że istoty ludzkie przeszły następny stopień ewolucji. Wiele osób chciało ochrzcić nas jako homo empathicus.
Niemniej jednak, nasze zachowanie nadal jest dość indywidualistyczne. Empatia ułatwia nam komunikację z innymi oraz odczuwanie ich emocji, tak jakby to były nasze własne. Daje nam to nadzwyczajną siłę i wiemy o tym. Mimo to, nie używamy pełnego potencjału empatii.
Niektórzy naukowcy zwracają uwagę, że brakuje nam autentycznego zaangażowania, by nasz empatyczny mózg mógł w pełni dostarczyć nam swoich możliwości. Nie wystarczy czuć, lecz również wykorzystywać to. Przypatrzmy się temu bliżej.
Empatyczny mózg i jego cel
Najlepiej ujął to Ortega y Gasset. Bez innych ludzi, bez “obcego”, istoty ludzkie nie byłyby w stanie nawzajem się porozumieć. Ani nie rozumiałyby konceptu społeczeństwa. Człowiek, mówił, przejawia się w towarzystwie jako ten inny, zmieniając się z odbiorcy na dawcę. Ta idea, to rzeczywistość, która wykracza poza filozofię. To koncept, który łączy w sobie zarówno psychologię, jak i neurologię.
Neurony lustrzane, podobnie jak ujął to Dr. Keysers, stworzyły nasz koncept cywilizacji. Stało się tak dzięki byciu świadomym drugiego człowieka. Tej drugiej osoby, którą obserwuję i imituję. W której widzę odbicie siebie. Empatyczny mózg nie tylko pozwala nam zrozumieć punkt widzenia drugiej osoby, ale również pomaga nam przewidywać jej intencje oraz potrzeby. A to dlatego, że widzimy swoje odbicie w innych. Dla naszych mózgów “inni” są również przedłużeniem nas samych.
Możesz pytać siebie co jest prawdziwym celem empatii. Nie istnieje definitywna odpowiedź na to pytanie. Wiemy, że empatia jest umiejętnością, która pozwala nam porozumiewać się z innymi ludźmi w ważny sposób. Jednakże znani neurologowie behawioralni, tacy jak Vilayunur Ramachandran wskazują na to, że celem empatii nie zawsze jest dobro drugiego człowieka. Ludzie nie zawsze chcą pomóc lub podejmować działania humanitarne.
To dlatego, że empatia nie jest synonimem współczucia. Tak często w sytuacjach społecznych miewamy inne interesy.
To coś wspaniałego być zdolnym zobaczyć wszystko z innej perspektywy. Widzenie świata oczami innych ludzi to potężna broń. Oznacza to, że możesz zbudować bardzo kompletny mapy mentalne, które mówią Ci przykładowo czy osoba, która stoi obok Ciebie ma złe intencje. Co więcej, możemy nawet przewidzieć reakcje innych. Możemy wykorzystać słabości, by manipulować ludźmi. Posiadamy zdolność bawienia się emocjami innych dla naszych własnych interesów.
Zachęcanie do empatii, by ewoluować jako gatunek
Doktor Ramachandran przypomina nam, że neurony lustrzane oznaczają, że nasz gatunek dokonał ogromnego genetycznego skoku. To prawda, że inne gatunki również posiadają pewne zdolności empatyczne. Jednakże u ludzi te wyspecjalizowane komórki osiągnęły niezwykły poziom. Przyczyniły się do powstania kultury, społeczeństwa i cywilizacji.
Nasza świadomość się rozwinęła, nasze myśli stały się bardziej abstrakcyjne, a sposób w jaki się do siebie odnosimy stał się bardziej wyrafinowany. Czasami agresywny i okrutny, ale również bardziej ludzki. Zorientowany na rozwój dobrobytu, porządek oraz harmonię. Empatyczny mózg jest esencją naszych relacji społecznych oraz naszego uczenia się. Pozwala nam poruszać się w odpowiednim kierunku, krok po kroku.
Jak wykazaliśmy powyżej, empatia nie zawsze pociąga za sobą czyny. Każda osoba wykazuje różny poziom empatii. Neurony lustrzane nie działają w każdym w ten sam sposób. Wszystko wpływa na Twoje interakcje społeczne oraz zdolność do rozwiązywania problemów. Ma również wpływ na to, jak dobrze porozumiewasz się z innymi. W rzeczywistości niektórzy naukowcy zwracają uwagę na to, że neurony lustrzane ewoluują, zatem ich moc zwiększa się wraz z każdą generacją.
Kto wie, być może pewnego dnia neurony te pomogą nam osiągnąć prawdziwy pokój. Być może pomogą nam ułatwić bardziej harmonijne, zrównoważone oraz pełne szacunku społeczeństwo.