Elastyczność poznawcza lepiej przepowiada sukces niż IQ

Elastyczność poznawcza to umiejętność, która nie tylko pozwala nam podejmować lepsze decyzje, ale także wpływa na nasze samopoczucie emocjonalne. Można ją również rozwijać i ma większe znaczenie w przewidywaniu naszego przyszłego sukcesu niż IQ.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Ostatnia aktualizacja: 15 grudnia, 2021

IQ jest postrzegane jako synonim lub konieczny warunek sukcesu. Jednak wiele wspaniałych dzieł i odkryć zostało dokonanych przez ludzi, którzy nie wyróżniali się wysokim poziomem tej tradycyjnie uznanej formy inteligencji. W tym przypadku prym wiodła elastyczność poznawcza.

Elastyczność poznawcza obejmuje takie cechy, jak wyobraźnia, kreatywność, empatia i ciekawość. Oznacza to zdolność uczenia się, jak się uczyć i dostosowywania do zmieniającej się dynamiki. Te cechy, wraz z wytrwałością, leżą u podstaw wielu ludzkich postępów.

Obecnie Uniwersytet Cambridge i Uniwersytet Technologiczny Nanyang prowadzą badania nad elastycznością poznawczą. Nie mają wątpliwości, że elastyczność poznawcza jest ważniejsza niż IQ, dlatego starają się znaleźć środki, które pomogą ją rozwinąć. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Elastyczność poznawcza

Elastyczność poznawczą można zdefiniować jako umiejętność, która sprzyja zmianie punktów widzenia i adaptacji zachowań w celu radzenia sobie z nowym środowiskiem. Jednak z reguły ludzie starają się zastosować wyuczone schematy lub koncepcje w nowych sytuacjach. Nie jest to szczególnie pomocne.

Na przykład wiele osób musi rozwiązywać prawdziwe konflikty wewnętrzne, aby dokonać zmian, które pozwolą im dostosować się do nowych okoliczności. To samo dzieje się w firmach, instytucjach i organizacjach. Naukowcy odkryli, że zamiast pracować nad przystosowaniem się do nowych sytuacji, wiele osób wolało pozostać bezrobotnymi, pragnąc wrócić do poprzedniego stanu. Co więcej, czuli, że nie byliby w stanie tego znieść, gdyby nie mogli tego zrobić.

Wyobraźmy sobie niezbyt ekstremalny przykład. Powiedzmy, że do pracy zawsze jedziesz tą samą trasą. Pewnego dnia okazuje się, że są tam wykonywane pewne prace drogowe, więc masz dwie opcje do wyboru. Możesz jechać tą samą trasą i się spóźnić. Możesz też znaleźć alternatywną trasę. Właśnie tutaj pojawia się elastyczność poznawcza.

Racjonalność i kreatywność

Naukowcy wskazali, że elastyczność poznawcza jest związana z przednimi i prążkowiowymi obszarami mózgu. Pierwszy obszar związany jest z wyższymi procesami poznawczymi, drugi z nagrodami i motywacją. Udowodniono, że jeśli dwie osoby mają takie samo IQ, ta, która ma również elastyczność poznawczą, będzie działać lepiej.

Najwyraźniej ta umiejętność skutkuje czymś znanym jako „zimne poznanie”. Jest to forma pragmatycznej racjonalności, w której emocje mają niewielki lub zerowy wpływ. Odpowiada bezpośredniemu przetwarzaniu danych, bez obaw i złości. Na przykład widzisz w kuchni płonącą patelnię i rzucasz na nią mokrą szmatkę, aby ją ugasić. To jest zimne poznanie. Z drugiej strony „gorące poznanie” oznaczałoby, że dzwonisz po straż pożarną.

Ogólnie rzecz biorąc, elastyczność poznawcza kładzie większy nacisk na przetwarzanie informacji niż na inne czynniki. Rezultatem jest bardziej racjonalna reakcja na nowe sytuacje. Podobnie, dopóki przeważa proces, a nie wcześniejsze uczenie się, łatwiej jest osiągnąć kreatywne i innowacyjne rozwiązania.

Empatia i odporność

Ogólnie IQ jest bardziej kojarzone z „skrystalizowaną inteligencją”. Podkreśla zdolność jednostki do zrozumienia nowych treści, przyswojenia ich i zastosowania. Podobnie, aby ocenić sytuację i wyciągnąć z niej wnioski.

Z drugiej strony inteligencja płynna, która odpowiada elastyczności poznawczej, implikuje zdolność rozumowania i kontrastowania danych. To z kolei odbija się nie tylko na poznaniu, ale także na umiejętnościach emocjonalnych i społecznych. Ta podstawowa zdolność do adaptacji skutkuje większą odpornością. Innymi słowy, większa zdolność radzenia sobie i przezwyciężania trudnych sytuacji.

Z drugiej strony elastyczność poznawcza sprawia, że ludzie rozwijają więcej empatii. Generują bardziej otwarty umysł, dzięki któremu mogą osądzać innych. To oddala uprzedzenia. Zarówno empatia, jak i odporność oznaczają, że dana osoba ma lepsze samopoczucie emocjonalne.

Badania Cambridge i Nanyang wykazały, że trening elastyczności poznawczej generuje znaczne postępy u dzieci z autyzmem i u osób starszych. Wzyscy czerpiemy korzyści, gdy wzmacniamy i rozwijamy nasze umiejętności adaptacji i znajdowania nowych sposobów wyjścia z trudnych sytuacji.