Efekty psychologiczne – kilka interesujących przykładów

My, ludzie, w naprawdę wielu przypadkach możemy świadomie lub nieświadomie paść ofiarą pewnych działań lub sytuacji o naturze psychologicznej. Niektóre efekty psychologiczne mogą być dla nas bardzo szkodliwe, a inne nie tak bardzo – albo nawet całkiem korzystne w części przypadków.

Bywają na przykład efekty psychologiczne całkiem typowe dla niektórych społeczeństw i kultur, podczas gdy inne są powszechnie spotykane jedynie u nastolatków.

Niezależnie od konkretnego przypadku, te właśnie efekty psychologiczne mogą sprawić, że Twój mózg odrzuca lub zapisuje niektóre z informacji, które otrzymuje w dużych ilościach każdego kolejnego dnia.

Ogólnie rzecz biorąc niezwykle ważną kwestią jest dzielenie codziennych dawek informacji na odpowiednie sekcje. Chociaż Twój mózg może rzecz jasna popełniać błędy, przez większość czasu wykorzystywane przez niego efekty psychologiczne mogą poprawić Twój poziom przystosowania się do nowych rzeczy i okolicznościach.

Spróbuj na przykład wyobrazić sobie codzienne życie jaskiniowców. Musieli być oni przede wszystkim szybcy i działać z maksymalną wydajnością. Życie i myślenie w sposób analityczny, zorganizowany i powolny zdecydowanie się nie sprawdzało w ich przypadku.

W dzisiejszych czasach reklama, firmy i społeczeństwo uciekają się do licznych efektów, a niekiedy nawet pułapek o charakterze psychologicznym, aby po prostu zwiększyć sprzedaż swoich produktów. W naszym dzisiejszym artykule opowiemy Ci nieco bliżej o tych najczęściej spotykanych i najciekawszych efektach psychologicznych. Zachęcamy gorąco do poświęcenia kilku minut na jego lekturę!

Niektóre najciekawsze efekty psychologiczne, z jakimi mamy często do czynienia każdego dnia

Czy wiesz o tym, że niektóre mniej lub bardziej znane efekty psychologiczne mogą znacząco wpływać na nasze codzienne myśli i działania? Przeczytaj dalszą część naszego dzisiejszego artykułu, dzięki czemu będziesz mógł dowiedzieć się czegoś więcej na ten niewątpliwie fascynujący temat!

Efekt Barnuma zwany także efektem horoskopowym lub efektem Forera

Ile razy czytałeś przeznaczony dla Ciebie horoskop i myślałeś sobie jednocześnie: „Tak, to rzeczywiście mi się zdarza!”? Jednak to tylko pewnego rodzaju uprzedzenie Twojego mózgu. To, co właśnie przeczytałeś, nie zdarza się tak naprawdę właśnie w Twoim przypadku. Kiedy jednak zaczniesz tak uważać, stajesz się ofiarą efektu Barnuma.

Efekt Barnuma, zwany także efektem horoskopowym lub efektem Forera ma miejsce zawsze wtedy, gdy słyszysz opowieść lub czytasz opis sytuacji, która może wydawać się idealnie wręcz dostosowana do Twoich potrzeb i okoliczności. Jednak wspomniane powyżej opisy zawarte w horoskopie są z reguły bardzo niejasne.

Przekonaj się sam analizując poniższy przykład horoskopu:

„Uważaj na swoje przyszłe projekty Wago, ponieważ zawsze podejmujesz się większej liczby zadań, niż jesteś w stanie zrealizować. Poznaj swoje granice. Poza tym ktoś może potrzebować Twojej pomocy. Staraj się pomóc mu najlepiej jak będziesz w stanie. Ale jednocześnie staraj się także nie angażować zbyt emocjonalnie.

Twoje zdrowie może ucierpieć w tym tygodniu, ale nie na długo. W mgnieniu oka poczujesz się sobą. Możesz poczuć się bardzo aktywnym w poniedziałek i wtorek, ale w miarę upływu tygodnia wszystko będzie zwalniało. ”

Jak widać, każdy z nas może doskonale pasować do tego opisu. Wiele osób może rozpocząć nowe projekty. Kto z nas nie ma obok siebie ukochanej osoby, która przechodzi jakiś trudny okres? Kto z nas tak często nie odczuwa zwykłego bólu pleców, czy też nie zmaga się z lekkim przeziębieniem? Ludzie są bardziej aktywni w poniedziałki i wtorki, ponieważ po prostu dobrze odpoczęli w trakcie weekendu, a wraz z upływem kolejnych dni tygodnia stają się po prostu bardziej zmęczeni.

Efekt zakotwiczenia zwany także potocznie fokalizmem

Tego typu efekty psychologiczne są powszechnie wykorzystywane w wielu różnych kampaniach reklamowych. Wyobraź sobie na przykład, że idziesz do sklepu zachęcony informacjami o trwającymi wyprzedażami. Nagle na jego wystawie widzisz płaszcz, który naprawdę Ci się spodobał i masz ochotę na jego zakup. Ma on na sobie dwie metki. Na jednej z nich widnieje naprawdę spora kwota, zbyt wysoka dla Ciebie, a druga informuje Cię o naprawdę niskiej, akceptowalnej dla Ciebie cenie „wyprzedażowej”.

Nikt z nas w takim przypadku nie zastanawia się dwa razy. Po prostu idziesz do kasy i kupujesz ten płaszcz w tej właśnie niskiej cenie. Co się tak naprawdę stało w tym przypadku? Pierwsza cena pełniła rolę kotwicy, którą potraktowałeś jako punkt odniesienia. A ponieważ płaszcz był objęty wyprzedażą, nie można było wręcz przegapić szansy na jego zakup.

Nie będziemy Cię w tym momencie wyprowadzać z błędu i sugerować, że poza wyprzedażą ten sam płaszcz był dostępny właśnie w tej samej, niskiej cenie…

Podstawowy błąd atrybucji

Czasami uważamy, że to czyjaś osobowość jest przede wszystkim winna temu, jak ludzie się zachowują. Zamiast tego powinniśmy zastanowić się jednak nad konkretnymi okolicznościami, które mogły wpłynąć na daną osobę tak, by postępowała ona właśnie w taki sposób. W konsekwencji podstawowy błąd atrybucji może wpłynąć na sposób postrzegania poszczególnych ludzi w naszym otoczeniu.

Efekt fałszywego konsensusu

Efekty psychologiczne określane jako fałszywy konsensus (z ang. „False consensus effect”) występują ogólnie rzecz biorąc wtedy, gdy przeceniamy liczbę osób, które się z nami zgadzają. Jest to sposób wyolbrzymiania naszej wiary we własne przekonania, nawet jeśli są one błędne. Takie nastawienie może pociągać ze sobą wiele negatywnych skutków, w tym takie, jak ograniczeniem nam stopnia otwarcia na świat, na pomysły innych i na to, jak myślą i czują inni ludzie.

Dlatego właśnie efekt fałszywego konsensusu jest powodem, dla którego możemy przegapić ważne i przydatne dla nas informacje. Załóżmy na przykład, że jesteś właścicielem firmy. Jednocześnie nie chcesz współpracować z ludźmi, którzy myślą inaczej i który mogą dać Ci zupełnie nowe, inne spojrzenie na życie i Twój rynek prowadzenia działalności. Jak myślisz, dokąd zaprowadzi Cię taka postawa?

Korelacja iluzoryczna

Korelacja iluzoryczna może spowodować, że przeceniamy związek między dwiema zmiennymi, które w rzeczywistości są całkowicie od siebie niezależne.

Pomyśl sobie na przykład o patologicznych hazardzistach. Mogą oni wmawiać sobie, że dany jednoręki bandyta (czyli automat do gry) jest „gorący”, ponieważ wciąż jest pełen monet. Uważają w ten sposób, że mają oni dzięki temu większą szansę na wygraną.

Po prostu wiążą czas spędzony przy maszynie z czynnikiem przypadkowości, chociaż wiadomo powszechnie, że maszyny do gier hazardowych stosują w pełni losowy system. Oznacza to, że wynik danej rozgrywki jest zupełnie niezależny od rezultatów uzyskanych w poprzednio rozegranych rundach.

Samospełniająca się przepowiednia

Niezwykle popularne efekty psychologiczne, z jakimi możemy mieć do czynienia praktycznie każdego dnia obejmują także samospełniającą się przepowiednię. Występuje ona wtedy, gdy mamy bardzo silne przekonania na temat czegoś konkretnego i działamy zgodnie z tymi przekonaniami. Następnie wydarzenia, które nastąpią w niedalekiej przyszłości potwierdzą te przekonania tak, jakby były one rodzajem proroctwa naszego własnego autorstwa.

Na przykład możesz wyobrazić sobie w tym momencie osobę żywiącą nieuzasadnioną, patologiczną wręcz zazdrość w stosunku do kogoś. Takie przekonanie może ją nakłonić do nieustannego przesłuchiwania partnera, szpiegowania go i wyczerpania do tego stopnia, że w końcu zakończy on ten związek. A osoba zazdrosna uzna wtedy, że przecież przewidziała taki rozwój wydarzeń już dawno temu.

Błąd ślepej plamki

Błędy ślepej plamki to efekty psychologiczne polegające na tym, że nie zauważamy tendencyjności we własnym sposobie myślenia. Ale natomiast przypisujemy ją innym osobom.

Ten efekt psychologiczny występuje wtedy, gdy nie potrafimy rozpoznać własnych uprzedzeń i ich rezultatów efektów. Wtedy możemy na przykład pomyśleć „Takie coś zdarza się tylko innym ludziom”, chociaż dana sytuacja może się przydarzyć każdemu, także i nam.