Uczucia są o wiele bardziej złożone niż najbardziej intensywne nawet myśli. Dojrzałość emocjonalna może zatem zostać zdefiniowana jako pewnego rodzaju ślad emocjonalny, który jest wytworem doświadczenia i inteligencji emocjonalnej.
Dojrzałość emocjonalna nigdy nie jest końcem jakiegoś etapu w życiu. Ale kiedy osiąga ona pewien poziom, staje się względnie stabilną cechą osobowości. Wynika ona przede wszystkim z osobistych doświadczeń i dlatego też nie zależy w żaden sposób od zmian sytuacji.
Podobnie jak w innych realiach psychologicznych, dojrzałość emocjonalna nie jest tak naprawdę pojęciem. Należy ją traktować raczej jako ostatnim rezultat doświadczeń życiowych, który przejawia się następnie w praktyce dnia codziennego.
“Dojrzałość to zdolność zbierania owoców bez przeprosin i nie narzekania, gdy coś nie idzie dobrze.”
-Jim Rohn-
Dlatego też może ona objawiać się poprzez różnego rodzaju sposoby postępowania, postawy i zachowania, a także i wpływać na nie. Niektóre z tych najbardziej interesujących kwestii są następujące:
1. Samoświadomość, czyli właściwość, którą zawsze cechuje się dojrzałość emocjonalna
Samoświadomość to zdolność do obiektywnej identyfikacji naszych cech definiujących. Oznacza ona również, że rozwinęliśmy zdolność do obserwowania naszej własnej jaźni. Jest to umiejętność przeglądu naszych działań i wyciągania z nich odpowiednich, zazwyczaj trafnych wniosków.
Samoświadomość pozwala nam również przewidywać nasze działania w różnych sytuacjach. Szczególnie obejmuje to nasze skłonności i awersje. Jest to również umiejętność bycia odpowiedzialnym za nasze własne działania i zdolność do głębokiego poznania naszych motywacji, nawet tych najbardziej ukrytych.
2. Poszukiwanie stabilności
Jedną z cech, jaką zawsze cechuje się dojrzałość emocjonalna jest nieustanne poszukiwanie stabilności. Nie należy tego mylić z potrzebą tworzenia stref komfortu i pozostawania w nich, ani też z pragnieniem pozostania w bezruchu i powstrzymania się od posuwania się naprzód.
Poszukiwanie stabilności ma coś wspólnego z potrzebą ciągłości naszych działań i dołączenia do nich w pełni świadomy sposób. Przeciwstawia się ono poczuciu rozproszenia. Można na przykład stać się zapalonym turystą i jednocześnie mimo takiego trybu życia odczuwać pełną stabilność i dojrzałość emocjonalną. Rzeczywista niestabilność polega na powtarzaniu cykli, w których całość zaczyna się od czegoś nowego i tak naprawdę nie kończy. Niemniej jednak wkrótce pojawia się kolejny impuls i cały cykl się powtarza.
Poszukiwanie stabilności ma na celu przerwanie tego zamkniętego koła nieustannie rozpoczynających się nowych cykli w życiu.
3. Realizm
Realizm to cecha, która zakłada zdolność dostosowywania się do faktów. Osoba o wysokim poczuciu realizmu ma w zwyczaju akceptować fakty takimi, jakie są, bez poddawania ich choćby najmniejszej dozie subiektywnej oceny. Oznacza to, że zawsze widzimy świat taki jaki jest, a nie taki, jak tego chcemy lub taki, jakiego się najbardziej boimy.
Realizm także przekłada się na dojrzałość emocjonalną, a to z kolei wzmacnia w nas możliwość dostosowania do rzeczywistości. Oznacza to pewnego rodzaju psychologiczne sprzężenie zwrotne. Są to dwa różne aspekty, które wspierają się nawzajem. Bycie realistą nie oznacza zaprzestania snucia marzeń czy złudzeń. Chodzi raczej o poznanie różnicy między tym, co dzieje się wewnątrz nas i na zewnątrz, w świecie rzeczywistym.
4. Uwaga podzielona po równi na wiele aspektów osobistych
Umiejętność poznawania różnych wymiarów, które składają się na nasze życie, jest kolejnym aspektem, z których składa się dojrzałość emocjonalna. Ciało, dusza, stworzenie, myśl, poczucie spełnienia, cierpienie itd. stanowią naszą istotę, definiują nasze „ja”.
Wiele razy skupiamy się wyłącznie na doświadczeniach zawodowych, aspekcie emocjonalnym lub rodzinnym. Ale przecież może być również możliwe to, że dajemy w ten sposób w naszym życiu jedynie miejsce dla cierpienia lub szczęścia. Robimy tak, by uniknąć czegokolwiek innego. Ale przez takie postępowanie tracimy zrozumienie tego, że życie pełną piersią obejmuje różne wymiary naszej istoty.
5. Zrozumienie wzlotów i upadków życia
Po osiągnięciu stanu końcowego, jakim jest dojrzałość emocjonalna każdy z nas zrozumie bez cienia wątpliwości, że wzloty i upadki życia są naturalną koleją losu. Będą błędy i sukcesy, jakkolwiek stabilne, w każdej sytuacji, która powoduje u nas smutek i szczęście.
Nauczyliśmy się przede wszystkim, że złe doświadczenia nie oznaczają, że wszystko, co nas dalej czeka będzie złe, ani dobre. Doświadczenie dobre nie oznacza przecież, że wszystko przed nami w dalszym ciągu będzie zawsze dobre. Wszystko jest częścią życia i warto to przeżyć, bez ucieczek przed tym i zrzucania z siebie odpowiedzialności.
6. Spójność między uczuciem, wolą i zaangażowaniem
Samowiedza i realizm mogą prowadzić do kolejnej części, z których składa się dojrzałość emocjonalna: konsekwencji. Innymi słowy, możesz robić, co chcesz, o ile jesteś odpowiedzialny za swoje postępowanie.
Dlatego też istnieje zasadnicza spójność między celami, zwłaszcza w odniesieniu do wszystkich życiowych zobowiązań, wolą ich realizacji, a pragnieniem, aby to się spełniło. Dlatego też nie ma tutaj miejsca na porzucenie życia, które prowadzisz, ani zapominania o przeszłości. Po prostu żyjesz tak, jak chcesz żyć, mając z góry świadomość potencjalnych kosztów i zysków.
7. Samoregulacja
Samoregulacja to zdolność do dostosowywania swoich reakcji i działań tak, aby je dopasować do swojego własnego kontekstu i celów w życiu. Oznacza to, że intensywność emocji lub reakcji nie stają się przeszkodą dla samego siebie.
Samoregulacja nie jest niczym, co miałoby cechy represyjne. Nie chodzi o “przetrwanie” ani o przeoczenie czegoś ważnego. Chodzi o to, jak wyrazić to uczucie tak, aby rozumieć, że sprzyja ono zrozumieniu, a nie konfliktowi.
Istoty ludzkie mogą osiągnąć pełną dojrzałość w tych wszystkich ważnych aspektach. Stojąc w obliczu tych wymiarów, które nas prowadzą, możemy pracować nad tym, by zbliżyć się do osiągnięcia swojego celu. Są nimi równowaga życiowa i dojrzałość emocjonalna. Jeśli będziemy je kultywować z uwagą, nasze życie stanie się bardziej kompletne i bardzie satysfakcjonujące.