Czy wiesz, jakie są najbardziej skuteczne techniki terapeutyczne dla osób zmagających się z ciężkimi chorobami o podłożu psychicznym, takimi jak na przykład depresja?
Niektóre osoby z tą chorobą mogą mieć nadzieję na szybką ulgę dzięki udanym terapiom lub silnym lekom na receptę. Ale wyniki jednego z przeprowadzonych niedawno badań nad tą chorobą sugerują, że depresja może być dość skutecznie leczona poprzez odpowiednio zadawane pytania. W niektórych przypadkach mogą być one kluczem do sukcesu.
Badanie takie zostało przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytecie Stanowym Ohio. Jest ono pierwszym, które zdołało udowodnić, że u osób chorych na depresję można zauważyć znaczną poprawę w zakresie nasilenia objawów typowo depresyjnych.
Wystarczy, że ich terapeuci zastosują wobec nich technikę zwaną potocznie “przesłuchaniem sokratejskim”, a bardziej profesjonalnie metodą sokratyczną. Wyniki tego badania zostały opublikowane w czasopiśmie branżowym o nazwie Journal of Behaviour Research and Therapy.
Depresja, a leczenie jej metodą sokratyczną i terapią kognitywną
Metoda sokratyczna polega na odpowiednim opracowaniu serii pytań dla osoby, którą dopadła depresja. Terapeuta za ich pomocą skłania stopniowo pacjenta do rozważenia nowych perspektyw dla siebie i swojego miejsca w świecie.
“Ludzie chorujący na wiele chorób na tle psychicznym lub emocjonalnych – jedną z nich jest tak powszechnie spotykana depresja – mogą dosłownie wręcz utknąć w negatywnym sposobie myślenia”. Są to słowa wypowiedziane przez Justina Brauna, współautora badania i doktora psychologii na Uniwersytecie Stanowym Ohio.
“Metoda sokratyczna pomaga pacjentom na zbadanie istotności swoich negatywnych myśli i zyskanie jednocześnie szerszej, bardziej realistycznej perspektywy.”
Poznawcze podejście do terapii leczenia depresji zakłada uprzednio, że ludzie cierpią na depresję z powodu swojego własnego, wymuszonego chorobą sposobu interpretacji zdarzeń, a nie z powodu samych tychże wydarzeń. Podczas terapii przeprowadzanej u pacjenta największe znaczenie kieruje się na elastyczność jego postrzegania kognitywnego.
Można ten efekt uzyskać poprzez przypisanie nowych znaczeń do wcześniejszych wydarzeń, z których wyłoniła się u pacjenta depresja. Celem samej terapii jest natomiast znalezienie bardziej funkcjonalnych i adaptacyjnych interpretacji dla tych wydarzeń. Brzmi to może nieco skomplikowanie.
Wystarczy więc w tym momencie wiedzieć, że terapia nie tylko zmniejsza nasilenie objawów, jakimi cechuje się depresja. Dodatkowo chroni także przed wystąpieniem epizodów depresyjnych w przyszłości.
“Wiele innych badań koncentruje się na tym, jak relacja między pacjentem a terapeutą może dać w efekcie pozytywną reakcję na prowadzoną terapię”. Jest to opinia, którą wygłosił inny współautor badania, Daniel Strunk, profesor psychologii na Uniwersytecie Stanowym Ohio.
“Odkryliśmy, że metoda sokratyczna pozwala przewidywać poprawę objawów wymienionych powyżej. Na dodatek uzyskane efekty pozwalają niekiedy wykroczyć poza samą tylko relację pomiędzy terapeutą i pacjentem. Jest to wartość zmienna, której obecność została jednak potwierdzona przez wyniki wielu poprzednich badań.”
Dlaczego metoda sokratyczna jest tak skuteczna?
W opisywanym badaniu wzięło udział 55 pacjentów, którzy zostali poddani trwającemu 16 tygodniu kursowi terapii poznawczej. Jego celem było zbadanie skuteczności tej metody leczenia różnych chorób o podłożu psychicznym oraz emocjonalnym (takich jak depresja).
Metoda ta została opracowana przez wyżej wymienionych naukowców z Uniwersytetu Stanowego Ohio. Pacjenci na początku każdej sesji wypełniali odpowiedni kwestionariusz. Celem tego kroku było określenie nasilenia objawów depresyjnych.
Naukowcy przeanalizowali nagrania wideo z pierwszych trzech sesji dla każdego z pacjentów. Następnie oszacowali częstotliwość, z jaką dany terapeuta korzystał w ich przypadku z metody sokratycznej. Dzięki temu odkryli on, że sesje, w trakcie których terapeuci wykorzystywali częściej przesłuchanie sokratejskiego pozwoliły na uzyskanie większej skuteczności w łagodzeniu objawów depresyjnych u pacjentów.
“Pacjenci uczą się tego procesu zadawania pytań i stają się stopniowo sceptyczni wobec własnych negatywnych myśli”, powiedział dr Braun. “Kiedy to robią, dostrzegają znaczną redukcję nasilenia ich własnych objawów, których powodem jest depresja”.
Na przykład pacjent może na początku powiedzieć jego terapeucie, że uważa siebie za całkowitą porażkę pod każdym względem, a jego życie nie jest warte złamanego grosza. Jako powód takiej opinii może podać na przykład to, że jego długoletnie małżeństwo zakończyło się w efekcie rozwodem. Terapeuta może w takim przypadku przeprowadzić serię pytań metodą sokratyczną w celu zmuszenia pacjenta do zakwestionowania jego przekonania na temat opisanej przez siebie sytuacji.
Przykładowe pytania dla metody sokratycznej
Na przykład w opisywanym powyżej przypadku naukowcy mogą wykorzystać następujące pytania:
- “Czy uważasz, że życie każdego człowieka, który przeżył rozwód jest całkowitą porażką?”
- “Czy potrafisz wskazać teraz kogoś, dla kogo takie stwierdzenie nie jest prawdziwe?”
- “W jaki sposób rozwód powoduje u Ciebie wrażenie niepowodzenia i traktowania swojego życia, jako porażki?”
- “Czy potrafisz wskazać jakieś aspekty swojego małżeństwa, które mogłyby zapobiec rozwodowi, a które są Twoją zasługą?”
“Celem terapii metodą sokratyczną jest pomoc pacjentom w nauczeniu się korzystania z tego samego rodzaju pytań i zadawania ich samym sobie,” powiedział prof. Strunk.
“Wierzymy, że jednym z powodów, dla których terapia kognitywna ma takie trwałe i pozytywne skutki jest to, że pacjenci uczą się w ten sposób kwestionować swoje własne negatywne myśli i kontynuują ten proces nawet po zakończeniu leczenia.”
Strunk powiedział również, że pacjenci “są w stanie przeanalizować i uzyskać odpowiedzi na brakujące im informacje, które są sprzeczne z ich negatywnymi myślami.”
Naukowcy kontynuują badania przy udziale nowych pacjentów w leczeniu depresji klinicznej. Jednym z celów nowych badań jest utworzenie szczegółowej charakterystyki pacjentów, dzięki czemu zastosowanie metody sokratycznej może być jeszcze bardziej skuteczne.
Depresja jest naprawdę ciężką chorobą, której wyleczenie jest zazwyczaj długotrwałe oraz trudne. Dlatego też należy docenić naukowców, którzy uparcie poszukują wciąż nowych sposobów na zwalczanie tej jednej z najważniejszych dla współczesnych nam czasów choroby cywilizacyjnej.