Depresja dziecięca istnieje, choć jest mało znana. Dotknięte przez nią dzieci są smutne, płaczą, nie uśmiechają się, ciągle się gniewają i nie cieszą się życiem. Przeżywają swoje życie, tonąc w udręce. Postrzegają swoją niewinność przez zasłonę w postaci strasznego potwora jakim jest depresja dziecięca.
Trzeba to powiedzieć otwarcie – tak, niektóre dzieci żyją pogrążone w głębokim smutku. Są dzieci, które nie potrafią się uśmiechać, ponieważ ich rzeczywistość odebrała lub ograniczyła ich niewinność. To może się wydawać nierzeczywiste. W naszym wyobrażeniu dzieciństwa dzieci są zawsze uśmiechnięte, szczęśliwe i pełne chęci do zabawy.
Kiedy widzimy dziecko, które jest poważne i zakłopotane, staramy się powiedzieć mu, że nie ma powodu do smutku. Mówimy mu, żeby nie płakało, żeby zamiast tego się uśmiechnęło. To pierwszy poważny błąd.
Depresja dziecięca oznacza, że dziecko podtrzymuje wewnętrzny dialog z samym sobą, który na ogół jest niewidoczny i nie rzuca się w oczy.
Niektóre z pytań, które takie dziecko zadaje sobie samo brzmią: Jak mam się zmusić do tego, aby poczuć się lepiej? Dlaczego ludzie każą mi się uśmiechać, bawić się, nie płakać i nigdy się nie denerwować? Nie potrafię przestać się denerwować, dlaczego tak jest? Dlaczego wszyscy patrzą na mnie dziwnie? Może coś ze mną jest nie tak i nie warto się nawet starać?
Depresja dziecięca: jak rozpoznać?
Typowe objawy
Depresja dziecięca istnieje i można ją rozpoznać dzięki pewnym objawom. Te objawy mogą nas w porę zaalarmować, że coś jest nie tak w wewnętrznym życiu emocjonalnym naszych dzieci. Niektóre objawy są podobne do tych występujących u dorosłych. Na przykład często widoczny jest smutek czy spadek wyników w nauce. Można to porównać z niską wydajnością pracy u dorosłych.
Jednak depresja dziecięca wyróżnia się przede wszystkim drażliwością i agresywnością. Ponadto pojawia się tendencja do pojawiania się zaburzeń somatycznych, takich jak bóle brzucha, bóle głowy, bóle mięśni itp.
Oprócz tego można dostrzec u dziecka metaforyczne ciemne chmury zbierające się nad jego motywacją, chęcią do zabawy lub wykonywania różnych czynności. Mogą pojawić się także zaburzenia prawidłowego odżywiania i snu u dziecka oraz braku ogólnej energii.
Młodzi ludzie, których dotknęła depresja dziecięca najczęściej nie są w stanie się skoncentrować, myśleć lub podejmować decyzji. W rzeczywistości mogą nawet doświadczać myśli o śmierci lub planować, a nawet próbować popełnić samobójstwo.
Jeśli zaobserwujesz u dziecka pięć lub więcej z wymienionych objawów, prawdopodobnie pojawiła się u niego depresja dziecięca. Niemniej jednak trzeba pamiętać, że niektóre przejściowe stany apatii, niechęci lub smutku są zupełnie normalne.
W rzeczywistości powinniśmy z szacunkiem podejść do apatii lub smutku u dziecka. Często nalegamy i zachęcamy, aby dziecko starało się być szczęśliwe, nie rozumiejąc, co powoduje jego dyskomfort. W ten sposób przekazujemy mu wiadomość, że smutek, frustracja i gniew nie są normalne; że są bezużytecznymi emocjami.
Zastanówmy się, co to oznacza dla dziecka lub osoby dorosłej. Czy bycie smutnym z powodu straty nie jest normalne? Czy w pewnym momencie wszyscy nie czujemy się poirytowani? Czy te stany emocjonalne nie są przydatne do realizacji pewnych celów?
Nadmierne pobudzenie a może ospałość?
Może się także zdarzyć, że zaobserwujemy pewne pobudzenie ruchowe u dzieci z depresją, co jest określane jako zaburzenia depresyjne. Wtedy dziecko nie potrafi spokojnie siedzieć. Zachowuje się jakby siedzenie bez ruchu paliło jego skórę. Wciąż ściska dłonie, porusza palcami…
W takim przypadku depresja dziecięca sprawia, że dziecko wydaje się działać na bateriach, które są zawsze w pełni naładowane. Tego stanu nie należy mylić z nadaktywnością. W związku z tym, zawsze ważne jest, aby specjaliści zaobserwowali jakiekolwiek inne objawy, które mogą towarzyszyć temu drugiemu w celu postawienia prawidłowej diagnozy.
Odpowiednik wspomnianej depresji połączonej ze stanem pobudzenia można zaobserwować w spowolnieniu psychoruchowym. Taki maluch myśli, mówi i porusza się w zwolnionym tempie. Bardzo trudno z nim rozmawiać i trzeba ciągle powtarzać wszelkie pytania skierowane do niego. Tematyka jego wypowiedzi nie jest zróżnicowana, a on sam pozostaje cichy i niemrawy przez bardzo długi czas.
Inną wskazówką może być sytuacja, w której dziecko ma niską lub słabą samoocenę lub poczucie własnej wartości. Dziecko może pomyśleć, że jest bezwartościowe i ma wrodzone wady. Może nawet wyolbrzymiać błędy, które popełnia.
10 pomysłów, jak pomóc dziecku poczuć się lepiej
Francisco Xavier Mendez, hiszpański psycholog dziecięcy, proponuje w swojej książce „Dziecko, które się nie uśmiecha” dziesięć pomysłów na wywołanie uśmiechu i radości u dzieci pogrążonych w smutku.
- Dawaj przykład: uśmiechaj się, okaż dobry humor, ciesz się wolnym czasem i wakacjami, myśl głośno w rozsądny sposób itd.
- Pomóż dobrze się czuć i bawić: planuj przyjemne i zabawne zajęcia, zapraszaj kolegów dziecka do domu, zaskakuj ich nowatorskimi i atrakcyjnymi planami, podkreślaj ich osiągnięcia, miej na uwadze ich preferencje.
- Chroń przed niepotrzebnym cierpieniem: troszcz się o zdrowie dziecka (szczepienia, higiena, dobre nawyki żywieniowe i snu itp.), przygotuj dziecko na stresujące sytuacje, takie jak początek roku szkolnego czy utrata członka rodziny.
- Utrzymuj harmonijne środowisko w rodzinie i domu: manifestuj swoją miłość słowami i działaniami, promuj komunikację w rodzinie, unikaj kłótni między rodzicami w obecności dzieci itp.
- Kształć z uczuciem i spójnością: zachowuj się odpowiednio do sytuacji, ustal rozsądne zasady zachowania i wymagaj ich przestrzegania, zachowuj wszechstronność i elastyczność, współpracuj ze szkołą dziecka itp.
- Rozwijaj jego zalety, zainteresowania i hobby: zapisz dziecko na zajęcia sportowe, rozbudzaj zainteresowanie czytaniem, muzyką, teatrem, filmem, kolekcjonowaniem, rękodziełem itp. Zachęć dziecko do podejmowania wzbogacających doświadczeń, takich jak próbowanie nowych smaków, sportów, zabaw…
- Uodpornij dziecko na frustrację: nie stosuj się do irracjonalnych wymagań dziecka, ignoruj jego napady złego humoru, ucz czekać na swoją kolej, stopniowo opóźniaj opóźniaj zaspokajanie żądań, przyzwyczaj do dzielenia się zabawkami i innymi rzeczami.
- Kształtuj poczucie odpowiedzialności, a nie winy: doceniaj wysiłek włożony w naukę, a nie otrzymane stopnie czy nagrody. Ustal realistyczne cele i pogratuluj ich zrealizowania. Lepiej powiedzieć „Gratulacje za oceny!” niż „Następnym razem chcę zobaczyć same szóstki!”.
- Ucz racjonalnego myślenia: unikaj przypisywania etykietek i absolutystycznego języka („Jesteś zły, nigdy tego nie robisz”); Zamiast ułatwiać rozwiązanie, zachęcaj do myślenia („Co możemy zrobić, aby rozwiązać to zadanie…? A co jeszcze?”). Porozmawiaj z dzieckiem, obal jego irracjonalne pomysły i przekonania.
- Pozwalaj na niezależność: naucz dziecko podstawowych umiejętności, takich jak kąpanie się i ubieranie, gotowanie czy zarządzanie pieniędzmi. Daj mu możliwość ćwiczenia tych umiejętności. Pomóż we wszystkim, czego potrzebuje, ale nie rozwiązuj jego problemów. Stopniowo pozwól mu uczestniczyć w procesie podejmowania decyzji.
Kilka słów na zakończenie
Niemniej jednak jeśli zaobserwujesz, że dowolny z wymienionych powyżej objawów utrzymuje się przez dłuższy czas, skonsultuj się ze specjalistą, aby ocenić stan zdrowia dziecka. Będzie trzeba pracować nad różnymi aspektami opisanymi powyżej. To pomoże przywrócić fantastyczny, promienny uśmiech, który każde dziecko powinno pokazać na swojej twarzy i mieć w swoim sercu.
Zdrowie emocjonalne dziecka nie jest czymś, co utrzymuje się samoistnie. To jest coś, co trzeba kultywować. Dlatego nie możemy zapominać, że łatwiej jest wychowywać silne dzieci niż leczyć zrujnowane osoby dorosłe.