Czego nie należy mówić osobom, które przeżyły traumę

Radzenie sobie z traumą nigdy nie jest szybkim rozwiązaniem. Mówimy o rodzajach wydarzeń, które często przerażają człowieka na całe życie. Przekłada się to na głęboką udrękę. Jest mało prawdopodobne, żeby się rozproszyło, jeśli chociaż chcesz im pomóc, zbanalizujesz ich uczucia.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 18 listopada, 2022

Nikt nie jest odporny na ciosy i tragedie życiowe. Niewielu jest ludzi, którym udaje się uniknąć śladu traumy psychicznej w ich życiu. Może to być spowodowane zaniedbaniem w dzieciństwie, znęcaniem się w szkole, utratą bliskiej osoby, agresją, niekorzystnymi wydarzeniami społecznymi lub skomplikowanymi relacjami emocjonalnymi. Ponieważ sytuacje te mogą mieć ogromny wpływ na człowieka, dzisiaj porozmawiamy o tym, czego nie należy mówić osobom, które przeżyły traumę.

Termin trauma pojawił się po raz pierwszy w 1880 roku. Jednak ta rzeczywistość kliniczna została opisana w pismach Herodota o bitwie pod Maratonem już w 490 roku pne. Ten słynny pisarz i geograf opowiedział historię ateńskiego włócznika, który nagle stracił wzrok bez wyraźnego powodu lub przyczyny. Później odkrył, że mężczyzna nosił w sobie niekorzystne wspomnienia wojny.

Wieki później, podczas I wojny światowej, brytyjscy lekarze i psychiatrzy zdiagnozowali u wielu żołnierzy coś, co zdefiniowali jako szok pociskowy. Od tego czasu przeszliśmy długą drogę w leczeniu i psychoterapeutycznym podejściu do tego schorzenia.

Dzisiaj trauma zwykle jest spowodowana większą liczbą wydarzeń w naszym codziennym życiu. Jednak nie wszyscy wiemy, jak zwrócić się do kogoś, kto mówi nam, że przeżył niedawną traumę lub cierpi od dłuższego czasu. Czego nie należy mówić osobom, które przeszły lub przechodzą przez trudny czas?

Czego nie należy mówić osobom, które przeżyły traumę?

Słowo trauma przywołuje narrację, w której jednostka jest postrzegana jako ofiara agresora, wydarzenia lub okoliczności, wobec której jest całkowicie bezbronna. Po tym doświadczeniu jej umysł utknął w bolesnym zdarzeniu i nie jest ona w stanie go przetworzyć. Pamięć ofiary często powraca do traumatycznych wydarzeń, a każdy bodziec wyzwala wspomnienia.

Co więcej, zmienia się zachowanie tych osób i ich tożsamość, a ich emocje są niezwykle intensywne. Trudno im zasnąć, a niepokój i stres całkowicie zamazują ich zdolność do samokontroli. Objawy fizyczne, podobnie jak psychiczne, są zarówno złożone, jak i unieruchamiające. Dodatkowo musimy pamiętać, że nie każdy, kto cierpi z powodu traumy, będzie o tym opowiadał lub prosił o specjalistyczną pomoc.

Badanie przeprowadzone przez kilka uniwersytetów na całym świecie wykazało, że ponad 70 procent uczestników zadeklarowało przeżycie traumy w przeszłości. Te dane są przytłaczające i reprezentują rzeczywistość, której nie wolno nam ignorować. Osoby, które przeżyły traumę, potrzebują wsparcia, zasobów i zrozumienia. Wszystko zaczyna się od właściwej komunikacji.

Przyjrzyjmy się, jakich fraz, wyrażeń i komentarzy lepiej unikać podczas rozmowy z tymi osobami i dlaczego.

1. Dlaczego mówisz mi o tym teraz, a nie wtedy, kiedy się to wydarzyło?

Ludzie nie zawsze ujawniają traumatyczne wydarzenia, kiedy te się zdarzają. Robią to, kiedy są w stanie się otworzyć. Oznacza to, że rodzice mogą nie wiedzieć, że ich dzieci były wykorzystywane przez osoby trzecie, dopóki one same nie staną się dorosłymi. Oczywiście tego typu informacje są zaskakujące i niepokojące. Musimy wiedzieć, jak właściwie na nie odpowiedzieć.

Jeśli ktoś powiedział Ci o traumatycznym wydarzeniu, którego doświadczył, potrzebuje, abyś mu uwierzył bez żadnych wyrzutów i był przy nim.

• Prawidłowa odpowiedź w takich przypadkach to „Dziękuję za to, że mi o tym powiedziałeś i zaufałeś mi. Kocham Cię i będę Cię wspierać”.

2. Idź przed siebie, to już przeszłość

Osoby, które przeżyły traumę, często słyszą druzgocące i bardzo denerwujące komunikaty, takie jak „Musisz iść naprzód”. Te słowa unieważniają zarówno ich, jak i ich ból. Wiedzą, że to wydarzenie należy do przeszłości, ale cierpią tu i teraz i potrzebują pomocy właśnie w tym momencie.

• Prawidłowe wyrażenie w takich przypadkach to: „Teraz jesteś bezpieczny. Jestem tu dla Ciebie”.

3. Od teraz wszystko będzie dobrze

Naprawdę kuszące może być powiedzenie komuś, kto cierpi, że wszystko będzie dobrze. To tak, jakbyś próbował sprawić, by ich problemy zniknęły, pstrykając palcami. Jednak dla tych, którzy czują cierpienie, problem lub troska nadal istnieje, nawet jeśli Ty tego nie widzisz. Niewiele jest rzeczy, które mogą być dla nich bardziej bolesne, a nawet paraliżujące, niż odsuwanie ich obaw w ten sposób.

Unikaj więc używania tego rodzaju wyrażeń i staraj się zasadniczo potwierdzać wszystko, co czują. Nic nie obiecuj.

• Prawidłowe wyrażenie w takich przypadkach to: „Wiem, że cierpisz. Jestem tu dla Ciebie. Jesteś bezpieczny”.

4. Pozwól sobie pomóc

“Pozwól, że Ci pomogę, zróbmy to czy tamto, a wkrótce poczujesz się lepiej”. Możesz się zastanawiać, dlaczego mówienie komuś, że chcesz mu pomóc i go wesprzeć, jest złe. Nie jesteś jednak wyspecjalizowanym profesjonalistą i próba pomocy może przynieść przeciwny skutek. Wszelkimi sposobami bądź wspierający, ale nie staraj się być rozwiązaniem ich problemu.

Musisz pamiętać, że osoby po traumie mają swoje unikalne potrzeby i cechy, które nie zawsze ułatwiają Ci pomoc. Mogą nawet sprawić, że poczujesz się sfrustrowany, a ich cierpienie zwiększy się. Nie obciążaj się więc odpowiedzialnością za ich uzdrowienie.

• Prawidłowe wyrażenie w takich przypadkach to: „Czego potrzebujesz? Jak mogę Ci pomóc?”

5. Musisz nauczyć się wybaczać

Jeśli trauma wynika z agresji lub nadużyć, możesz zaproponować wybaczenie. Niemniej jednak przebaczenie nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem, ani też nie jest obowiązkowym krokiem do przezwyciężenia traumy. Z reguły ci, którzy doświadczyli tego typu sytuacji, niosą ze sobą kombinację strachu, gniewu i udręki.

Pozwól im najpierw przepracować te emocje. Nie będą w stanie nikomu ani niczemu wybaczyć, jeśli nadal są ogarnięci wściekłością i bólem.

• Prawidłowe wyrażenie w takich przypadkach to: „Wiem, że jesteś zły, to całkowicie zrozumiałe”.

6. To doświadczenie sprawi, że będziesz silniejszy

Nie każde cierpienie daje nam siłę i nie musimy cierpieć, aby wiedzieć, czym jest życie. Przez większość czasu ból jest po prostu bólem, ranami, które musimy uleczyć, aby móc ponownie oddychać, traumatycznymi wydarzeniami, które należy przezwyciężyć, aby iść naprzód. Dlatego nie popadaj w oklepany pomysł, że osoby, które przeżyły traumę i niekorzystne doświadczenie, będą silniejsze.

• Prawidłowe wyrażenie w tych przypadkach to: „Rozumiem, że to doświadczenie głęboko Cię zraniło”.

7. Musisz opowiedzieć o swoim doświadczeniu

Osoby, które przeżyły traumę, opowiedzą o tym, co się wydarzyło, gdy poczują się gotowi. Czasami konieczność mówienia o swoim doświadczeniu sprawi, że ponownie doświadczą swojego cierpienia, a Ty możesz nie wiedzieć, jak się zachować w tej sytuacji. Musisz pozwolić im iść naprzód w ich podróży w terapeutycznym i specjalistycznym środowisku.

Staraj się nie wywierać na nich żadnej presji. Często, aby poradzić sobie z traumą, potrzebne są inne mechanizmy terapeutyczne. Nie myśl, że problem traumy zostanie magicznie rozwiązany, jeśli tylko ofiara się otworzy. Jest to proces, przez który muszą przejść.

• Prawidłowe wyrażenie w takich przypadkach to: „Jeśli chcesz o czymś porozmawiać, jestem tu dla Ciebie”.

Możesz mieć wrażenie, że niektóre z zaproponowanych przez nas wyrażeń nie są tym, co wyobrażasz sobie jako odpowiednie w tego rodzaju okolicznościach. Jeśli jednak naprawdę chcesz pomóc komuś cierpiącemu z powodu traumy, wiele osiągniesz, pozostając blisko tej osoby i po prostu będąc przy niej. Oczywiście będzie to wymagało wysiłku z Twojej strony, a czasami możesz nawet nie czuć się całkowicie komfortowo, ale to właśnie oznacza naprawdę opiekować się kimś.